คลองมหานาค เป็นคลองขุดสายหนึ่งในพื้นที่กรุงเทพมหานครที่แยกมาจากคลองรอบกรุง ในอดีตใช้เป็นสถานที่สำหรับให้ชาวพระนครมาเล่นเพลงสักวากันในช่วงน้ำหลาก ต่อมาได้มีการขุดคลองเพื่อเชื่อมต่อกับเครือข่ายคลองสายอื่นสำหรับขนส่งกำลังพลและเสบียงช่วงอานัมสยามยุทธ
ประวัติ คลองมหานาคเป็นคลองขุดที่พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกโปรดเกล้าฯ ให้ขุดคลองสองสายในปี พ.ศ. 2326 บ้างก็ว่าในปี 2328 ได้แก่คลองรอบกรุงที่สำหรับใช้เป็นแนวป้องกันของเมือง กับอีกคลองหนึ่งที่พระราชทานนามว่าคลองมหานาค ตามอย่างคลองมหานาควัดภูเขาทองในกรุงเก่า สำหรับให้ชาวพระนครเล่นเพลงสักวาดั่งกรุงเก่า โดยขุดคลองแยกจากคลองรอบกรุงบริเวณป้อมมหากาฬ (ปัจจุบันคือเชิงสะพานผ่านฟ้าลีลาศ) ส่วนปลายคลองนั้นอยู่บริเวณวัดพระยายังต่อคลองบางกะปิ การขุดคลองปรากฏในพระราชพงศาวดาร ฉบับพระราชหัตถเลขาดังนี้
"แล้วเกณฑ์เลกลาวเขมรหัวเมืองให้ขุดคลองคูพระนครด้านตะวันออก ตั้งแต่วัดเชิงเลนขึ้นมาถึงวัดสะแกไปถึงวัดบางลำภู ออกบรรจบแม่น้ำทั้งสองข้าง และวัดสะแกนั้นพระราชทานนามใหม่ว่าวัดสระเกศ [...] แล้วให้ขุดคลองใหญ่เหนือวัดสระเกศ พระราชทานนามว่าคลองมหานาค ไว้เป็นที่สำหรับประชาชนชาวพระนครลงเรือไปประชุมกันเล่นเพลงเล่นสักวาเทศกาลน้ำเหมือนครั้งกรุงเก่า"
ซึ่งปัจจุบันลูกหลานของชาวเขมรและลาวที่ถูกเกณฑ์มาขุดคลองเหล่านี้ ก็ได้รับโปรดเกล้าให้ตั้งถิ่นฐานบริเวณสองฝั่งคลองหนึ่งในนั้นคือชุมชนบ้านครัว ซึ่งเป็นมุสลิมเชื้อสายจามจากกัมพูชาที่ถูกกวาดต้อนมายกครัว จึงเรียกว่าบ้านครัว และยังมีลูกหลานตั้งถิ่นฐานอาศัยอยู่จนถึงปัจจุบัน
ครั้นในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าฯ ให้ขุดคลองแสนแสบต่อคลองมหานาคบริเวณวัดบรมนิวาสออกไปทางบางกะปิทะลุออกเมืองฉะเชิงเทราสำหรับขนส่งกำลังคนและเสบียงในช่วงอานัมสยามยุทธ และในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงโปรดเกล้าให้ขุดมาบรรจบกับคลองผดุงกรุงเกษม นอกจากนี้ยังมีคลองจุลนาคที่ขุดเชื่อมคลองมหานาคกับคลองเปรมประชากรด้วย ทำให้ผู้คนสัญจรทางน้ำได้อย่างสะดวก
ปัจจุบันคลองมหานาคช่วงต่อกับคลองแสนแสบนั้นประสบปัญหาภาวะน้ำเน่าเสีย มีกลิ่นเหม็นแรงเนื่องจากขยะที่ทิ้งไม่เป็นที่เป็นทางจากชุมชนแออัดที่เรียงรายโดยรอบ
