fbpx
วิกิพีเดีย

ชีวปริมาณออกฤทธิ์

ชีวปริมาณออกฤทธิ์ หรือ ชีวประสิทธิผล (อังกฤษ: bioavailability) ในทางเภสัชวิทยา หมายถึงส่วนของยาจากยาทั้งหมดที่นำเข้าสู่ร่างกายคนไข้ (administered dose) ที่สามารถเข้าสู่ ระบบไหลเวียนโลหิต ได้ ตามหลักข้อหนึ่งของเภสัชจลนศาสตร์ถ้าผู้ป่วยได้รับยาโดยการฉีดเข้าเส้น (intravenous) ชีวปริมาณออกฤทธิ์ของยาตัวนี้จะเท่ากับ 100% แต่ถ้าผู้ป่วยได้รับยาโดยการรับประทานหรือทางปาก จำนวนยาที่เข้าสู่กระแสเลือดจะลดลงเหลือไม่ถึง 100% เนื่องจากการดูดซึมที่ไม่สมบูรณ์และเฟิร์สท-พาสส์ เมตาโบลิซึม (first-pass metabolism) ชีวปริมาณออกฤทธิ์จะเป็นเครื่องมือสำคัญในเภสัชจลนศาสตร์ ที่จะใช้คำนวณปริมาณยาที่จะให้คนไข้ในกรณีที่ไม่ใช่การให้โดยการฉีด

คำจำกัดความ

ชีวปริมาณออกฤทธิ์ คือ การวัดอัตราและขอบเขตการออกฤทธิ์ของยาที่สามารถเข้าไปอยู่ในระบบไหลเวียนโลหิตและเข้าถึงจุดที่ยาจะออกฤทธิ์ กำหนดให้แทนด้วยอักษร F

ชีวปริมาณออกฤทธิ์สัมบูรณ์

ชีวปริมาณออกฤทธิ์สัมบูรณ์ (Absolute bioavailability) วัดจากปริมาณยาออกฤทธิ์ที่สามารถวัดได้ในระบบไหลเวียนโลหิต หลังจากให้ยาคนไข้ในรูปแบบที่ไม่ได้ฉีดเข้าเส้น(นั่นคือให้ทาง ปาก ทางทวารหนัก ผ่านทางผิวหนัง ฉีดใต้ผิวหนัง ฯลฯ)

การหาค่าชีวปริมาณออกฤทธิ์สัมบูรณ์ของยาสามารถทำได้โดยการศึกษาทางเภสัชจลนศาสตร์ จากการเขียนกราฟแสดงค่าระหว่างความเข้มข้นของยาในพลาสมา ต่อ เวลา ของยาตัวที่จะหาค่า เอามาเปรียบเทียบกันระหว่างการให้ยาโดยการฉีดเข้าเส้นและการให้โดยวิธีอื่น ชีวปริมาณออกฤทธิ์สมบูรณ์คือค่าที่ได้จากการนำค่าพื้นที่ใต้เส้นโค้ง (area under curve-AUC) ของการให้ยาโดยวิธีอื่นเป็นตัวตั้งแล้วหารด้วยค่าพื้นที่ใต้เส้นโค้งของการให้ยาโดยฉีดเข้าเส้น ซึ่งเขียนเป็นสมการได้ดังนี้

 

สังเกตว่ายาที่ฉีดเข้าเส้นจะมีค่าชีวปริมาณออกฤทธิ์สัมบูรณ์เท่ากับ 1 (หรือ F=1) และยาที่ให้ด้วยวิธีอื่นจะมีค่าชีวปริมาณออกฤทธิ์สัมบูรณ์น้อยกว่า 1

ชีวปริมาณออกฤทธิ์สัมพัทธ์

ชีวปริมาณออกฤทธิ์สัมพัทธ์ (relative bioavailability) คือ การวัดชีวปริมาณออกฤทธิ์ของยาตัวเดียวกันในรูปแบบตำรับยาที่แตกต่างกัน เพื่อที่จะกำหนดว่าจะให้ยาคนไข้ในรูปแบบใดดีทีสุด สามารถเขียนเป็นสมการได้ดังนี้

 

ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อชีวปริมาณออกฤทธิ์

การที่ยาตัวหนึ่งตัวใดเมื่อคนไข้ได้รับยาที่ไม่ได้ให้ด้วยวิธีการฉีด และมีค่าชีวปริมาณออกฤทธิ์สัมบูรณ์น้อยกว่า 1 แสดงว่าจะต้องมีปัจจัยที่ไปลดปริมาณยาที่จะเข้าสู่กระแสเลือด ปัจจัยดังกล่าวอาจมีดังนี้:

  • การดูดซึมยาจากทางเดินอาหารไม่ดี
  • มีการเผาผลาญยาบางส่วนที่ตับ
  • มีการสลายตัวของยาระหว่างทางเข้าสู่กระแสเลือด

อ้างอิง

  • Shargel, L.; Yu, A.B. (1999). Applied biopharmaceutics & pharmacokinetics (4th ed.). New York: McGraw-Hill. ISBN 0-8385-0278-4.

