จักรพรรดินีมาทิลดา
มาทิลดา (อังกฤษ: Matilda) หรือ ม็อด (อังกฤษ: Maud) เป็นพระธิดาของพระเจ้าเฮนรีที่ 1 แห่งอังกฤษ ทรงเป็นที่รู้จักจากการทำสงครามกลางเมืองแย่งชิงบัลลังก์อังกฤษกับพระเจ้าสตีเฟน ลูกพี่ลูกน้องของตน พระองค์เป็นพระมเหสีของจักรพรรดิไฮน์ริชที่ 5 แห่งจักรวรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์และเป็นมารดาของพระเจ้าเฮนรีที่ 2 แห่งอังกฤษ
| จักรพรรดินีมาทิลดา | |
|---|---|
ภาพจักรพรรดินีมาทิลดา คริสต์ศตวรรษที่ 15 | |
| พระอิสริยยศ | จักรพรรดินีแห่งจักรวรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์ พระราชินีแห่งเยอรมนี พระราชินีแห่งอิตาลี |
| ราชวงศ์ | นอร์ม็องดี |
| ครองราชย์ | 7 มกราคม ค.ศ. 1114 – 23 พฤษภาคม ค.ศ. 1125 |
| ข้อมูลส่วนพระองค์ | |
| พระราชสมภพ | 7 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 1102 ซัตตันคอร์เทเนย์ ประเทศอังกฤษ |
| สวรรคต | 10 กันยายน ค.ศ. 1167 (65 พรรษา) รูอ็อง ประเทศฝรั่งเศส |
| พระบิดา | พระเจ้าเฮนรีที่ 1 แห่งอังกฤษ |
| พระมารดา | มาทิลดาแห่งสกอตแลนด์ |
| พระสวามี | จักรพรรดิไฮน์ริชที่ 5 แห่งจักรวรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์ เจฟฟรีย์ที่ 5 เคานต์แห่งอ็องฌู |
| พระบุตร | พระเจ้าเฮนรีที่ 2 แห่งอังกฤษ จูฟเฟรย์ เคานต์แห่งน็องต์ กีโยม ฟิตซ์เอ็มเพรส |
วัยเยาว์
มาทิลดาประสูติเมื่อวันที่ 7 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 1102 ที่พระราชวังหลวงซัตตันคอร์เทเนย์ในออกซฟอร์ดเชอร์ โดยทรงเป็นพระธิดาของพระเจ้าเฮนรีที่ 1 กษัตริย์แห่งอังกฤษและดยุคแห่งนอร์ม็องดีกับพระราชินีมาทิลดาแห่งสกอตแลนด์ ในสายของพระบิดามาทิลดาสืบเชื้อสายมาจากพระเจ้าวิลเลียมที่ 1 หรือวิลเลียมผู้พิชิต ชาวนอร์มันผู้พิชิตอังกฤษ ส่วนในสายของพระมารดาทรงเป็นลูกหลานของกษัตริย์แองโกลแซ็กซันของอังกฤษหลายคน ทั้งพระเจ้าเอ็ดมันด์ที่ 2 ผู้ทนทาน, พระเจ้าเอเธล์เรดที่ 2 ผู้ไม่พร้อม, พระเจ้าเอ็ดการ์ผู้รักสงบ, พระเจ้าเอ็ดมันด์ที่ 1 ผู้รูปงาม, พระเจ้าเอ็ดเวิร์ดที่ 1 ผู้อาวุโส และพระเจ้าอัลเฟรดมหาราช ทรงมีพี่น้องหนึ่งคนเป็นพระอนุชาชื่อว่าวิลเลียมหรือวิลเลียมอาเธลิง
ชื่อของมาทิลดาถูกเรียกต่างกันออกไป โดย "มาทิลดา" ในภาษาละตินก็คือ "ม็อด" ในภาษาแซ็กซัน ในเอกสารทางการต่างๆ มักเรียกพระองค์ว่ามาทิลดา โดยเฉพาะในเอกสารของชาวนอร์มัน ทว่านักเขียนบางคนกลับเรียกพระองค์ว่าจะจักรพรรดินีม็อดแทนที่จะเป็นจักรพรรดินีมาทิลดาเพื่อแยกให้รู้ว่าเป็นคนละคนกับมาทิลดาอื่น ได้แก่
