fbpx
วิกิพีเดีย

จังหวัดปัจจันตคิรีเขตร

จังหวัดปัจจันตคิรีเขตร หรือบางเอกสารจะเรียกว่า ปัตจันตคีรีเขตร์ บ้าง ประจันต์คิรีเขตต์บ้าง เป็นเมืองเดิมของราชอาณาจักรขอม (เขมร) ในสมัยรัชกาลที่ 5 เป็นเมืองหน้าด่านทางชายฝั่งทะเลตะวันออกที่มีความสำคัญเทียบเท่าจังหวัดจันทบุรีและจังหวัดตราด ในอดีต มีที่ตั้งอยู่ในพื้นที่เกาะกง เขตจังหวัดเกาะกงในประเทศกัมพูชาปัจจุบัน ดินแดนจังหวัดนี้ตกเป็นของฝรั่งเศสพร้อมกับหัวเมืองฝั่งขวาแม่น้ำโขง คือ แขวงไชยบุรีและแขวงจำปาศักดิ์ เมื่อ พ.ศ. 2447

เมืองปัจจันตคิรีเขตร
เมือง
พ.ศ. 2398 – 2447
ยุคประวัติศาสตร์รัตนโกสินทร์
• ก่อตั้ง
พ.ศ. 2398
• ยกดินแดนให้ฝรั่งเศส
30 ธันวาคม พ.ศ. 2447
ก่อนหน้า
ถัดไป
เมืองตราด
ปัจจุบันเป็นส่วนหนึ่งของ กัมพูชา

ประวัติ

 
Map of Siam in 1900

แต่เดิมมาเกาะกงเป็นจังหวัดของราชอาณาจักรเขมร แต่มาถึงสมัยที่เขมรตกเป็นประเทศราชอยู่ในอำนาจของสยาม พระเจ้ากรุงสยามก็มีพระบรมราชโองการให้ตั้งเกาะกงให้เป็นส่วนหนึ่งของเมืองตราด

เมื่อปี พ.ศ. 2398 พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้มีพระบรมราชโองการให้ตั้งเกาะกง โดยพระราชทานนามเมืองนี้ว่า เมืองปัจจันตคีรีเขตต์ เพื่อให้เป็นเมืองหน้าด่านทางชายฝั่งทะเลตะวันออกของไทย เนื่องจากเป็นเมืองที่มีเขตติดต่อกับเขมรและญวน

เหตุที่รัชกาลที่ 4 พระราชทานนามเกาะกงว่า ปัจจันตคิรีเขตร ก็เพื่อให้คล้องจองกับชื่อเมืองประจวบคีรีขันธ์ ซึ่งอยู่ทางด้านภาคตะวันตกของไทย ซึ่งตั้งอยู่ในแนวรุ้ง (Latitude) เดียวกัน

ถึง พ.ศ. 2422 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้พระองค์เจ้าสายสนิทวงศ์จัดตั้งสถานีทหารเรือขึ้นตามชายฝั่งทะเลด้านตะวันออกที่เมืองชลบุรี บางพระ อำเภอบางละมุง เมืองระยอง เมืองแกลง เมืองจันทบุรี อำเภอขลุง เมืองตราด เมืองปัจจันตคิรีเขตร และเกาะเสม็ดนอก เพื่อรับมือกับภัยคุกคามจากฝรั่งเศสทางทะเล

ต่อมาเมื่อ พ.ศ. 2435 ฝรั่งเศสได้เริ่มดำเนินการทางทหารใช้กำลังเข้าบีบบังคับสยาม โดยยกกองทัพมาเข้าขับไล่ทหารไทยให้ถอยร่นออกจากดินแดนฝั่งซ้ายแม่น้ำโขง ทำให้ความยุ่งยากทางชายแดนเริ่มทวีความรุนแรงขึ้น จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งกรรมการปรึกษาการป้องกันพระราชอาณาเขตขึ้น และจัดกองบัญชาการทัพอยู่ตามหัวเมืองชายทะเลแต่ละด้านขึ้นด้วย

