จอหงวน

จอหงวน หรือสำเนียงกลางว่า จฺวั้ง-ยฺเหวียน สำเนียงแต้จิ๋วว่า จ่อง้วง และสำเนียงกวางตุ้งว่า จ่อง-ยฺวื่น (จีนตัวย่อ: 状元; จีนตัวเต็ม: 狀元; พินอิน: zhuàngyuán; เวด-ไจลส์: dzɔŋ⁶jyn⁴) เป็นตำแหน่งราชบัณฑิตซึ่งได้คะแนนอันดับหนึ่งในการสอบขุนนางของประเทศจีนสมัยสมบูรณาญาสิทธิราชย์

ในประเทศจีนปัจจุบัน คำนี้ใช้เรียกผู้ได้คะแนนอันดับที่หนึ่งในการสอบใด ๆ หรือในความหมายทั่วไปกว่านั้น ใช้สำหรับเรียกผู้เป็นหัวกะทิในสาขาวิชาหนึ่ง ๆ

ศัพทมูล

คำว่า "จฺวั้ง" หมายถึง ผลสอบ ส่วน "ยฺเหวียน" แปลว่า ที่หนึ่ง ฉะนั้น "จฺวั้ง-ยฺเหวียน" จึงแปลตรงตัวว่า ผลสอบเป็นที่หนึ่ง

ในประวัติศาสตร์

ความปรารถนาอันสูงสุดของผู้เป็นนักศึกษาจีนในสมัยโบราณ คือ "การเป็นที่หนึ่งในสามสิ่ง" หมายถึง การสอบได้เป็นที่หนึ่งในการสอบระดับจังหวัด ระดับภูมิภาค และระดับราชสำนัก

การจัดสอบระดับราชสำนักนั้นมีขึ้นทุก 3 ปี พระเจ้าแผ่นดินในสมัยราชวงศ์หมิงและราชวงศ์ชิงทรงคุมสอบระดับราชสำนักด้วยพระองค์เองด้วย

จอหงวนจะได้รับตำแหน่งหน้าที่สูงในราชการ และมีชื่อเสียงเกียรติยศแพร่หลายไปทั่วแผ่นดิน

ในประวัติศาสตร์จีน มีบันทึกว่า มีการจัดสอบทั้งสิ้นกว่า 700 ครั้ง มีผู้ได้รับตำแหน่งจอหงวนกว่า 600 คน คนแรกคือ ซุน ฝูเจีย (孙伏伽) แต่งตั้งในปี ค.ศ. 622 ตรงกับรัชสมัยพระเจ้าถังเกาจู่ จอหงวนคนสุดท้าย คือ หลิว ชุนหลิน (刘春霖) แต่งตั้งในปี ค.ศ. 1904 ตรงกับรัชสมัยพระเจ้ากวังซฺวี่

นอกจากนั้น การสอบจอหงวนได้แพร่ไปถึงอาณาจักรโชซ็อนในสมัยพระเจ้าเซจงมหาราช

จำนวนจอหงวน

ราชวงศ์	จำนวนการสอบ (ครั้ง)	จำนวนจอหงวน (คน)	หมายเหตุ
ราชวงศ์สุย (隋朝)		7 [เรียกว่า "ราชบัณฑิตสามัญ" (普通进士)]
ราชวงศ์ถัง (唐朝)	263	148	บันทึกถังไคเคอ (唐开科) ระบุว่า 270 ครั้ง
ยุคห้าราชวงศ์สิบอาณาจักร (五代十国)	47	24
ราชวงศ์ซ่ง (宋朝)	118	118	อ้างอิง "บันทึกผู้สอบผ่านจฺวั้ง-ยฺเหวียนสมัยราชวงศ์ซ่ง (宋歷科狀元錄)" ของ จู ซีเจึยว (朱希召)
ราชวงศ์เหลียว (辽朝)	57	56
ราชวงศ์เซี่ยตะวันตก (西夏)	ไม่มีข้อมูล	1
ราชวงศ์จิน (金朝)	41	39
ราชวงศ์หยวน(元朝)	16	32
ราชวงศ์หมิง (明朝)	90	90
ยุคมหาปัจฉิมนคร (大西国)	1	1	ผู้สอบได้ คือ จาง เซี่ยนจง (张献忠)
ราชวงศ์ชิง (清朝)	112	114
ยุคเมืองแมนแดนสันติ (太平天国)	ไม่มีข้อมูล	15
รวมทั้งหมด	745	638

อ้างอิง

1. 萧源锦，《狀元史話》，重庆出版社，1992，ISBN 7-5366-1648-1
2. 《现代汉语词典》，商务印书馆，第五版，ISBN 7-100-04385-9
3. หนังสือพลิกม่านไม้ไผ่ โดย ประสิทธิ์ ฉกาจธรรม, บก.^{[ระบุข้อมูลทางบรรณานุกรมไม่ครบ]}