เกาะในคลองมหานาค จากการศึกษาของเอนก นาวิกมูลพบว่าคลองมหานาคเคยมีเกาะขนาดน้อยอยู่สามเกาะ มีปรากฏครั้งแรกในจดหมายเหตุความทรงจำของกรมหลวงนรินทรเทวีความว่า "[พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกทรงมี] พระโองการให้ขุดคลองรอบเกาะ ให้บ่ายเรือพระที่นั่งได้ เรียกว่าคลองมหานาค" ส่วนพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงอธิบายเพิ่มเติมอีกว่า "คือมีเกาะในระหว่างโรงเรือกับวัดด้านหนึ่ง เกาะด้านตะวันออกที่เรียกว่าเกาะยายชีด้านหนึ่ง…" ในอดีตเมื่อถึงงานประเพณีนมัสการภูเขาทอง ก็จะมีการจัดงานรื่นเริง เช่น การแข่งเรือ ร้องเพลงเรือ เล่นดอกสร้อยสักวา จุดดอกไม้ไฟทั้งบนบกและในน้ำ โดยมีเกาะยายชีเป็นศูนย์กลางผู้คนที่เข้ามาร่วมชมการละเล่น และยังปรากฏใน นิราศบรมบรรพต ของพระพินิจหัตถการ (ชื่น สาริกบุตร) ว่า
| มีเกาะอยู่กลางน้ำถึงสามเกาะ | | ก็ดูเหมาะความสนุกเปนสุขขา |
| ยังมิได้จัดทำปรำปรา | | เดี๋ยวนี้มาจัดระเบียบจึงเรียบดี |
เอนกสันนิษฐานจากการเปรียบเทียบภาพถ่ายเก่า พบว่าเกาะแห่งแรกอยู่บริเวณเชิงสะพานมหาดไทยอุทิศ เกาะแห่งที่สองอยู่ตรงข้ามตึกการบินไทย ส่วนเกาะอีกเกาะหนึ่งเรียกว่าเกาะยายชีอยู่บริเวณสะพานนริศดำรัส ส่วนเกาะทั้งสามหายไปในช่วงรัชกาลพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวถึงพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว แต่เกาะหายไปได้อย่างไรไม่เป็นที่ปรากฏ
อ้างอิง - ↑ เอนก นาวิกมูล (8 มีนาคม 2560). "เกาะในคลองมหานาค หน้าวัดสระเกศ ถ่ายก่อน พ.ศ. ๒๔๓๓". ศิลปวัฒนธรรม. สืบค้นเมื่อ 10 มีนาคม 2560.
- ↑ . สารานุกรมไทยฉบับเยาวชน โดยพระราชประสงค์ในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว. คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม เมื่อ 2018-06-22. สืบค้นเมื่อ 10 มีนาคม 2560.
- สุจิตต์ วงษ์เทศ (25 กุมภาพันธ์ 2560). "มหานาค (วัดภูเขาทอง อยุธยา) สึกจากพระไปอาสาสู้ศึกหงสาวดี". มติชนออนไลน์. สืบค้นเมื่อ 10 มีนาคม 2560.
- สุจิตต์ วงษ์เทศ (10 กันยายน 2559). "ลาวกับเขมร ขุดคลองมหานาค ใกล้ป้อมมหากาฬ กรุงเทพฯ". มติชนออนไลน์. สืบค้นเมื่อ 10 มีนาคม 2560.
- สุจิตต์ วงษ์เทศ. กรุงเทพฯ มาจากไหน?. กรุงเทพฯ : มติชน, 2548, หน้า 115-116
- ↑ ปราณี กล่ำส้ม. ย่านเก่าในกรุงเทพฯ [เล่ม ๑]. พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพฯ : เมืองโบราณ. 2549, หน้า 233-234
- "นี่หรือนครแห่งการท่องเที่ยว อเมซิ่งกรุงเทพฯ คนมักง่ายกับเมืองน้ำเน่า!". ไทยรัฐออนไลน์. 2 กุมภาพันธ์ 2559. สืบค้นเมื่อ 10 มีนาคม 2560.