ในปี พ.ศ. 2436 รัฐบาลสยามได้แต่งตั้งให้นายพลเรือจัตวาพระยาชลยุทธโยธินทร์ (André du Plésis de Richelieu) เป็นผู้จัดการป้องกันพระราชอาณาเขตทางหัวเมืองฝ่ายตะวันออก ทางกระทรวงการต่างประเทศได้มีคำสั่งมายังผู้ว่าราชการเมืองแถบนี้ ซึ่งรวมทั้งเมืองตราดและเมืองปัจจันตคิรีเขตรด้วย ให้ช่วยพระยาชลยุทธโยธินทร์จัดการทุกอย่างที่เกี่ยวกับการป้องกันพระราชอาณาเขต

การเสียดินแดนจังหวัดปัจจันตคิรีเขตร

 
การส่งมอบตราดให้กับฝรั่งเศส

วันที่ 13 กรกฎาคม พ.ศ. 2436 เกิดวิกฤตการณ์ ร.ศ. 112 ที่ปากแม่น้ำเจ้าพระยา เรือรบฝรั่งเศสสามารถฝ่าแนวป้องกันของสยามเข้ามาทอดสมอในกรุงเทพฯ ได้ ฝ่ายฝรั่งเศสยื่นคำขาดให้ฝ่ายไทยปฏิบัติตามเมื่อ 20 กรกฎาคม โดยให้เวลาตอบ 48 ชั่วโมง ฝ่ายไทยได้ตอบข้อเรียกร้องเมื่อ 22 กรกฎาคม แต่ไม่เป็นที่พอใจของฝ่ายฝรั่งเศส ดังนั้นในวันที่ 24 กรกฎาคม ฝรั่งเศสจึงประกาศตัดสัมพันธ์ทางการทูตกับไทย สองวันถัดมา (26 กรกฎาคม) ฝรั่งเศสได้สั่งให้ผู้บัญชาการกองเรือภาคตะวันออกไกลที่ไซ่ง่อนปิดล้อมอ่าวไทย ตั้งแต่แหลมเจ้าลายถึงบริเวณแหลมกระบัง และในวันที่ 29 กรกฎาคม ฝรั่งเศสได้ประกาศปิดล้อมอ่าวไทยครั้งที่ 2 โดยขยายเขตเพิ่มบริเวณเกาะเสม็ด จนถึงแหลมลิง รวม 2 เขต ฝ่ายไทยจำต้องยอมรับคำขาดของฝรั่งเศสที่ยื่นไว้แต่เดิมในวันเดียวกันนั้นเอง แต่ในวันรุ่งขึ้นฝรั่งเศสถือโอกาสยื่นคำขาดเพิ่มเติมอีก โดยประกาศยึดปากน้ำและเมืองจันทบุรีไว้เป็นประกัน และบังคับให้ไทยถอนตัวออกจากฝั่งซ้ายแม่น้ำโขงอีกด้วย ไทยจำเป็นต้องยอมรับโดยไม่มีทางเลือก เมื่อฝ่ายไทยปฏิบัติตามคำขาดนั้นแล้ว ฝรั่งเศสจึงได้ยกเลิกการปิดอ่าวในวันที่ 3 สิงหาคม เวลา 12.00 น. แต่การยึดปากน้ำและเมืองจันทบุรียังคงยึดไว้ตามเดิม

ต่อมาได้มีการทำสัญญาสงบศึกกันโดยหนังสือสัญญาฉบับลงวันที่ 3 ตุลาคม พ.ศ. 2436 (ร.ศ. 112) ในหนังสือสัญญาฉบับนี้ มีข้อความระบุไว้ในอนุสัญญาผนวกต่อท้ายหนังสือสัญญาข้อ 6 ว่า "คอนเวอนแมนต์ (Government - รัฐบาล) ฝรั่งเศสจะได้ตั้งอยู่ต่อไปที่เมืองจันทบุรี จนกว่าจะได้ทำการสำเร็จแล้วตามข้อความในหนังสือสัญญานี้…"

