พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมขุนราชสีหวิกรม

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมขุนราชสีหวิกรม มีพระนามเดิมว่า หม่อมเจ้าชุมสาย เป็นพระราชโอรสลำดับที่ 21 ในพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวและเจ้าจอมมารดาเอมใหญ่ ประสูติเมื่อวันพุธ ขึ้น 10 ค่ำ เดือน 4 ปีชวด ตรงกับวันที่ 12 มีนาคม พ.ศ. 2359 พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าฯ ทรงสถาปนาเป็นกรมหมื่นราชสีหวิกรม แล้วต่อมาทรงเลื่อนเป็นกรมขุนราชสีหวิกรม โปรดเกล้าฯ ให้ทรงกำกับกรมช่างศิลาในกรมช่างสิบหมู่ สิ้นพระชนม์ในรัชกาลที่ 4 เมื่อวันศุกร์ ขึ้น 9 ค่ำ เดือน 11 ปีมะโรง ตรงกับ 25 กันยายน พ.ศ. 2411 พระชันษา 53 ปี

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมขุนราชสีหวิกรม
พระอิสริยยศ	พระเจ้าบรมวงศ์เธอ ชั้น 3 กรมขุนราชสีหวิกรม
ฐานันดร	พระองค์เจ้าชั้นเอก
ราชวงศ์	จักรี
ข้อมูลส่วนพระองค์
ประสูติ	12 มีนาคม พ.ศ. 2359
สิ้นพระชนม์	25 กันยายน พ.ศ. 2411 (52 ปี)
พระบิดา	พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว
พระมารดา	เจ้าจอมมารดาเอมใหญ่ ในรัชกาลที่ 3
หม่อม	หม่อมน้อย ชุมสาย ณ อยุธยา หม่อมพึ่ง ชุมสาย ณ อยุธยา
พระบุตร	11 พระองค์

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมขุนราชสีหวิกรม ทรงเป็นต้นราชสกุล ชุมสาย ทรงมีหม่อม 1 ท่านคือหม่อมน้อย อดีตหม่อมในกรมหมื่นมาตยาพิทักษ์ พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าฯ พระราชทานนามสกุลแก่ หลวงสฤษดิ์สุทธิวิจารณ (หม่อมราชวงศ์ผัด) ผู้ขอเมื่อวันที่ 15 กรกฎาคม พ.ศ. 2456 เป็นสกุลอันดับที่ 365 ตามประกาศวันที่ 12 กันยายน พ.ศ. 2456

พระโอรส-ธิดา

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมขุนราชสีหวิกรม มีหม่อมและพระโอรส-ธิดา ดังนี้

1. ประสูติแต่หม่อมพึ่ง ชุมสาย ณ อยุธยา (นามเดิม: คุณหญิงพึ่ง) ธิดาของนายวัน หรืออดีตพระองค์เจ้าอัมพวันในสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี
   • หม่อมเจ้าเปีย ชุมสาย
   • หม่อมเจ้าหญิงมลิวรรณ ชุมสาย หรือ หม่อมเจ้าหญิงมาลีวัณ (ประสูติ พ.ศ. 2383 สิ้นชีพิตักษัยเมื่อวันที่ 25 กันยายน พ.ศ. 2467)
2. ประสูติแต่หม่อมน้อย ชุมสาย ณ อยุธยา (สกุลเดิม : ภมรมนตรี) ธิดาของพระยาราชมนตรี (ภู่ ภมรมนตรี) กับท่านผู้หญิงอิน ราชมนตรี
   • หม่อมเจ้าระเบียบ ชุมสาย (สิ้นชีพิตักษัยเมื่อวันที่ 22 พฤษภาคม พ.ศ. 2450 พระราชทานเพลิง ณ วัดสระเกศ เมื่อวันที่ 1 สิงหาคม พ.ศ. 2454) มีโอรส คือ
     • หม่อมราชวงศ์ตั๋ว ชุมสาย มีศักดิ์เป็นหม่อมราชนิกูล (หม่อมสีหพงศ์เพ็ญภาคย์) สมรสกับสวน ชุมสาย ณ อยุธยา มีบุตร คือ
       • พลตรี หม่อมหลวงอภิรุม ชุมสาย
     • พันเอก หลวงเอนกนัยวาที (หม่อมราชวงศ์นารถ ชุมสาย) มีหม่อมหุ่นเป้นหม่อมมารดา สมรสกับเจิม ชุมสาย ณ อยุธยา มีบุตรธิดา คือ
       • หม่อมหลวงมานิจ ชุมสาย
       • หม่อมหลวงมานัส ชุมสาย
       • หม่อมหลวงมาโนชญ์ ชุมสาย
       • หม่อมหลวงอนงค์ ชุมสาย
       • หม่อมหลวงมณี ชุมสาย
       • หม่อมหลวงประนอม ชุมสาย
   • หม่อมเจ้าอรุณ ชุมสาย
   • หม่อมเจ้าหญิงจำรัส ชุมสาย (พระราชทานเพลิง ณ วัดสังเวชวิทยาราม เมื่อวันที่ 30 พฤศจิกายน พ.ศ. 2457)
   • หม่อมเจ้าหญิงประภา ชุมสาย หรือ ท่านหญิงปุก (ประสูติ พ.ศ. 2387 สิ้นชีพิตักษัยเมื่อวันที่ 8 กันยายน พ.ศ. 2455 พระราชทานเพลิง ณ วัดคฤหบดี)
   • หม่อมเจ้าเจริญ ชุมสาย บางแห่งว่าชื่อหม่อมเจ้าจำเริญ (ประสูติ พ.ศ. 2388 สิ้นชีพิตักษัยเมื่อวันที่ 10 พฤศจิกายน พ.ศ. 2429 พระราชทานเพลิง ณ วัดคฤหบดี พ.ศ. 2436)
   • เสวกเอก หม่อมเจ้าประวิช ชุมสาย หรือ ท่านชายต๋ง (ประสูติเมื่อวันที่ 7 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2390 สิ้นชีพิตักษัยเมื่อวันที่ 19 กันยายน พ.ศ. 2468 พระราชทานเพลิง ณ วัดเทพศิรินทราวาส เมื่อวันที่ 19 พฤษภาคม พ.ศ. 2469) เสกสมรสกับหม่อมเจ้าหญิงสารภี ชุมสาย (ราชสกุลเดิม : สนิทวงศ์) พระธิดาในพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงวงศาธิราชสนิท,หม่อมจำเริญ ชุมสาย ณ อยุธยา (สกุลเดิม : ภมรมนตรี),หม่อมโหมด ชุมสาย ณ อยุธยาและหม่อมพวง ชุมสาย ณ อยุธยา มีโอรสและธิดา คือ
     • พระยาสีศักดิ์สนิทวงศ์ (หม่อมราชวงศ์ถัด ชุมสาย) มีหม่อมเจ้าหญิงสารภีเป็นพระมารดา สมรสกับคุณหญิงติ๊ สีศักดิ์สนิทวงศ์ ธิดาขุนโภคาสมบัติ มีบุตรธิดา 7 คน คือ
       • หม่อมหลวงติ๋ว ชุมสาย
       • หม่อมหลวงต๋อย ชุมสาย
       • หม่อมหลวงต้อย ชุมสาย
       • หม่อมหลวงตุ้ย ชุมสาย
       • หม่อมหลวงต่อ ชุมสาย
       • หม่อมหลวงเติบ ชุมสาย
       • หม่อมหลวงสีตอง ชุมสาย
     • หม่อมราชวงศ์หญิงจรูญ ชุมสาย มีหม่อมจำเริญเป็นหม่อมมารดา
     • พระยาสีหพงศ์เพ็ญภาคย์ (หม่อมราชวงศ์ประเวศ ชุมสาย) มีหม่อมจำเริญเป็นหม่อมมารดา สมรสกับคุณหญิงเปลี่ยน สีหพงศ์เพ็ญภาคย์ มีบุตร คือ
       • หม่อมหลวงประวาศ ชุมสาย
       • หม่อมหลวงศุภนิธิ์ ชุมสาย
       • หม่อมหลวงจิตรสาร ชุมสาย
     • หลวงพิเศษโลหะศิลป์ (หม่อมราชวงศ์เต๋า ชุมสาย) มีหม่อมจำเริญเป็นหม่อมมารดา
     • หม่อมราชวงศ์ไวย ชุมสาย มีหม่อมจำเริญเป็นหม่อมมารดา
     • หม่อมราชวงศ์หญิงเล็ก ชุมสาย มีหม่อมจำเริญเป็นหม่อมมารดา
     • หม่อมราชวงศ์อาจ ชุมสาย มีหม่อมพวงเป็นหม่อมมารดา
   • นายพันเอกพิเศษ พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าปฤษฎางค์ มีพระนามเดิมว่าหม่อมเจ้าปฤษฎางค์ ชุมสาย ได้รับสถาปนาขึ้นเป็นพระองค์เจ้าในสมัยรัชกาลที่ 5 (ประสูติเมื่อวันที่ 23 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2394 สิ้นพระชนม์เมื่อวันที่ 16 มีนาคม พ.ศ. 2477) เสกสมรสกับหม่อมตลับ ชุมสาย ณ อยุธยา

อ้างอิง

1. ธำรงศักดิ์ อายุวัฒนะ. ราชสกุลจักรีวงศ์ และราชสกุลสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช. กรุงเทพ : สำนักพิมพ์บรรณกิจ, พิมพ์ครั้งที่ 3 พ.ศ. 2544. 490 หน้า. หน้า หน้าที่. ISBN 974-222-648-2
2. http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2456/D/1238.PDF
3. ศุภวัฒย์ เกษมศรี, พลตรี หม่อมราชวงศ์, และรัชนี ทรัพย์วิจิตร. พระอนุวงศ์ชั้นหม่อมเจ้าในพระราชวงศ์จักรี. กรุงเทพ : สำนักพิมพ์บรรณกิจ, พิมพ์ครั้งที่ 3 พ.ศ. 2549. 360 หน้า. หน้า หน้าที่. ISBN 974-221-818-8
4. สำนักงานเลขาธิการคุรุสภา (2544). ประวัติครู คุรุสภาจัดพิมพ์เนื่องในวันครู 16 มกราคม พ.ศ. 2544 (PDF). กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์คุรุสภาลาดพร้าว. p. 1. Check date values in: |year= (help)
5. "บทที่ 18 พระราชวงศ์ และตระกูลอันเป็นเชื้อพระวงศ์". สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช. สืบค้นเมื่อ 28 มีนาคม 2558. Check date values in: |accessdate= (help)
6. สำนักงานเลขาธิการคุรุสภา (2544). ประวัติครู คุรุสภาจัดพิมพ์เนื่องในวันครู 16 มกราคม พ.ศ. 2544 (PDF). กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์คุรุสภาลาดพร้าว. p. 6. Check date values in: |year= (help)

• ราชสกุลในรัชกาลที่ 3

แหล่งข้อมูลอื่น

• พระราชประวัติพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว และพระราชสกุลกระทู้ในพันทิป.คอม