ความเอนเอียง

ความเอนเอียง (อังกฤษ: Bias) เป็นความโน้มไปของภาวะจิตใจหรือทัศนคติ ที่จะแสดงหรือยึดถือความคิดเห็นที่ไม่สมบูรณ์ บ่อยครั้งพร้อมกับการปฏิเสธที่จะแม้พิจารณาความเป็นไปได้ของความคิดเห็นที่ต่างออกไป เราอาจจะมีความเอนเอียงต่อบุคคล ต่อเชื้อชาติ ต่อศาสนา ต่อชนชั้นในสังคม หรือต่อพรรคการเมือง การมีความเอนเอียงหมายถึง เอนไปข้างเดียว ไม่มีความเป็นกลาง ไม่เปิดใจ ความเอนเอียงมาในหลายรูปแบบ และคำว่า Bias ในภาษาอังกฤษอาจใช้เป็นไวพจน์ของคำว่า prejudice (ความเดียดฉันท์) และ bigotry (ความหัวดื้อ ความมีทิฏฐิมานะ)

ในสื่อ

ความเอนเอียงในสื่อเป็นความเอนเอียงของผู้สื่อข่าวและผู้ผลิตข่าว (news producer) ในสื่อมวลชน โดยเลือกเหตุการณ์และเรื่องที่จะรายงาน และโดยวิธีการรายงาน คำภาษาอังกฤษว่า "media bias" (ความเอนเอียงของสื่อ) บ่งถึงความเอนเอียงที่เป็นไปอย่างกว้างขวางที่ไม่เป็นไปตามมาตรฐานและจริยธรรมของการสื่อข่าว ไม่ใช่หมายถึงความเอนเอียงที่มีเฉพาะบุคคลใดบุคคลหนึ่งหรือบทความใดบทความหนึ่ง แต่ยังไม่มีความเห็นที่ตรงกันในเรื่อง media bias ที่มีในประเทศต่าง ๆ ทั้งในส่วนของฝักฝ่ายและระดับความเอนเอียง

ข้อจำกัดที่มีอยู่จริง ๆ ในความเป็นกลางของสื่อก็คือ ผู้สื่อข่าวไม่สามารถรายงานข่าวได้ทั้งหมด ไม่สามารถรายงานข้อมูลความจริงได้ทั้งหมด และต้องนำข้อมูลที่เลือกมาเสนอเป็นเรื่องราวที่สืบต่อไม่ขัดแย้งกัน (Newton 1989) เพราะว่าไม่สามารถจะรายงานข่าวได้ทั้งหมด การเลือกข่าวเป็นสิ่งที่เลี่ยงไม่ได้ อิทธิพลจากรัฐบาล รวมทั้งการตรวจพิจารณาข่าวสารทั้งที่เปิดเผยและไม่เปิดเผย สามารถทำให้สื่อเกิดความเอนเอียงได้ในบางประเทศ นอกจากนั้นแล้ว ยังมีองค์ประกอบทางเศรษฐกิจที่ทำให้เกิดความเอนเอียงได้รวมทั้ง ผู้เป็นเจ้าของสื่อ การที่สื่อมีเจ้าของไม่กี่คน การทำเป็นอาชีพของผู้สื่อข่าวประกอบกับการเลือกผู้สื่อข่าวในการบรรจุงาน ผู้ชมข่าวที่เป็นเป้าหมายของสื่อ และแรงกดดันจากผู้โฆษณา

ความเอนเอียงทางการเมือง เป็นสิ่งที่มีมาพร้อมกับสื่อมวลชนตั้งแต่แรกแล้ว คือ ค่าลงทุนอุปกรณ์การพิมพ์ในยุคต้น ๆ เป็นตัวจำกัดบุคคลที่สามารถจะร่วมทำสื่อมวลชนได้ และนักประวัติศาสตร์พบว่า ผู้ผลิตข่าวมักจะอำนวยประโยชน์ให้กับกลุ่มอิทธิพลทางสังคมต่าง ๆ

จากมุมมองอื่น ๆ

• เศรษฐกิจ - เมื่อบุคคลหรือองค์กรของรัฐตีความหมายกฎหมายหรือสัญญาเข้าข้างตนเพราะผลประโยชน์
• ความเอนเอียงโดยวัฒนธรรม (Cultural bias) เมื่อมีการตีความหมายหรือตัดสินใจเหตุการณ์ให้เข้ากับวัฒนธรรมของตน
• คตินิยมเชื้อชาติ เมื่อมีการตัดสินบุคคลหรือเหตุการณ์เกี่ยวกับบุคคลโดยใช้เชื้อชาติ ผิวพรรณ แหล่งกำเนิด เผ่าพันธุ์ แทนกฏเกณฑ์ที่เป็นกลาง ๆ อย่างอื่น
• ลัทธิกีดกันทางเพศ เมื่อมีการตัดสินใจอาศัยเพศ แทนกฏเกณฑ์ที่เป็นกลาง ๆ อย่างอื่น
• ผัสสาการนิยม (Sensationalism) เช่นการเน้น บิดเบือน หรือกุข่าวให้เร้าใจ เพื่อที่จะเพิ่มประชานิยม
• ความเอนเอียงต่อผู้ให้ทุน (Funding bias) เป็นความเอนเอียงของนักวิทยาศาสตร์ที่มักจะมีข้อสรุปงานวิจัยที่ทำผลประโยชน์แก่ผู้ให้ทุนงานวิจัย
• ความเอนเอียงของแพทย์ เมื่อมีการขัดกันแห่งผลประโยชน์ (เช่นเมื่อแพทย์ได้รับประโยชน์ในการสั่งวิธีการตรวจแพง ๆ ในการรักษาพยาบาลคนไข้)

ดูเพิ่ม

• ความเอนเอียงในการตีพิมพ์
• ความเอนเอียงเพื่อยืนยัน
• ความเอนเอียงจากการเลือก
• ความเอนเอียงจากการอยู่รอด

เชิงอรรถและอ้างอิง

1. Heinrichs, Ann (2005). The Printing Press (Inventions That Shaped the World). Franklin Watts. p. 53. ISBN 0-531-16722-4.
2. Cain, D.M.; Detsky, A.S (2008). "Everyone's a Little Bit Biased (Even Physicians)". JAMA. 299 (24).CS1 maint: multiple names: authors list (link)