แม้ทางฝ่ายไทยปฏิบัติตามเงื่อนไขที่ฝรั่งเศสบีบบังคับทุกอย่าง ฝรั่งเศสก็ยังไม่ยอมถอนทหาร ยังคงยึดจันทบุรีไว้อีกเป็นเวลานานถึง 10 ปี เป็นเหตุให้ต้องมีการตกลงทำสัญญาขึ้นใหม่อีกฉบับหนึ่งคือ อนุสัญญาลงวันที่ 7 ตุลาคม พ.ศ. 2445 แต่หนังสือฉบับนี้ฝรั่งเศสไม่ยอมให้สัตยาบันและไม่ถอนกำลังออกจากจันทบุรี จึงได้ตกลงมีสัญญาอีกฉบับหนึ่ง คือ สัญญาลงวันที่ 13 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2446 คราวนี้ฝรั่งเศสจึงถอนกำลังออกจากจันทบุรี แต่ได้เข้ายึดครองเมืองตราดและบรรดาเกาะทั้งหลายภายใต้แหลมลิงลงไปซึ่งรวมถึงเกาะกงแทน ฝ่ายไทยจำต้องมอบเมืองตราดและเมืองประจันตคีรีเขตให้แก่ฝรั่งเศส ในวันที่ 30 ธันวาคม พ.ศ. 2447

พื้นที่ดังกล่าวได้ตกอยู่ในการยึดครองของฝรั่งเศส จนถึงวันที่ 23 มีนาคม พ.ศ. 2449 จึงได้มีการตกลงทำหนังสือสัญญาขึ้นอีกฉบับหนึ่งเรียกว่า "หนังสือสัญญาระหว่างสมเด็จพระเจ้าแผ่นดินสยามกับเปรสสิเดนต์แห่งรีปัปลิคฝรั่งเศส" ฝรั่งเศสจึงคืนเมืองตราดให้ไทยตามเดิม แต่ฝ่ายไทยจะต้องยอมยกดินแดนเขมรส่วนใน (มณฑลบูรพา) คือ เมืองพระตะบอง เมืองเสียมราฐ และเมืองศรีโสภณ เป็นเงื่อนไขแลกเปลี่ยน แต่ปรากฏว่าเมืองปัจจันตคิรีเขตร (เกาะกง) นั้นฝรั่งเศสมิได้คืนให้ไทยแต่ประการใด ปัจจุบันเมืองปัจจันตคิรีเขตร (เกาะกง) จึงกลายเป็นส่วนหนึ่งของกัมพูชาไปโดยปริยาย

การสูญเสียแผ่นดินเกาะกงในสมัยนั้น ประวัติศาสตร์ของชาติไทยมิได้มีบันทึกการเสียดินแดนเกาะกงไว้แต่อย่างใด คงกล่าวโดยรวมในกรณีของดินแดนจังหวัดตราดเท่านั้น เพราะในขณะนั้นไทยต้องการดินแดนเขมรสูงเป็นอย่างมาก ซึ่งก็คือดินแดนอีสานตอนใต้ในปัจจุบัน โดยให้ยึดทิวเขาพนมดงรักเป็นเส้นเขตแดน ซึ่งฝรั่งเศสก็ยินยอม

ดูเพิ่ม

อ้างอิง

  1. รุ่งมณี เมฆโสภณ. คนสองแผ่นดิน. กรุงเทพ:บ้านพระอาทิตย์, 2551. หน้า 35
  2. เรื่องเดียวกัน หน้า 37
  3. เรื่องเดียวกัน หน้า 37
  4. พระพุทธเจ้าหลวง กับเมืองประจันตคีรีเขตร์(เกาะกง)