- สุจิตต์ วงษ์เทศ. กรุงเทพฯ มาจากไหน ?. กรุงเทพฯ : มติชน, 2548, หน้า 163
พิกัดภูมิศาสตร์: 13°45′20.3″N 100°30′20.84″E / 13.755639°N 100.5057889°E / 13.755639; 100.5057889
คลองมหานาค, เป, นคลองข, ดสายหน, งในพ, นท, กร, งเทพมหานครท, แยกมาจากคลองรอบกร, ในอด, ตใช, เป, นสถานท, สำหร, บให, ชาวพระนครมาเล, นเพลงส, กวาก, นในช, วงน, ำหลาก, อมาได, การข, ดคลองเพ, อเช, อมต, อก, บเคร, อข, ายคลองสายอ, นสำหร, บขนส, งกำล, งพลและเสบ, ยงช, วงอาน, ม. khlxngmhanakh epnkhlxngkhudsayhnunginphunthikrungethphmhankhrthiaeykmacakkhlxngrxbkrung inxditichepnsthanthisahrbihchawphrankhrmaelnephlngskwakninchwngnahlak txmaidmikarkhudkhlxngephuxechuxmtxkbekhruxkhaykhlxngsayxunsahrbkhnsngkalngphlaelaesbiyngchwngxanmsyamyuththkhlxngmhanakh chwngsaphanmhadithyxuthisprawti aekikhkhlxngmhanakhepnkhlxngkhudthiphrabathsmedcphraphuththyxdfaculaolkoprdekla ihkhudkhlxngsxngsayinpi ph s 2326 1 bangkwainpi 2328 2 idaekkhlxngrxbkrungthisahrbichepnaenwpxngknkhxngemuxng kbxikkhlxnghnungthiphrarachthannamwakhlxngmhanakh tamxyangkhlxngmhanakhwdphuekhathxnginkrungeka 3 sahrbihchawphrankhrelnephlngskwadngkrungeka odykhudkhlxngaeykcakkhlxngrxbkrungbriewnpxmmhakal pccubnkhuxechingsaphanphanfalilas swnplaykhlxngnnxyubriewnwdphrayayngtxkhlxngbangkapi 1 karkhudkhlxngpraktinphrarachphngsawdar chbbphrarachhtthelkhadngni 4 aelweknthelklawekhmrhwemuxngihkhudkhlxngkhuphrankhrdantawnxxk tngaetwdechingelnkhunmathungwdsaaekipthungwdbanglaphu xxkbrrcbaemnathngsxngkhang aelawdsaaeknnphrarachthannamihmwawdsraeks aelwihkhudkhlxngihyehnuxwdsraeks phrarachthannamwakhlxngmhanakh iwepnthisahrbprachachnchawphrankhrlngeruxipprachumknelnephlngelnskwaethskalnaehmuxnkhrngkrungeka sungpccubnlukhlankhxngchawekhmraelalawthithukeknthmakhudkhlxngehlani kidrboprdeklaihtngthinthanbriewnsxngfngkhlxnghnunginnnkhuxchumchnbankhrw sungepnmuslimechuxsaycamcakkmphuchathithukkwadtxnmaykkhrw cungeriykwabankhrw aelayngmilukhlantngthinthanxasyxyucnthungpccubn 5 6 khrninrchsmyphrabathsmedcphranngeklaecaxyuhwoprdekla ihkhudkhlxngaesnaesbtxkhlxngmhanakhbriewnwdbrmniwasxxkipthangbangkapithaluxxkemuxngchaechingethrasahrbkhnsngkalngkhnaelaesbiynginchwngxanmsyamyuthth 6 aelainrchsmyphrabathsmedcphracxmeklaecaxyuhwthrngoprdeklaihkhudmabrrcbkbkhlxngphdungkrungeksm 2 nxkcakniyngmikhlxngculnakhthikhudechuxmkhlxngmhanakhkbkhlxngeprmprachakrdwy thaihphukhnsycrthangnaidxyangsadwkpccubnkhlxngmhanakhchwngtxkbkhlxngaesnaesbnnprasbpyhaphawanaenaesiy miklinehmnaerngenuxngcakkhyathithingimepnthiepnthangcakchumchnaexxdthieriyngrayodyrxb 7 ekaainkhlxngmhanakh aekikhcakkarsuksakhxngexnk nawikmulphbwakhlxngmhanakhekhymiekaakhnadnxyxyusamekaa