- มาทิลดาที่เป็นธิดานอกสมรสของพระเจ้าเฮนรีที่ 1
- มาทิลดาที่เป็นภรรยาของโรเบิร์ต เอิร์ลแห่งกลอสเตอร์
- มาทิลดาซึ่งเป็นพระมเหสีของพระเจ้าสตีเฟน ลูกพี่ลูกน้องของมาทิลดา และเป็นลูกพี่ลูกน้องของมาทิลดาเช่นกัน
- มาทิลดาแห่งสกอตแลนด์ซึ่งเป็นพระมารดาของพระองค์
การสมรสกับจักรพรรดิไฮน์ริชที่ 5
มาทิลดาในวัย 8 พรรษาได้ถูกหมั้นหมายกับไฮน์ริช (ขณะนั้นยังไม่ขึ้นเป็นกษัตริย์) ในเดือนเมษายน ค.ศ. 1110 ต่อมาทั้งคู่ได้สมรสกัน มาทิลดาได้รับการสวมมงกุฎเป็นสมเด็จพระราชินีของชาวโรมันในวันที่ 25 กรกฎาคมที่ไมนทซ์ พระเจ้าไฮน์ริชที่ 5 ได้รับการสวมมงกุฎเป็นจักรพรรดิแห่งจักรวรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์ในปี ค.ศ. 1117 ที่วอร์มส์
จักรพรรดิไฮน์ริชที่ 5 สิ้นพระชนม์ด้วยโรคมะเร็งในวันที่ 23 พฤษภาคม ค.ศ. 1125 มาทิลดาในวัย 23 พรรษาจึงได้เดินทางกลับมาอังกฤษ วิลเลียม พระอนุชาของพระองค์ซึ่งทายาทในบัลลังก์อังกฤษและเป็นพระโอรสตามกฎหมายเพียงคนเดียวของพระเจ้าเฮนรีที่ 1 จมน้ำสิ้นพระชนม์ในการอับปางของเรือขาวในปี ค.ศ. 1120 ทำให้พระเจ้าเฮนรีที่ 1 เหลือพระราชบุตรตามกฎหมายเพียงคนเดียวคือมาทิลดา ในเวลาเดียวกันพระมเหสีคนแรกของพระเจ้าเฮนรีได้สิ้นพระชนม์ในปี ค.ศ. 1118 พระองค์จึงรับอาเดลีซาแห่งเลอเฟินผู้งดงามมาพระมเหสีคนที่สองด้วยหวังว่าจะได้ทายาทชายตามกฎหมายเพิ่ม แต่พระนางกลับไม่มีพระโอรสธิดาให้พระองค์ กษัตริย์จึงได้ประกาศชื่อมาทิลดาเป็นทายาทและให้ขุนนางในอาณาจักรสาบานว่าจะสนับสนุนการอ้างสิทธิ์ของพระนางในเดือนมาราคม ค.ศ. 1127 ที่เวสต์มินสเตอร์
การสมรสกับจูฟเฟรย์แห่งอ็องฌู
พระเจ้าเฮนรีได้จับมาทิลดาสมรสอีกครั้ง โดยทรงใช้ความสัมพันธ์อันดีที่มีกับฟูลก์ที่ 5 เคานต์แห่งอ็องฌูเจรจาเรื่องการหมั้นหมายพระธิดาของพระองค์กับจูฟเฟรย์ผู้หล่อเหลาหรือจูฟเฟรย์แพลนทาเจเนต บุตรชายของฟูลก์ที่พระองค์เลือกมาเป็นว่าที่บิดาของพระนัดดาเพราะดินแดนของเขาอยู่ติดกับพรมแดนของนอร์ม็องดีและพระองค์ต้องการการสนับสนุนจากฟูลก์ ทว่าการสมรสกับบุตรชายของเคานต์ธรรมดาคนหนึ่งซึ่งมีอายุน้อยกว่าพระนางถึง 11 ปีเป็นการดูหมิ่นมาทิลดาผู้หยิ่งทะนง พระนางไม่ยอมทำตามความต้องการของพระบิดาจึงทำให้ถูกพระบิดาขังไว้ในห้องจนต้องยอมในท้ายที่สุด ทั้งคู่สมรสกันในเดือนมิถุนายน ค.ศ. 1127 โดยมาทิลดามีพระชนมายุ 25 พรรษา ส่วนจูฟเฟรย์มีอายุ 14 ปี
ชีวิตสมรสของทั้งคู่เต็มไปด้วยการทะเลาะเบาะแว้งเนื่องจากต่างฝ่ายต่างไม่ชอบกันและกัน หลังอยู่กินกันได้ไม่นานมาทิลดาได้ทิ้งสามีกลับไปนอร์ม็องดี ทว่าพระเจ้าเฮนรีที่ 1 ต้องการให้พระนางกลับไปอยู่กับเขา หลังการประชุมสภากษัตริย์มาทิลดาถูกส่งตัวกลับไปอ็องฌูเพื่อทำหน้าที่ผลิตทายาทให้อังกฤษ ทั้งคู่มีบุตรด้วยกันสามคน คือ
