ซาปาร์มือรัต นือยาซอว์

ซาปาร์มือรัต อาตาเยวิช นือยาซอว์ (เติร์กเมน: Saparmyrat Ataýewiç Nyýazow, Cyrillic: Сапармырат Атаевич Ныязов; Saparmurat Atayevich Niyazov 19 กุมภาพันธ์ 1940 – 21 ธันวาคม 2006) หรือรู้จักในนาม เติร์กเมนบาชี (Türkmenbaşy / Түркменбашы; ผู้นำแห่งเติร์กเมนิสถาน) หรือ แบยิกเติร์กเมนบาชี (Beýik Türkmenbaşy / Бейик Түркменбашы; ผู้นำผู้ยิ่งใหญ่แห่งเติร์กเมนิสถาน) เป็นนักการเมืองชาวเติร์กเมนผู้ดำรงตำแหน่งผู้นำแห่งเติร์กเมนิสถานตั้งแต่ปี 1985 ถึงปี 2006 ที่ซึ่งเขาเสียชีวิต เขาเป็นเลขาธิการคนแรกของพรรคคอมมิวนิสต์เติร์กเมน ตั้งแต่ปี 1985 ถึงปี 1991 และมีส่วนช่วยสนับสนุนในความพยายามรัฐประหารโซเวียต 1991 เขาปกครองประเทศเติร์กเมนิสถานเป็นเวลาอีก 15 ปี ภายหลังเติร์กเมนสิถานได้รับเอกราชจากสหภาพโซเวียตในปี 1991

ฯพณฯ ท่าน เติร์กเมนบาชี ซาปาร์มือรัต นือยาซอว์ Saparmyrat Ataýewiç Nyýazow
นือยาซอว์เมื่อปี 2002
ประธานาธิบดีแห่งเติร์กเมนิสถานคนที่ 1
ดำรงตำแหน่ง 2 พฤศจิกายน 1990 – 21 ธันวาคม 2006
นายกรัฐมนตรี	ฮัน อาห์เมโดว์ (1990–1992)
รองประธานาธิบดี	โอรัซเกลดี อัยโดกด์ยีว (1992–2001) กือร์บันกือลี แบร์ดีมูฮะเมโดว์ (2001–2006)
ก่อนหน้า	ประเดิมตำแหน่ง
ถัดไป	กือร์บันกือลี แบร์ดีมูฮะเมโดว์
เลขาธิการคนที่ 1 ประจำคณะกรรมการกลางพรรคคคอมมิวนิสต์เติร์กเมนิสถาน
ดำรงตำแหน่ง 21 พฤศจิกายน 1985 – 16 ธันวาคม 1991
ก่อนหน้า	มูฮัมเม็ตนะซาร์ กาปือโรว์
ถัดไป	ยกเลิกตำแหน่ง
สมาชิกเต็มตัวของโปลิตบือโรแห่งโซเวียตที่ 28
ดำรงตำแหน่ง 14 กรกฎาคม 1990 – 29 สิงหาคม 1991
หัวหน้าพรรคประชาธิปไตย
ดำรงตำแหน่ง 27 ตุลาคม 1991 – 21 ธันวาคม 2006
ก่อนหน้า	ประเดิมตำแหน่ง
ถัดไป	กือร์บันกือลี แบร์ดีมูฮะเมโดว์
ข้อมูลส่วนบุคคล
เกิด	Saparmurat Atayevich Niyazov 19 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 1940(1940-02-19) กีปจัก, สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตเติร์กเมน, สหภาพโซเวียต
เสียชีวิต	21 ธันวาคม ค.ศ. 2006 (66 ปี) อาชกาบัต ประเทศเติร์กเมนิสถาน
พรรคการเมือง	พรรคประชาธิปไตยเติร์กเมนิสถาน (1991–2006)
การเข้าร่วม การเมืองอื่น	พรรคคอมมิวนิสต์เติร์กเมนิสถาน (1962–1991)
คู่สมรส	มือนา นิยาโซวา
บุตร	มือรัต อิรินา
วิชาชีพ	วิศวกรไฟฟ้า
ศาสนา	อิสลามซุนนี

