กฎหมายอวกาศ

กฎหมายอวกาศ (อังกฤษ: space law) เป็นของเขตของกฎหมายซึ่งครอบคลุมกฎหมายประเทศและกฎหมายระหว่างประเทศเกี่ยวกับการดำเนินกิจกรรมในอวกาศ ทนายความระหว่างประเทศยังไม่สามารถตกลงเพื่อกำหนดคำจำกัดความของ "อวกาศ" ได้ ถึงแม้ว่าทนายความส่วนใหญ่จะเห็นด้วยว่าอวกาศโดยทั่วไปเริ่มต้นจากความสูงที่ต่ำที่สุดที่วัตถุสามารถโคจรรอบโลกได้ คือ ประมาณ 100 กิโลเมตรจากระดับน้ำทะเล

การก่อตั้งขอบเขตของกฎหมายอวกาศเริ่มขึ้นเมื่อมีการส่งดาวเทียมดวงแรกของโลก สปุตนิก โดยสหภาพโซเวียตในเดือนตุลาคม ค.ศ. 1957 ดาวเทียมที่ถูกส่งขึ้นสู่อวกาศนั้นเป็นส่วนหนึ่งของปีธรณีฟิสิกส์สากล นับตั้งแต่นั้น กฎหมายอวกาศได้มีการพัฒนาและมีความสำคัญมากขึ้นเมื่อมนุษยชาติมีการใช้และพึ่งพาทรัพยากรในอวกาศเพิ่มมากขึ้น

ประวัติ

เริ่มต้นแต่ ค.ศ. 1957 ชาติต่าง ๆ ได้เริ่มปรึกษากันถึงระบบที่จะรับประกันการใช้อวกาศอย่างสันติ การเจรจาสองฝ่ายระหว่างสหรัฐอเมริกาและสหภาพโซเวียตในปี ค.ศ. 1958 ส่งผลให้มีการนำเสนอประเด็นดังกล่าวต่อสหประชาชาติเพื่อทำการโต้วาที ในปี ค.ศ. 1959 สหประชาชาติได้ก่อตั้งคณะกรรมการว่าด้วยการใช้อวกาศในทางสันติ (COPUOS) ซึ่งสามารถแบ่งย่อยออกได้เป็นสองคณะกรรมการย่อย คือ คณะกรรมการย่อยด้านวิทยาศาสตร์และเทคนิค กับด้านกฎหมาย ซึ่งคณะกรรมการย่อยด้านกฎหมายของ COPUOS นี้เองที่เป็นที่พูดคุยหลักสำหรับการอภิปรายและการเจรจาเกี่ยวกับข้อตกลงระหว่างประเทศที่เกี่ยวข้องกับอวกาศ

สนธิสัญญาระหว่างประเทศ

ปัจจุบัน มีสนธิสัญญาระหว่างประเทศ 5 ฉบับ โดย COPUOS

• สนธิสัญญาว่าด้วยหลักการเกี่ยวกับกิจกรรมของรัฐในการสำรวจและใช้ประโยชน์จากอวกาศ รวมทั้งดวงจันทร์และเทห์ฟากฟ้าอื่น ในปี ค.ศ. 1967
• ข้อตกลงว่าด้วยการช่วยเหลือนักบินอวกาศ การส่งกลับนักบินอวกาศและวัตถุอวกาศที่ถูกส่งเข้าสู่อวกาศ ในปี ค.ศ. 1968
• อนุสัญญาความรับผิดระหว่างประเทศต่อความเสียหายเนื่องจากวัตถุอวกาศ ในปี ค.ศ. 1972
• อนุสัญญาจดทะเบียนวัตถุที่ส่งเข้าสู่อวกาศ ในปี ค.ศ. 1975
• ความตกลงว่าด้วยกิจกรรมของรัฐบนดวงจันทร์และเทห์ฟากฟ้าอื่น ในปี ค.ศ. 1979

สนธิสัญญาอวกาศเป็นสนธิสัญญาที่ได้รับการบังคับใช้อย่างกว้างขวางที่สุด โดยมีสมาชิกถึง 98 ประเทศ ข้อตกลงช่วยเหลือ อนุสัญญาความรับผิด และอนุสัญญาจดทะเบียน เป็นการอธิบายเพิ่มเติมจากข้อกฎหมายของสนธิสัญญาอวกาศ ผู้แทนสหประชาชาติมีเจตนาอย่างชัดเจนให้สนธิสัญญาจันทราถูกใช้เป็นสนธิสัญญญาที่ครอบคลุมฉบับใหม่ซึ่งสามารถเข้าแทนที่หรือเสริมสนธิสัญญาอวกาศ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง โดยการอธิบายเพิ่มเติมจากข้อกฎหมายของสนธิสัญญาอวกาศว่าด้วยการจัดสรรทรัพยากรและการห้ามอ้างสิทธิ์ของรัฐเหนืออวกาศ สนธิสัญญาจันทรามีสมาชิกเพียง 12 ประเทศ และหลายฝ่ายเห็นว่าเป็นสนธิสัญญาที่ล้มเหลวเนื่องจากได้รับการยอมรับในวงจำกัด อินเดียเป็นเพียงประเทศเดียวที่ทั้งลงนามในสนธิสัญญาจันทราและประกาศว่าตนมีความสนใจที่จะไปดวงจันทร์ อินเดียยังมิได้ให้สัตยาบันในสนธิสัญญาดังกล่าว กฎหมายการวิเคราะห์สนธิสัญญาของอินเดียยังต้องการเข้าใจถึงผลกระทบต่ออินเดียทางกฎหมาย

นอกเหนือจากนี้ สนธิสัญญาห้ามการทดลองอาวุธนิวเคลียร์ในชั้นบรรยากาศ ในอวกาศ และใต้น้ำ ("สนธิสัญญาห้ามการทดลองนิวเคลียร์บางส่วน") ค.ศ. 1963 ยังห้ามการทดลองอาวุธนิวเคลียร์ในอวกาศด้วยเช่นกัน

 

American Society of International Law Space Interest Group 2014 Board meeting

อ้างอิง

1. inesap.org Peaceful Uses of Outer Space and International Law.
2. UN website^{[ลิงก์เสีย]} UN Resolution 1148 (XII).
3. Google books Nuclear Weapons and Contemporary International Law N.Singh, E. WcWhinney (p.289)
4. UN website^{[ลิงก์เสีย]} UN Resolution 1348 (XIII).
5. "United Nations Committee on the Peaceful Uses of Outer Space". United Nations Office for Outer Space Affairs.