    งหว, ดป, จจ, นตค, เขตร, หร, อบางเอกสารจะเร, ยกว, ตจ, นตค, เขตร, าง, ประจ, นต, เขตต, าง, เป, นเม, องเด, มของราชอาณาจ, กรขอม, เขมร, ในสม, ยร, ชกาลท, เป, นเม, องหน, าด, านทางชายฝ, งทะเลตะว, นออกท, ความสำค, ญเท, ยบเท, าจ, งหว, ดจ, นทบ, และจ, งหว, ดตราด, ในอด, งอย,. cnghwdpccntkhiriekhtr 1 hruxbangexksarcaeriykwa ptcntkhiriekhtr bang pracntkhiriekhttbang 2 epnemuxngedimkhxngrachxanackrkhxm ekhmr insmyrchkalthi 5 epnemuxnghnadanthangchayfngthaeltawnxxkthimikhwamsakhyethiybethacnghwdcnthburiaelacnghwdtrad inxdit mithitngxyuinphunthiekaakng ekhtcnghwdekaaknginpraethskmphuchapccubn dinaedncnghwdnitkepnkhxngfrngessphrxmkbhwemuxngfngkhwaaemnaokhng khux aekhwngichyburiaelaaekhwngcapaskdi emux ph s 2447emuxngpccntkhiriekhtremuxngph s 2398 2447yukhprawtisastrrtnoksinthr kxtngph s 2398 ykdinaednihfrngess30 thnwakhm ph s 2447kxnhna thdipemuxngtrad kmphuchainxarkkhakhxngfrngesspccubnepnswnhnungkhxng kmphucha enuxha 1 prawti 2 karesiydinaedncnghwdpccntkhiriekhtr 3 duephim 4 xangxingprawti aekikh Map of Siam in 1900 aetedimmaekaakngepncnghwdkhxngrachxanackrekhmr aetmathungsmythiekhmrtkepnpraethsrachxyuinxanackhxngsyam phraecakrungsyamkmiphrabrmrachoxngkarihtngekaakngihepnswnhnungkhxngemuxngtrademuxpi ph s 2398 phrabathsmedcphracxmeklaecaxyuhw idmiphrabrmrachoxngkarihtngekaakng odyphrarachthannamemuxngniwa emuxngpccntkhiriekhtt ephuxihepnemuxnghnadanthangchayfngthaeltawnxxkkhxngithy enuxngcakepnemuxngthimiekhttidtxkbekhmraelaywnehtuthirchkalthi 4 phrarachthannamekaakngwa pccntkhiriekhtr kephuxihkhlxngcxngkbchuxemuxngpracwbkhirikhnth sungxyuthangdanphakhtawntkkhxngithy sungtngxyuinaenwrung Latitude ediywkn 3 thung ph s 2422 phrabathsmedcphraculcxmeklaecaxyuhw thrngphrakrunaoprdekla ihphraxngkhecasaysnithwngscdtngsthanithhareruxkhuntamchayfngthaeldantawnxxkthiemuxngchlburi bangphra xaephxbanglamung emuxngrayxng emuxngaeklng emuxngcnthburi xaephxkhlung emuxngtrad emuxngpccntkhiriekhtr aelaekaaesmdnxk ephuxrbmuxkbphykhukkhamcakfrngessthangthaeltxmaemux ph s 2435 frngessiderimdaeninkarthangthharichkalngekhabibbngkhbsyam odyykkxngthphmaekhakhbilthharithyihthxyrnxxkcakdinaednfngsayaemnaokhng thaihkhwamyungyakthangchayaednerimthwikhwamrunaerngkhun cungthrngphrakrunaoprdekla aetngtngkrrmkarpruksakarpxngknphrarachxanaekhtkhun aelacdkxngbychakarthphxyutamhwemuxngchaythaelaetladankhundwyinpi ph s 2436 rthbalsyamidaetngtngihnayphleruxctwaphrayachlyuththoythinthr Andre du Plesis de Richelieu epnphucdkarpxngknphrarachxanaekhtthanghwemuxngfaytawnxxk thangkrathrwngkartangpraethsidmikhasngmayngphuwarachkaremuxngaethbni sungrwmthngemuxngtradaelaemuxngpccntkhiriekhtrdwy ihchwyphrayachlyuththoythinthrcdkarthukxyangthiekiywkbkarpxngknphrarachxanaekhtkaresiydinaedncnghwdpccntkhiriekhtr aekikh karsngmxbtradihkbfrngess wnthi 13 krkdakhm ph s 2436 ekidwikvtkarn r s 112 thipakaemnaecaphraya eruxrbfrngesssamarthfaaenwpxngknkhxngsyamekhamathxdsmxinkrungethph id fayfrngessyunkhakhadihfayithyptibtitamemux 20 krkdakhm odyihewlatxb 48 chwomng fayithyidtxbkhxeriykrxngemux 22 krkdakhm aetimepnthiphxickhxngfayfrngess dngnninwnthi 24 krkdakhm frngesscungprakastdsmphnththangkarthutkbithy