สื่อเติร์กเมนิสถานนิยมเรียกขานเขาด้วยชื่อ "ฯพณฯ ท่าน ซาปาร์มือรัต เติร์กเมนบาชี ประธานาธิบดีแห่งเติร์กเมนิสถาน หัวหน้าคณะรัฐมนตรี" คำเรียกชื่อตนเองที่เขาแต่งตั้งให้ตนเอง เติร์กเมนบาชี (Türkmenbaşy) แปลว่า ประมุขแห่งเติร์กเมน อันหมายถึงตำแหน่งของเขาในฐานะผู้ก่อตั้งและประธานของสมาคมชาวเติร์กเมนทั้งปวงแห่งโลก ในปี 1999 รัฐสภาเติร์กเมนิสถานได้ประกาศให้นือยาโซว์เป็นประธานาธิบดีตลอดกาลของเติร์กเมนิสถาน

ในสมัยการปกครองของเขา เขาเป็นเผด็จการที่เบ็ดเสร็จและกดขี่ข่มเหงประชานมากที่สุดคนหนึ่งของโลก เขาสร้างลัทธิบูชาตัวเขาเองและสร้างบุคลิกที่เป็นพิศดารไปทั่วประเทศ เช่น การเปลี่ยนชื่อเดือนและสัปดาห์ในประเทศเติร์กเมนิสถานให้เป็นไปตามอัตชีวประวัติของเขา รูห์นามา เขาให้การอ่าน รูห์นามา เป็นเรื่องบังคับต้องทำในโรงเรียน มหาวิทยาลัย และหน่วยงานรัฐบาล เจ้าหน้าที่รัฐใหม่จะต้องถูกทดสอบเกี่ยวกับหนังสือเล่มนี้ระหว่างการสัมภาษณ์งานและในข้อสอบ รวมถึงมีการสอบเกี่ยวกับหนังสือเล่มนี้ปรากฏในการสอบใบขับขี่ด้วย เมื่อปี 2005 เขาสั่งปิดห้องสมุดและโรงพยาบาลในพื้นที่ชนบททั้งหมดนอกเมืองหลวง อาชกาบัต ทั้ง ๆ ที่ในขณะนั้นประชากรเกินครึ่งหนึ่งของประเทศอาศัยในพื้นที่ชนบท เพื่อว่า "ถ้าใครป่วย ก็ให้เข้ามาที่อาชกาบัต" ในสมัยการปกครองของเขา เติร์กเมนสิถานมีการคาดการณ์ชีวิตต่ำที่สุดในเอเชียกลาง องค์กรสิทธิมนุษยชนจากลอนดอน กลอบอล วิทเนสส์ รายงานว่าเงินภายใต้การควบคุมของนือยาโซว์และที่เชามีอยู่ในต่างประเทศอาจมากเกิน 3 พันล้าน US$3 ในจำนวนนี้ราว $1.8–$2.6 พันล้าน พบว่าถูกนำไปเก็บไว้ในกองทุนระหว่างประเทศของดอยช์แบงก์ในประเทศเยอรมนี

อ้างอิง

1. Наследником Туркменбаши может стать следователь московской прокуратуры (ภาษารัสเซีย). Komsomolskaya Pravda. 2006-12-22. สืบค้นเมื่อ 2006-12-22.
2. The Telegraph, "A date with destiny for Turkmen leader", 09 August, 2002
3. "Turkmenistan Fact Sheet, Government & Politics-President". Embassy of Turkmenistan. คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม เมื่อ 2002-08-13. สืบค้นเมื่อ 2006-12-22.
4. BBC News, "Turkmen go back to old calendar", 24 April 2008.
5. "Rural population (% of total population): Turkmenistan". World Bank.
6. BBC News, "Turkmen leader closes hospitals", 1 March, 2005.
7. "It's a Gas: Funny Business in the Turkmen-Ukraine Gas Trade" (PDF). Global Witness Limited. April 2006. สืบค้นเมื่อ 2010-12-09.