mipraktkhrngaerkincdhmayehtukhwamthrngcakhxngkrmhlwngnrinthrethwikhwamwa phrabathsmedcphraphuththyxdfaculaolkthrngmi phraoxngkarihkhudkhlxngrxbekaa ihbayeruxphrathinngid eriykwakhlxngmhanakh 1 swnphrabathsmedcphraculcxmeklaecaxyuhwthrngxthibayephimetimxikwa khuxmiekaainrahwangorngeruxkbwddanhnung ekaadantawnxxkthieriykwaekaayaychidanhnung 1 inxditemuxthungnganpraephninmskarphuekhathxng kcamikarcdnganrunering echn karaekhngerux rxngephlngerux elndxksrxyskwa cuddxkimifthngbnbkaelainna odymiekaayaychiepnsunyklangphukhnthiekhamarwmchmkarlaeln 8 aelayngpraktin nirasbrmbrrpht khxngphraphinichtthkar chun sarikbutr wa 1 miekaaxyuklangnathungsamekaa kduehmaakhwamsnukepnsukhkhayngmiidcdthaprapra ediywnimacdraebiybcungeriybdiexnksnnisthancakkarepriybethiybphaphthayeka phbwaekaaaehngaerkxyubriewnechingsaphanmhadithyxuthis ekaaaehngthisxngxyutrngkhamtukkarbinithy swnekaaxikekaahnungeriykwaekaayaychixyubriewnsaphannrisdars swnekaathngsamhayipinchwngrchkalphrabathsmedcphraculcxmeklaecaxyuhwthungphrabathsmedcphramngkudeklaecaxyuhw aetekaahayipidxyangirimepnthiprakt 1 xangxing aekikh 1 0 1 1 1 2 1 3 1 4 1 5 exnk nawikmul 8 minakhm 2560 ekaainkhlxngmhanakh hnawdsraeks thaykxn ph s 2433 silpwthnthrrm subkhnemux 10 minakhm 2560 Check date values in accessdate date help 2 0 2 1 khlxngkhudinpraethsithy saranukrmithychbbeyawchn odyphrarachprasngkhinphrabathsmedcphraecaxyuhw khlngkhxmuleka ekbcak aehlngedim emux 2018 06 22 subkhnemux 10 minakhm 2560 Check date values in accessdate help sucitt wngseths 25 kumphaphnth 2560 mhanakh wdphuekhathxng xyuthya sukcakphraipxasasusukhngsawdi mtichnxxniln subkhnemux 10 minakhm 2560 Check date values in accessdate date help sucitt wngseths 10 knyayn 2559 lawkbekhmr khudkhlxngmhanakh iklpxmmhakal krungethph mtichnxxniln subkhnemux 10 minakhm 2560 Check date values in accessdate date help sucitt wngseths krungethph macakihn krungethph mtichn 2548 hna 115 116 6 0 6 1 prani klasm yanekainkrungethph elm 1 phimphkhrngthi 2 krungethph emuxngobran 2549 hna 233 234 nihruxnkhraehngkarthxngethiyw xemsingkrungethph khnmkngaykbemuxngnaena ithyrthxxniln 2 kumphaphnth 2559 subkhnemux 10 minakhm 2560 Check date values in accessdate date help sucitt wngseths krungethph macakihn krungethph mtichn 2548 hna 163 phikdphumisastr 13 45 20 3 N 100 30 20 84 E 13 755639 N 100 5057889 E 13 755639 100 5057889ekhathungcak https th wikipedia org w index php title khlxngmhanakh amp oldid 9618702, wikipedia, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด,
บทความ
, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม
.jpg.html){kind=link}