- พระเจ้าเฮนรีที่ 2 แห่งอังกฤษ หรืออ็องรีในภาษาฝรั่งเศส (เกิด ค.ศ. 1133)
- เจฟฟรีย์หรือจูฟเฟรย์ในภาษาฝรั่งเศส (เกิด ค.ศ. 1134)
- วิลเลียมหรือกีโยมในภาษาฝรั่งเศส (เกิด ค.ศ. 1137)
การสิ้นพระชนม์ของพระเจ้าเฮนรีที่ 1
หลังเจฟฟรีย์เกิด ความสัมพันธ์ของมาทิลดากับพระบิดาก็ย่ำแย่ลงอย่างต่อเนื่อง ในปี ค.ศ. 1135 พระเจ้าเฮนรีได้เดินทางข้ามช่องแคบมายังนอร์ม็องดีเพื่อดูหน้าพระนัดดาทั้งสอง ในตอนนั้นเองที่พระองค์ได้มีปากเสียงอย่างรุนแรงกับมาทิลดาและสามี ด้วยอยู่ในวัยชราการมีปากเสียงกับพระธิดาจึงส่งผลกระทบต่อพระองค์เป็นอย่างมาก พระองค์ได้สิ้นพระชนม์ที่แซ็งต์เดอนีส์เลอเฟร์มงต์ในนอร์ม็องดีเมื่อวันที่ 1 ธันวาคม ค.ศ. 1135 จากอาการอาหารเป็นพิษเนื่องจากการทานปลาแลมเปรย์ของโปรดที่แพทย์เคยสั่งห้ามในปริมาณมากเกินไป
หลังการสิ้นพระชนม์ไม่นานสตีเฟนแห่งบลัวส์ (หรือเอเตียงในภาษาฝรั่งเศส) ลูกพี่ลูกน้องของมาทิลดาซึ่งเป็นบุตรชายของอาเดลา พระขนิษฐาของพระเจ้าเฮนรีที่ 1 ซึ่งขณะนั้นอยู่ที่บูลอญได้รีบล่องเรือมาอังกฤษเพื่ออ้างสิทธิ์ในบัลลังก์ของพระเจ้าเฮนรีโดยมีเฮนรีแห่งบลัวส์ น้องชายซึ่งเป็นบิชอปแห่งวินเชสเตอร์ให้การช่วยเหลือโดนชี้นำว่าพระเจ้าเฮนรีซึ่งบาดหมางใจกับพระธิดาได้เปลี่ยนใจเรื่องผู้สืบทอดตำแหน่งบนเตียงสิ้นพระชนม์ สตีเฟนเป็นพระภาคิไนยคนโปรดที่ได้รับทั้งที่ดินและความมั่งคั่งจากกษัตริย์ผู้ล่วงลับ แม้จะเคยถวายคำสัตย์ต่อมาทิลดาแต่ผู้ติดตามของสตีเฟนก็ผิดคำสาบานหันมาสนับสนุนสตีเฟนที่เป็นชาวบริติชเพศชายแทนที่จะเป็นผู้หญิงที่สมรสกับสามีต่างชาติอย่างมาทิลดา สตีเฟนได้รับการสวมมงกุฎเป็นกษัตริย์แห่งอังกฤษที่วิหารเวสต์มินสเตอร์เมื่อวันที่ 26 ธันวาคม ค.ศ. 1135 มาทิลดากับผู้สนับสนุนซึ่งหนึ่งในนั้นคือโรเบิร์ตแห่งกลอสเตอร์ พระอนุชาต่างมารดาของพระนาง กับพระเจ้าดาวิดที่ 1 แห่งสกอตแลนด์พระมาตุลาของพระนางได้ลุกขึ้นต่อกรกับสตีเฟน ก่อเกิดเป็นสงครามกลางเมือง 19 ปีที่รู้จักกันในชื่อ "สงครามอนาธิปไตย"
สงครามอนาธิปไตย
ในช่วงปี ค.ศ. 1138 ถึง ค.ศ. 1141 เป็นเวลาหลายปีที่การกระทบกระทั่งกันระหว่างมาทิลดากับพระเจ้าสตีเฟนได้นำไปสู่การได้มาและการสูญเสียปราสาทและที่ดินมากมาย ในแต่ละครั้งเมื่อฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งเหมือนเพลี่ยงพล้ำ กลุ่มขุนนางก็จะพากันเปลี่ยนฝั่ง จนกระทั่งในปี ค.ศ. 1141 ในสมรภูมิลิงคอล์นระหว่างพระเจ้าสตีเฟนกับโรเบิร์ต เอิร์ลแห่งกลอสเตอร์ หลังการต่อสู้อย่างกล้าหาญพระเจ้าสตีเฟนเป็นฝ่ายปราชัย ทรงถูกจับกุมตัวและถูกมาทิลดาจองจำในปราสาทบริสตอล จากนั้นพระนางได้เตรียมการที่จะราชาภิเษกตนเองในลอนดอน