sxngwnthdma 26 krkdakhm frngessidsngihphubychakarkxngeruxphakhtawnxxkiklthiisngxnpidlxmxawithy tngaetaehlmecalaythungbriewnaehlmkrabng aelainwnthi 29 krkdakhm frngessidprakaspidlxmxawithykhrngthi 2 odykhyayekhtephimbriewnekaaesmd cnthungaehlmling rwm 2 ekht fayithycatxngyxmrbkhakhadkhxngfrngessthiyuniwaetediminwnediywknnnexng aetinwnrungkhunfrngessthuxoxkasyunkhakhadephimetimxik odyprakasyudpaknaaelaemuxngcnthburiiwepnprakn aelabngkhbihithythxntwxxkcakfngsayaemnaokhngxikdwy ithycaepntxngyxmrbodyimmithangeluxk emuxfayithyptibtitamkhakhadnnaelw frngesscungidykelikkarpidxawinwnthi 3 singhakhm ewla 12 00 n aetkaryudpaknaaelaemuxngcnthburiyngkhngyudiwtamedimtxmaidmikarthasyyasngbsukknodyhnngsuxsyyachbblngwnthi 3 tulakhm ph s 2436 r s 112 inhnngsuxsyyachbbni mikhxkhwamrabuiwinxnusyyaphnwktxthayhnngsuxsyyakhx 6 wa khxnewxnaemnt Government rthbal frngesscaidtngxyutxipthiemuxngcnthburi cnkwacaidthakarsaercaelwtamkhxkhwaminhnngsuxsyyani aemthangfayithyptibtitamenguxnikhthifrngessbibbngkhbthukxyang frngesskyngimyxmthxnthhar yngkhngyudcnthburiiwxikepnewlananthung 10 pi epnehtuihtxngmikartklngthasyyakhunihmxikchbbhnungkhux xnusyyalngwnthi 7 tulakhm ph s 2445 aethnngsuxchbbnifrngessimyxmihstyabnaelaimthxnkalngxxkcakcnthburi cungidtklngmisyyaxikchbbhnung khux syyalngwnthi 13 kumphaphnth ph s 2446 khrawnifrngesscungthxnkalngxxkcakcnthburi aetidekhayudkhrxngemuxngtradaelabrrdaekaathnghlayphayitaehlmlinglngipsungrwmthungekaakngaethn fayithycatxngmxbemuxngtradaelaemuxngpracntkhiriekhtihaekfrngess inwnthi 30 thnwakhm ph s 2447phunthidngklawidtkxyuinkaryudkhrxngkhxngfrngess cnthungwnthi 23 minakhm ph s 2449 cungidmikartklngthahnngsuxsyyakhunxikchbbhnungeriykwa hnngsuxsyyarahwangsmedcphraecaaephndinsyamkbeprssiedntaehngripplikhfrngess frngesscungkhunemuxngtradihithytamedim aetfayithycatxngyxmykdinaednekhmrswnin mnthlburpha khux emuxngphratabxng emuxngesiymrath aelaemuxngsriosphn epnenguxnikhaelkepliyn aetpraktwaemuxngpccntkhiriekhtr ekaakng nnfrngessmiidkhunihithyaetprakarid pccubnemuxngpccntkhiriekhtr ekaakng cungklayepnswnhnungkhxngkmphuchaipodypriyay 4 karsuyesiyaephndinekaaknginsmynn prawtisastrkhxngchatiithymiidmibnthukkaresiydinaednekaakngiwaetxyangid khngklawodyrwminkrnikhxngdinaedncnghwdtradethann ephraainkhnannithytxngkardinaednekhmrsungepnxyangmak sungkkhuxdinaednxisantxnitinpccubn odyihyudthiwekhaphnmdngrkepnesnekhtaedn sungfrngesskyinyxmduephim aekikhchawithyekaakng chawithythitkkhangxyuinekaakng pccubnthuxwaepnchawekhmrodythukkdhmay cnghwdtrad cnghwdekaakng inkhwampkkhrxngkhxngkmphuchapccubn r s 112 khnithyrkaephndin lakhr xangxing aekikh rungmni emkhosphn khnsxngaephndin krungethph banphraxathity 2551 hna 35 eruxngediywkn hna 37 eruxngediywkn hna 37 phraphuththecahlwng kbemuxngpracntkhiriekhtr ekaakng https web archive org web 20090321171619 http www geocities com holidays beach land htmlekhathungcak https th wikipedia org w index php title cnghwdpccntkhiriekhtr amp oldid 9563450, wikipedia, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด,

    บทความ

    , อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม