พระธรรมราชานุวัตร (ต่าย วารโณ)
พระธรรมราชานุวัตร (ต่าย วารโณ) เป็นพระภิกษุในคณะธรรมยุติกนิกาย ดำรงตำแหน่งสำคัญ เช่น เจ้าอาวาสวัดเสนาสนารามราชวรวิหาร เจ้าคณะกรุงเก่า และกรรมการมหามกุฏราชวิทยาลัย
| พระธรรมราชานุวัตร (ต่าย วารโณ) | |
|---|---|
| เกิด | 15 สิงหาคม พ.ศ. 2370 |
| มรณภาพ | 21 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2442 |
| อายุ | 71 ปี 190 วัน |
| อุปสมบท | พ.ศ. 2380 |
| วัด | วัดเสนาสนารามราชวรวิหาร |
| จังหวัด | จังหวัดพระนครศรีอยุธยา |
| สังกัด | ธรรมยุติกนิกาย |
| วุฒิ | เปรียญธรรม 8 ประโยค |
| ตำแหน่ง | เจ้าอาวาสวัดเสนาสนาราม เจ้าคณะกรุงเก่า |
| ส่วนหนึ่งของสารานุกรมพระพุทธศาสนา | |
ประวัติ
พระธรรมราชานุวัตร มีนามเดิมว่าต่าย เกิดเมื่อวันพุธที่ 15 สิงหาคม พ.ศ. 2370 ตรงกับวันแรม 8 ค่ำ เดือน 9 ปีกุน จ.ศ. 1189 แต่บางแห่งว่าเกิดวันพุธที่ 1 สิงหาคม พ.ศ. 2370 ตรงกับวันขึ้น 9 ค่ำ เดือน 9 ชาตภูมิอยู่ที่ตำบลบางเพลิง อำเภอบางปะอิน จังหวัดพระนครศรีอยุธยา
เมื่อายุได้ 10 ปี ได้เข้าศึกษาในสำนักของพระอาจารย์ปิ่น ซึ่งเป็นลุงบวชอยู่วัดราชาธิวาสราชวรวิหาร ต่อมาได้ถวายตัวเป็นมหาดเล็กในพระเจ้าลูกเธอ กรมหมื่นมาตยาพิทักษ์ ทรงให้ท่านหัดเล่นโขน เมื่อสิ้นพระชนม์จึงกลับไปอยู่บ้าน ต่อมาโยมได้นำท่านไปฝากกับพระมหาทับ พุทฺธสิริ
ถึงปีระกา พ.ศ. 2380 ได้อุปสมบทเป็นพระภิกษุ ณ วัดราชาธิวาส โดยมีพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวขณะยังเป็นพระภิกษุเป็นพระอุปัชฌาย์ พระอริยมุนี (ทับ พุทฺธสิริ) เป็นพระกรรมวาจาจารย์ (แต่บางแห่งว่าพระอโนมสิริเป็นพระกรรมวาจาจารย์) ได้นามฉายาว่า วารโณ
ท่านได้ศึกษาพระปริยัติธรรมกับอาจารย์หลายท่าน เช่น พระอริยมุนี (ทับ พุทฺธสิริ) อาจารย์นุชพี่ชายของพระอมราภิรักขิต (เกิด อมโร) และอาจารย์ทอง เข้าสอบได้เป็นเปรียญธรรม 3 ประโยค หลังจากย้ายตามพระอริยมุนี (ทับ พุทฺธสิริ) มาอยู่วัดโสมนัสราชวรวิหารแล้วได้เข้าสอบอีก ได้เปรียญธรรม 4 ประโยคขณะเป็นพระสมุห์ และได้เปรียญธรรม 7 ประโยคขณะเป็นพระครูวินัยธร ถึงปีชวด พ.ศ. 2419 ได้เข้าสอบอีกเป็นครั้งสุดท้าย ได้เปรียญธรรม 8 ประโยค ปีต่อมาทรงตั้งเป็นพระราชาคณะและเจ้าอาวาสวัดเสนาสนาราม และอยู่ครองวัดนี้ตราบจนมรณภาพ
ศาสนกิจ
พระธรรมราชานุวัตร มีบทบาทหลายอย่างในการพระศาสนา ได้แก่ ดำรงตำแหน่งเจ้าคณะกรุงเก่า เป็นแม่กองตรวจชำระพระสุตตันตปิฎกในการจัดพิมพ์พระไตรปิฎกฉบับ ร.ศ. 112 และกรรมการมหามกุฏราชวิทยาลัย ชุดแรก (พ.ศ. 2436)
สมณศักดิ์
- ในสมัยรัชกาลที่ 4 ได้รับแต่งตั้งเป็น พระสมุห์ ฐานานุกรมในพระอริยมุนี (ทับ พุทฺธสิริ)
- เป็นพระครูวินัยธร ฐานานุกรมในพระพรหมมุนี (ทับ พุทฺธสิริ)
- พ..ศ 2420 เป็นพระราชาคณะที่ พระญาณรักขิต
- พ.ศ. 2428 เป็นพระราชาคณะผู้ใหญ่ที่ พระธรรมราชานุวัตร ประสิทธิธรรมปฏิบัติ สรรพอัตถโกศล พหลสมณเดช คณเชฐมหานายก คณวาจกปิฎกวรานุรักษ สงฆกิจพิทักษอรรคมหาประธานาธิบดี บุราณราชธานีนครเขตร คตสมณสงฆมเหศวรเนตา ทวาราวดีศรีอยุทยา นิสิตารามคามวาสี
- พ.ศ. 2441 เลื่อยยศเสมอเจ้าคณะอรัญวาสี (เสมอพระราชาคณะชั้นธรรมพิเศษ) ที่ พระธรรมราชานุวัตร ประสิทธิธรรมปฏิบัติ สรรพอัตถโกศล พหลสมณเดช คณะเชฐมหานายก คณวาจกปิฎกวรานุรักษ์ สงฆกิจพิทักษ์อรรคมหาประธานาธิบดี บุราณราชธานีนครเขตร คตสมณสงฆ์มเหศวรเนตา ทวาราวดีศรีอยุทยา นิสิตารามคามวาสี
มรณภาพ
พระธรรมราชานุวัตร อาพาธด้วยไข้ทรพิษ แพทย์จัดยาถวายจนอาการทุเลาลง วันที่ 18 กุมภาพันธ์ ร.ศ. 117 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวพระราชทานแพทย์หลวงมารักษา ถึงวันที่ 20 กุมภาพันธ์ อาการกลับทรุดลง ฉันยาแล้วก็ไม่ทุเลา จนถึงแก่มรณภาพในตอนเช้าเวลา 4 โมง 40 นาที ในวันอังคารที่ 21 กุมภาพันธ์ (บางแห่งว่าวันจันทร์ที่ 20 กุมภาพันธ์) ปีจอ พ.ศ. 2441 (นับแบบปัจจุบันตรงกับปี พ.ศ. 2442)
ต่อมาจึงโปรดเกล้าฯ ให้พระเจ้าน้องยาเธอ กรมหมื่นมรุพงษ์ศิริพัฒน์ เสด็จแทนพระองค์ไปในการพระราชทานเพลิงศพเมื่อวันที่ 14 ธันวาคม ร.ศ. 119 เวลาบ่าย ณ วัดเสนาสนาราม
อ้างอิง
- ↑ "อดีตเจ้าอาวาส วัดเสนาสนารามราชวรวิหาร". วัดเสนาสนารามราชวรวิหาร. 2 มกราคม 2558. สืบค้นเมื่อ 25 มิถุนายน 2558. Check date values in:
|accessdate=, |date=(help)[ลิงก์เสีย] - ↑ สมมอมรพันธุ์, พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระ. เรื่องตั้งพระราชาคณะผู้ใหญ่ในกรุงรัตนโกสินทร์ เล่ม ๑. กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2545. 428 หน้า. หน้า 167-8. ISBN 974-417-530-3
- ↑ ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความกระทรวงธรรมการ แผนกกรมสังฆการี ,แผนกพิพิธภัณฑสถาน และแผนกศึกษาธิการ, เล่ม 16, ตอน 17, 23 กรกฎาคม ร.ศ. 118, หน้า 214-5
- ราชกิจจานุเบกษา, การสาศนูปถัมภก คือ การพิมพ์พระไตรปิฎก, เล่ม 5, หน้า 410
- ราชกิจจานุเบกษา, สำเนาสัญญาบัตรพระสงฆ์, เล่ม 3, ตอน 43, 28 กุมภาพันธ์ ร.ศ. 117, หน้า 352
- ราชกิจจานุเบกษา, ตั้งตำแหน่งพระสงฆ์, เล่ม 15, ตอน 34, 20 พฤศจิกายน ร.ศ. 117, หน้า 352
- ราชกิจจานุเบกษา, ข่าวตายในกรุง, เล่ม 15, ตอน 48, 26 กุมภาพันธ์ ร.ศ. 117, หน้า 521
- ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเพลิงศพ พระธรรมราชานุวัตร์ (ต่าย), เล่ม 17, ตอน 39, 23 ธันวาคม ร.ศ. 119, หน้า 558
| ก่อนหน้า | พระธรรมราชานุวัตร (ต่าย วารโณ) | ถัดไป | ||
|---|---|---|---|---|
| สมเด็จพระพุฒาจารย์ (พุก) | เจ้าคณะกรุงเก่า (พ.ศ. 2428 - พ.ศ. 2442) | พระธรรมราชานุวัตร (แสง พุทฺธทตฺโต) | ||
| พระพรหมเทพาจารย์ (บุญรอด พฺรหฺมเทโว) | เจ้าอาวาสวัดเสนาสนาราม (พ.ศ. 2425 - พ.ศ. 2442) | พระพรหมเทพาจารย์ (กล่ำ เหมโก) |