นายกรัฐมนตรีญี่ปุ่น

นายกรัฐมนตรีญี่ปุ่น (อังกฤษ: Prime Minister of Japan) ภาษาญี่ปุ่นเรียก ไนกากุโซริไดจิง (ญี่ปุ่น: 内閣総理大臣 Naikaku-sōri-daijin) หรือ ชูโช (ญี่ปุ่น: 首相 Shushō) เป็นหัวหน้ารัฐบาลญี่ปุ่นและผู้บัญชาการสูงสุดของกองกำลังป้องกันตนเองญี่ปุ่น จักรพรรดิทรงแต่งตั้งนายกรัฐมนตรีตามที่สภานิติบัญญัติแห่งชาติถวายชื่อ นายกรัฐมนตรีต้องได้รับความไว้วางใจจากสภาผู้แทนราษฎรให้ดำรงตำแหน่ง นายกรัฐมนตรีเป็นหัวหน้าคณะรัฐมนตรี และรัฐมนตรีคนอื่น ๆ จะดำรงตำแหน่งตามอัธยาศัยของนายกรัฐมนตรี

นายกรัฐมนตรีญี่ปุ่น
ตราประจำตำแหน่ง
ผู้ดำรงตำแหน่งคนปัจจุบัน โยชิฮิเดะ ซูงะ ตั้งแต่ 16 กันยายน ค.ศ. 2020
การเรียกขาน	ฯพณฯ
ที่พำนัก	คันเต, ญี่ปุ่น
ผู้เสนอชื่อ	รัฐสภาญี่ปุ่น
ผู้แต่งตั้ง	จักรพรรดิ
วาระ	4 ปีหรือน้อยกว่านั้น ดำรงตำแหน่งซ้ำได้ไม่จำกัดวาระ
ผู้ประเดิมตำแหน่ง	อิโต ฮิโรบูมิ
สถาปนา	22 ธันวาคม 1885; 135 ปีก่อน (1885-12-22)
เว็บไซต์	www.kantei.go.jp

นายกรัฐมนตรีคนปัจจุบัน คือ โยชิฮิเดะ ซูงะ ดำรงตำแหน่งตั้งแต่ 16 กันยายน ค.ศ. 2020

ประวัติ

ก่อนใช้รัฐธรรมนูญเมจิ ญี่ปุ่นไม่มีรัฐธรรมนูญเป็นลายลักษณ์อักษร มีแต่ระบบกฎหมายริตสึเรียวที่ได้อิทธิพลจากจีนและตราขึ้นในช่วงปลายยุคอาซูกะต่อต้นยุคนาระ ที่กำหนดให้มีระบบข้าราชการประจำอันซับซ้อนซึ่งปฏิบัติหน้าที่ภายใต้การบังคับบัญชาของจักรพรรดิตามระบบคุณธรรม แต่ในทางปฏิบัติแล้ว อำนาจที่แท้จริงไม่ได้อยู่ที่จักรพรรดิ แต่อยู่ที่อื่น เช่น ในเงื้อมมือของตระกูลฟูจิวาระที่เข้ามาสมรสกับราชวงศ์ในยุคเฮอัง หรืออยู่ในเงื้อมมือของโชกุน เป็นเช่นนี้เรื่อยมาจนกระทั่งมีการปฏิรูปเมจิ กฎหมายแบบริตสึเรียวฉบับสุดท้าย คือ ประมวลกฎหมายโยโร ตราขึ้นใน ค.ศ. 752 ซึ่งเมื่อมีการปฏิรูปเมจิก็ยังใช้บังคับอยู่

ภายใต้ระบบกฎหมายข้างต้น ไดโจไดจิง (อัครมหาเสนาบดี) เป็นหัวหน้าของคณะเสนาบดีที่เรียก "ไดโจกัง" อันเป็นหน่วยงานสูงสุดในระบบราชการตั้งแต่ยุคเฮอังเรื่อยมา ตำแหน่งนี้ยุบเลิกไปช่วงหนึ่ง แล้วรื้อฟื้นขึ้นใหม่เพื่อมอบให้แก่ซันโจ ซาเนโตมิ ใน ค.ศ. 1871 จนกระทั่ง ค.ศ. 1885 ก็ยุบเลิกตำแหน่งนี้ไปใช้ตำแหน่งนายกรัฐมนตรี โดยแต่งตั้งอิโต ฮิโรบูมิ เป็นบุคคลแรก แต่รูปแบบนายกรัฐมนตรีในปัจจุบันนั้นเกิดขึ้นเมื่อมีการตรารัฐธรรมนูญฉบับใหม่ใน ค.ศ. 1947

คุณสมบัติ

• นายกรัฐมนตรีต้องเป็นสมาชิกสภาหนึ่งสภาใดในสภานิติบัญญัติแห่งชาติ ซึ่งหมายความว่า ต้องมีอายุอย่างน้อย 25 ปี และมีสัญชาติญี่ปุ่น
• นายกรัฐมนตรีต้องเป็นพลเรือน ซึ่งหมายความว่า เป็นสมาชิกกองกำลังป้องกันตนเองไม่ได้ แต่เป็นอดีตทหารได้ เช่น กรณีของยาซูฮิโระ นากาโซเนะ

การแต่งตั้ง

นายกรัฐมนตรีมาจากการกำหนดของสภาทั้งสองของสภานิติบัญญัติแห่งชาติ ในการนี้ สภาจะออกเสียงเลือกบุคคลตามระบบสองรอบ ถ้าปรากฏว่า แต่ละสภากำหนดบุคคลต่างกัน จะมีการแต่งตั้งคณะกรรมาธิการร่วมมาตกลงเรื่องตัวบุคคลกัน ถ้าตกลงกันไม่ได้ใน 10 วัน จะถือมติของสภาผู้แทนราษฎรเป็นมติของสภานิติบัญญัติแห่งชาติ จากนั้น ผู้ได้รับการกำหนดจะได้รับมอบตราตั้ง และจะได้รับการถวายชื่อต่อจักรพรรดิเพื่อทรงแต่งตั้งอย่างเป็นทางการ

ในทางปฏิบัติ นายกรัฐมนตรีมักเป็นหัวหน้าพรรคการเมืองที่ได้เสียงข้างมากในสภาผู้แทนราษฎร หรือเป็นหัวหน้าของกลุ่มที่เป็นใหญ่กว่าใครเพื่อนในบรรดาพรรคร่วมรัฐบาล

เครื่องหมาย

•  

  ธงประจำตำแหน่ง

•  

  ตราประจำตำแหน่ง

•  

  ธงรัฐบาล

ดูเพิ่ม

• รายชื่อนายกรัฐมนตรีญี่ปุ่น

อ้างอิง

1. Legal framework for Prime Minister and Cabinet in the Empire: Dajōkan proclamation No. 69 of December 22, 1885 (内閣職権, naikaku shokken), later replaced by Imperial edict No. 135 of 1889 (内閣官制, naikaku kansei) in effect until 1947
2. รัฐธรรมนูญญี่ปุ่น มาตรา 67
3. รัฐธรรมนูญญี่ปุ่น มาตรา 6

• Kenkyusha's New Japanese-English Dictionary, Kenkyusha Limited, Tokyo 1991, ISBN 4-7674-2015-6

แหล่งข้อมูลอื่น

• นายกรัฐมนตรีญี่ปุ่นและคณะรัฐมนตรี เว็บไซต์อย่างเป็นทางการ
• List of Japanese cabinets 1885 to 1989　(ญี่ปุ่น)