ทว่าทันทีที่มาถึงมาทิลดาได้เริ่มเรียกเก็บภาษีและริดรอนอภิสิทธิ์ของว่าที่ไพร่ฟ้าข้าแผ่นดินของพระองค์ การกระทำดังกล่าวส่งผลในทางลบและก่อนที่มาทิลดาจะได้รับการสวมมงกุฎพระเหสีของพระเจ้าสตีเฟนก็สามารถตั้งกองทัพขึ้นมาต่อกรกับมาทิลดาและผู้สนับสนุนได้
เมื่อไม่สามารถปราบกองทัพของสตีเฟนได้ มาทิลดาจึงล่าถอยไปออกซฟอร์ดและได้ปล่อยตัวพระเจ้าสตีเฟนจากการคุมขัง พระเจ้าสตีเฟนได้รับการสวมมงกุฎเป็นษัตริย์แห่งอังกฤษอีกครั้งในปี ค.ศ. 1141 หลังจากนั้นไม่นานพระองค์ได้ปิดล้อมมาทิลดา พระนางได้หนีข้ามแม่น้ำเธมส์ไปยังปราสาทเดไวซิสด้วยการปลอมตัวเป็นศพ ทรงห่อร่างกายด้วยผ้าคลุมศพสีขาวและมัดตัวติดกับแคร่หามศพ พระนางถูกหามไปจนถึงกลอสเตอร์อย่างปลอดภัย
ในปี ค.ศ. 1142 พระนางถูกขังไว้ในปราสาทออกซฟอร์ดแต่ก็สามารถหนีออกมาได้อีกครั้งด้วยการไต่เชือกลงจากกำแพงปราสาทท่ามกลางสภาพอากาศที่เลววร้าย แม้หิมะจะหนาทึบและอากาศจะหนาวถึงกระดูกแต่พระนางก็เดินทางไปจนถึงเมืองวอลลิงฟอร์ดในคืนนั้น
บั้นปลายชีวิต
สุดท้ายมาทิลดาก็ยอมรับความพ่ายแพ้และเดินทางกลับไปหาสามีและลูกที่ฝรั่งเศส หลังจูฟเฟรย์ถึงแก่กรรม พระนางได้ปกครองอ็องฌู ขณะเดียวกันก็ได้ผลักดันให้เฮนรี (อ็องรี) พระโอรสได้รับแต่งตั้งเป็นทายาทในบัลลังก์อังกฤษ หลังพระมเหสีกับพระโอรสของพระเจ้าสตีเฟนสิ้นพระชนม์ เฮนรีสามารถเจรจาจนได้เป็นผู้สืบทอดบัลลังก์ตอจากพระเจ้าสตีเฟน ในปี ค.ศ. 1154 พระองค์ได้รับการสวมมงกุฎเป็นกษัตริย์แห่งอังกฤษ อาลีเยนอร์ พระมเหสีของพระองค์ได้ขึ้นเป็นพระราชินี
การสิ้นพระชนม์
มาทิลดาสิ้นพระชนม์เมื่อวันที่ 11 กันยายน ค.ศ. 1167 ร่างของพระนางถูกฝังที่วิหารฟงเตฟรูลต์ หลุมฝังศพของพระนางได้จารึกไว้ว่าทรงเป็นพระธิดา, พระมเหสี และพระมารดาของเฮนรี (พระเจ้าเฮนรีที่ 1, จักรพรรดิไฮน์ริชที่ 5 หรือเฮนรีที่ 5 ในภาษาอังกฤษ และพระเจ้าเฮนรีที่ 2 ตามลำดับ)
อ้างอิง
- Biography of Empress Matilda, Contender for the English Throne: ThoughtCo.
- Empress Matilda: English Monarchs
- Empress Maud: Historic UK
ดูเพิ่ม
| ก่อนหน้า | จักรพรรดินีมาทิลดา | ถัดไป | ||
|---|---|---|---|---|
| สมเด็จพระเจ้าเฮนรีที่ 1 | สมเด็จพระราชินีนาถแห่งอังกฤษ (ราชวงศ์นอร์มัน) ทรงชิงราชบัลลังก์กับสมเด็จพระเจ้าสตีเฟนแห่งอังกฤษแต่ไม่สำเร็จ (ค.ศ. 1141) | สมเด็จพระเจ้าเฮนรีที่ 1 |