วปร, มาณออกฤทธ, หร, วประส, ทธ, ผล, งกฤษ, bioavailability, ในทางเภส, ชว, ทยา, หมายถ, งส, วนของยาจากยาท, งหมดท, นำเข, าส, างกายคนไข, administered, dose, สามารถเข, าส, ระบบไหลเว, ยนโลห, ได, ตามหล, กข, อหน, งของเภส, ชจลนศาสตร, าผ, วยได, บยาโดยการฉ, ดเข, าเส, intra. chiwprimanxxkvththi hrux chiwprasiththiphl xngkvs bioavailability inthangephschwithya hmaythungswnkhxngyacakyathnghmdthinaekhasurangkaykhnikh administered dose thisamarthekhasu rabbihlewiynolhit id tamhlkkhxhnungkhxngephschclnsastrthaphupwyidrbyaodykarchidekhaesn intravenous chiwprimanxxkvththikhxngyatwnicaethakb 100 aetthaphupwyidrbyaodykarrbprathanhruxthangpak canwnyathiekhasukraaeseluxdcaldlngehluximthung 100 enuxngcakkardudsumthiimsmburnaelaefirsth phass emtaoblisum first pass metabolism chiwprimanxxkvththicaepnekhruxngmuxsakhyinephschclnsastr thicaichkhanwnprimanyathicaihkhnikhinkrnithiimichkarihodykarchid enuxha 1 khacakdkhwam 2 chiwprimanxxkvththismburn 3 chiwprimanxxkvththismphthth 4 pccythimixiththiphltxchiwprimanxxkvththi 5 xangxingkhacakdkhwam aekikhchiwprimanxxkvththi khux karwdxtraaelakhxbekhtkarxxkvththikhxngyathisamarthekhaipxyuinrabbihlewiynolhitaelaekhathungcudthiyacaxxkvththi kahndihaethndwyxksr Fchiwprimanxxkvththismburn aekikhchiwprimanxxkvththismburn Absolute bioavailability wdcakprimanyaxxkvththithisamarthwdidinrabbihlewiynolhit hlngcakihyakhnikhinrupaebbthiimidchidekhaesn nnkhuxihthang pak thangthwarhnk phanthangphiwhnng chiditphiwhnng l karhakhachiwprimanxxkvththismburnkhxngyasamarththaidodykarsuksathangephschclnsastr cakkarekhiynkrafaesdngkharahwangkhwamekhmkhnkhxngyainphlasma tx ewla khxngyatwthicahakha examaepriybethiybknrahwangkarihyaodykarchidekhaesnaelakarihodywithixun chiwprimanxxkvththismburnkhuxkhathiidcakkarnakhaphunthiitesnokhng area under curve AUC khxngkarihyaodywithixunepntwtngaelwhardwykhaphunthiitesnokhngkhxngkarihyaodychidekhaesn sungekhiynepnsmkariddngniF A U C p o d o s e I V A U C I V d o s e p o displaystyle F frac AUC po dose IV AUC IV dose po sngektwayathichidekhaesncamikhachiwprimanxxkvththismburnethakb 1 hrux F 1 aelayathiihdwywithixuncamikhachiwprimanxxkvththismburnnxykwa 1chiwprimanxxkvththismphthth aekikhchiwprimanxxkvththismphthth relative bioavailability khux karwdchiwprimanxxkvththikhxngyatwediywkninrupaebbtarbyathiaetktangkn ephuxthicakahndwacaihyakhnikhinrupaebbiddithisud samarthekhiynepnsmkariddngniR e l a t i v e b i o a v a i l a b i l i t y A U C A d o s e B A U C B d o s e A displaystyle mathit Relative bioavailability frac AUC A dose B AUC B dose A pccythimixiththiphltxchiwprimanxxkvththi aekikhkarthiyatwhnungtwidemuxkhnikhidrbyathiimidihdwywithikarchid aelamikhachiwprimanxxkvththismburnnxykwa 1 aesdngwacatxngmipccythiipldprimanyathicaekhasukraaeseluxd pccydngklawxacmidngni kardudsumyacakthangedinxaharimdi mikarephaphlayyabangswnthitb mikarslaytwkhxngyarahwangthangekhasukraaeseluxdxangxing aekikhShargel L Yu A B 1999 Applied biopharmaceutics amp pharmacokinetics 4th ed New York McGraw Hill ISBN 0 8385 0278 4 bthkhwamekiywkbekhminiyngepnokhrng khunsamarthchwywikiphiediyidodyephimkhxmul duephimthi sthaniyxy ekhmiekhathungcak https th wikipedia org w index php title chiwprimanxxkvththi amp oldid 7516283, wikipedia, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด,

บทความ

, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม