ทองใส ทับถนน

ทองใส ทับถนน ศิลปินมรดกอีสาน สาขาศิลปะการแสดง ดนตรีพื้นบ้าน (พิณ) ปี พ.ศ. 2555 เป็นนักดนตรีพิณและนักแต่งเพลงชาวไทยที่มีชื่อเสียง และอดีตสมาชิกวงเพชรพิณทอง

ทองใส ทับถนน
สารนิเทศภูมิหลัง
เกิด	14 พฤศจิกายน พ.ศ. 2490 (73 ปี)
คู่สมรส	ประมวล ทับถนน
อาชีพ	ศิลปินพื้นบ้าน , นักดนตรี , นักแสดง
ปีที่แสดง	พ.ศ. 2513-ปัจจุบัน
ผลงานเด่น	ประยุกต์พิณไฟฟ้าคนแรกของประเทศไทย

ประวัติ

ทองใส ทับถนน เกิดเมื่อวันที่ 14 พฤศจิกายน พ.ศ. 2490 ที่บ้านหนองกินเพล ตำบลหนองกินเพล อำเภอวารินชำราบ จังหวัดอุบลราชธานี เป็นบุตรของนายปิ่น ทับถนน กับนางหนู ทับถนน ผู้เป็นบิดานั้นมีความสามารถโดดเด่นด้านหมอลำพื้นบ้าน และการแสดงหนังบักตื้อ (หนังปราโมทัย) และนายปิ่น ทับถนนยังเป็นลูกศิษย์ของหมอลำทองคำ เพ็งดี ผู้มีชื่อเสียงด้านลำกลอนในสมัยนั้น ทองใส ทับถนนเริ่มฝึกดีดพิณเมื่ออายุ 4 ปี  โดยมีครูบุญ บ้านท่างอย อำเภอวารินชำราบ จังหวัดอุบลราชธานี เป็นผู้ฝึกสอนการดีดพิณเป็นคนแรก จนอายุได้ 8 ปี จึงได้เล่นพิณประกอบคณะหมอลำของนายปิ่น ทับถนน ผู้เป็นพ่อ จากนั้นจึงได้เรียนรู้ลายพิณโบราณกับครูบุญชู โนนแก้ว แห่งบ้านโนนสังข์ อำเภอกันทรารมย์ จังหวัดศรีสะเกษ ศิลปินมือพิณพื้นบ้านตาพิการ  เมื่อเรียนจบชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 จึงได้ตระเวนเล่นดนตรีกับคณะหมอลำปิ่น ทับถนนเรื่อยมา

พ.ศ. 2511 เมื่ออายุได้ 21 ปี ได้เข้าประจำการเป็นทหารเกณฑ์ที่กองพันทหารปืนใหญ่ ค่ายสรรพสิทธิประสงค์ อำเภอวารินชำราบ จังหวัดอุบลราชธานี จึงได้มีโอกาสเป็นนักดนตรีวงดนตรีสากลประจำกองพันทหารปืนใหญ่  ได้นำพิณมาประยุกต์กับดนตรีสากลสมัยใหม่ และเรียนรู้การเล่นดนตรีตามแบบสากลนับแต่นั้นเป็นต้นมา สมรสกับนางประมวล ทับถนน (สกุลเดิมจันไตร) มีบุตรธิดา 3 คน ได้แก่

1. นางพิณทอง มณีเนตร
2. นายสีแพร ทับถนน
3. นางบุญสวย ทับถนน

ปัจจุบันอาศัยอยู่บ้านเลขที่ 163 หมู่ที่ 8 บ้านหนองกินเพล ตำบลหนองกินเพล อำเภอวารินชำราบ จังหวัดอุบลราชธานี

คุณวุฒิ

• พ.ศ. 2548 ได้รับปริญญาศิลปศาสตร์มหาบัณฑิตกิตติมศักดิ์ (ดนตรีศึกษา) จากมหาวิทยาลัยราชภัฏอุบลราชธานี

เข้าสู่วงการ

หลังพ้นเกณฑ์ทหารในปี พ.ส. 2513 ครูทองใส ทับถนนจึงกลับมาใช้ชีวิตที่บ้านเกิดและได้สมัครเข้าเป็นนักดนตรีคณะ ลูกทุ่งอีสาน ของนายนพดล ดวงพร  ภายใต้ฉายา ทองใส หัวนาค ทั้งนี้เพราะมีพิณแกะสลักเป็นรูปพญานาคเป็นเครื่องดนตรีคู่กาย

พ.ศ. 2514 นพดล ดวงพร ได้รับเชิญให้นำวงดนตรีลูกทุ่งอีสานประยุกต์ไปแสดงถวายหน้าพระที่ประทับที่เขื่อนอุบลรัตน์ อำเภออุบลรัตน์ จังหวัดขอนแก่น เมื่อครั้งที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เสด็จพระราชทานปริญญาบัตรแก่นักศึกษามหาวิทยาลัยขอนแก่น ครูนพดล ดวงพร ร่วมกับครูทองใส ทับถนน ได้ถวายพิณแด่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว พระองค์ทรงตรัสว่า  “เพชรนี้เป็นเพชรน้ำเอก” ของเครื่องดนตรีอีสาน ยังความปลื้มปิติแก่นพดล ดวงพร และชาวคณะเป็นอย่างมาก จึงได้เปลี่ยนชื่อวงดนตรี ลูกทุ่งอีสาน พิณประยุกต์ มาเป็นวง  เพชรพิณทอง  ซึ่งถือว่าเป็นนามมงคลอันเกิดจากการถวายพิณในครั้งนั้น

ต่อมาได้นำเอาคอนแทรกไฟฟ้ามาประกอบกับพิณ และถือว่าเป็นพิณไฟฟ้าตัวแรกของเมืองไทย และได้เล่นดนตรีกับวงดนตรีเพชรพิณทอง ตลอดมาตั้งแต่ปี พ.ศ. 2514 จนได้ยุติวง

 

รางวัลศิลปินมรดกอีสาน สาขาศิลปะการแสดง ดนตรีพื้นบ้าน (พิณ) พ.ศ. 2555 ที่สำนักวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยขอนแก่น

รางวัล และการเชิดชูเกียรติ

• พ.ศ. 2543 ได้รับการคัดเลือกให้เป็นศิลปินดีเด่นสาขาศิลปะการแสดง (ดนตรีอีสาน) จากสำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ กระทรวงศึกษาธิการ
• พ.ศ. 2544 ได้รับประกาศเกียรติคุณผู้ให้การสนับสนุนกิจกรรมวัฒนธรรมดีเด่น จากสำนักพัฒนาการศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม เขตการศึกษา 10
• พ.ศ. 2545 ได้รับการคัดเลือกให้เป็นครูภูมิปัญญาไทย ด้านศิลปกรรม (ดนตรีพื้นบ้าน-พิณอีสาน) รุ่นที่ 2 ปี พ.ศ. 2545
• วันที่ 1 ธันวาคม พ.ศ. 2546 ได้รับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่สรรเสริญยิ่งดิเรกคุณาภรณ์ชั้นเหรียญเงินดิเรกคุณาภรณ์ (ร.ง.ภ.)
• วันที่ 25 มกราคม พ.ศ. 2547 ได้รับรางวัลสุดยอดศิลปินอีสาน ประเภทพิณอีสาน เนื่องในโอกาสครบรอบ 40 ปี มหาวิทยาลัยขอนแก่น จากมหาวิทยาลัยขอนแก่น
• พ.ศ. 2555 ได้รับรางวัลศิลปินมรดกอีสาน สาขาศิลปะการแสดง ดนตรีพื้นบ้าน (พิณ) พ.ศ. 2555 จากมหาวิทยาลัยขอนแก่น
• พ.ศ. 2556 ได้รับรางวัลสุกรีเจริญสุข ผู้ทำดีความดีเพื่อสังคม สาขาการส่งเสริมดนตรี
• พ.ศ. 2558 ได้รับยกย่องเชิดชูเป็นมูนมังเมืองอุบลราชธานี สาขาศิลปะการแสดง
• พ.ศ. 2562 ได้รับรางวัลพระธาตุนาดูนทองคำ ประจำปี 2562 ประเภทบุคคลดีเด่นในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ สาขาทำนุบำรุงศิลปวัฒนธรรม จากมหาวิทยาลัยมหาสารคาม

ผลงานการแต่งเพลง

นอกจากการแต่งคำร้องในผลงานเพลงทั้งหมดของตัวเองแล้ว ทองใส ทับถนน ยังได้แต่งคำร้องให้กับเพื่อชีวิตคนอื่น ๆ เช่น เบอนัวต์ โสภาสาต, แดนเซอร์ แคท รัตติกาล, คาราวาน, คาราบาว, พงษ์เทพ กระโดนชำนาญ, สีเผือก คนด่านเกวียน, ซูซู, โฮป เป็นต้น ทองใส ทับถนน มีผลงานการแต่งเพลงกว่า 69 เพลง เช่น

• เบอนัวต์ โสภาสาต & แดนเซอร์ แคท รัตติกาล
  • ตลอดเวลา
  • แค่นั้น
  • เสมอ
  • นักเดินทาง
  • แม้เราจะไม่พบกัน
  • ฉันเป็นดอกไม้
  • พเนจร
  • คืนรัง
  • ไถ่เธอคืนมา
  • อยู่ตรงนี้
  • 25 ปี มีหวัง
  • โยโกฮาม่า
  • ใจเกินร้อย
  • ใจบงการ
  • พ่อเป็นกรรมกร
  • วาดชีวิต
  • ยังคอย
• คาราวาน
  • คนกับควาย
  • ดอกไม้ให้คุณ
  • ฉันเป็นดอกไม้ (ร่วมกับ เบอนัวต์ โสภาสาต, แดนเซอร์ แคท รัตติกาล, คาราบาว, โฮป)
  • เปิบข้าว
  • ถนนมิตรภาพ
  • ฉันคือประชาชน
• คาราบาว
  • หนุ่มลำมูล
  • กัญชา
  • จับกัง
  • คนเก็บฟีน
  • เรฟูจี
  • นางงามตู้กระจก
  • สัญญาหน้าฝน
  • สบายกว่า
  • หนุ่มสุพรรณ
  • สัจจะ 10 ประการ
  • กำลังใจแรงงาน
  • 20 ปี คาราวาน
  • ฉันเป็นดอกไม้ (ร่วมกับ เบอนัวต์ โสภาสาต, แดนเซอร์ แคท รัตติกาล, หงา คาราวาน, โฮป)
  • เช กูวาร่า
  • รักนี้มีแต่เธอ
  • พออยู่พอกิน
  • ลมพัดใจเพ
  • เดือนแรม
  • ทานตะวัน
• พงษ์เทพ กระโดนชำนาญ
  • นกเขาไฟ
  • ตายหยังเขียด
  • คนกับหมา
  • ลำตะคอง
  • วันเวลา
  • เพียงลมพัดผ่าน
  • ตรงเส้นขอบฟ้า
  • ด.ญ.ปรางค์
  • คนจนรุ่นใหม่
  • คิดถึงบ้าน
  • ลมรำเพย
  • คนที่เรารัก
  • หนุ่มก่อสร้าง
  • ต้นขับขี่
  • เป็นตำรวจ
  • จ.รอคอย
  • สายเกินไป
  • ความมั่นใจ
• สีเผือก คนด่านเกวียน
  • กุหลาบปากซัน
  • ความรัก
  • คนเล่นกล
  • หัวใจแหว่ง
  • ดิน น้ำ ลม ไฟ
  • เดือนเพ็ญ
  • เธอผู้เสียสละ
  • สาวส่งออก
  • คนฟั่นเฟือน
• โฮป
  • ก็ไม่เป็นไร
  • จากใจ
  • ปรารถนา
  • เธอ
  • กำลังใจ
  • จำได้เสมอ
  • มัดรวมกัน
  • นกเขาน้อย
  • ฉันเป็นดอกไม้ (ร่วมกับ เบอนัวต์ โสภาสาต, แดนเซอร์ แคท รัตติกาล, หงา คาราวาน, คาราบาว)
• ซูซู
  • ใครสักคน
  • ปะการัง
  • คนเค็ม เลคาว
  • อยู่คนเดียว
  • ดอกไม้พฤษภา
  • ไม่เจ็บได้ไง
  • ไปสาเหล้า
  • อยากมีเมีย

ผลงาน

มีมากกว่า 50 ชุด อาทิ

• ชุดปู่ป๋าหลาน
• ชุดลำเพลินโบราณ
• ชุดแข่งเรือยาว
• ชุดบุญกัณฑ์หลอน
• ชุดแห่บุญผะเหวด

อ้างอิง

1. https://sites.google.com/site/palmubon34160/bukhkhl-thi-michux-seiyng-khxng-canghwad-xublrachthani
2. http://lms.bks.ac.th/lms/ebook/pdf/m_enorth2/pdf.pdf
3. https://sites.google.com/view/morradokisan-db/%E0%B8%9B-55/%E0%B8%97%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B9%83%E0%B8%AA-%E0%B8%97%E0%B8%9A%E0%B8%96%E0%B8%99%E0%B8%99
4. http://www.esanpedia.oar.ubu.ac.th/esaninfo/?p=593

• https://sites.google.com/site/srangphelng/Home/prawati-khn-srang-phelng-nak-taeng-phelng/x-thxng-si-thab-thnn
• http://esarnmusiccorner.blogspot.com/2010/05/blog-post_3178.html
• http://www.onsorn.com/tongsai.htmlครูทองใส ทับถนน- เซิ้งภูไท ต้นฉบับบ