วิกิพีเดีย
ภาวะ (ปฏิทินจีน)
ภาวะ หรือ สารท (จีนต้วเต็ม: 節氣; จีนตัวย่อ: 节气; พินอิน: jiéqì; คำอ่าน: เจี๋ยชี่ อังกฤษ: Solar term) หมายถึงระยะที่สำคัญอันสังเกตจากสิ่งแวดล้อมได้รอบตัว ซึ่งชาวจีนได้บัญญัติขึ้นไว้ 24 ภาวะด้วยกันในหนึ่งรอบปี นอกจากนี้ยังกำหนดให้มีการฉลองไหว้บรรพบุรุษตามสมควร ภาวะในปฏิทินจีน มีใช้ในประเทศจีน รวมถึงเกาหลี เวียดนาม และญี่ปุ่นซึ่งเป็นผู้รับวัฒนธรรมจีนอีกด้วย
| ภาวะ(ทั้งยี่สิบสี่) | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ชื่อจีน | |||||||||||||
| จีนตัวเต็ม | (二十四)節氣 | ||||||||||||
| จีนตัวย่อ | (二十四)节气 | ||||||||||||
| |||||||||||||
| ชื่อไทย | |||||||||||||
| ไทย | (เอ้อร์สือสื่อ)เจี๋ยชี่ แปลตรงตัวได้ว่า เทศกาล หรือภาวะทั้งยี่สิบสี่ | ||||||||||||
ในภาวะตามปฏิทินจีนทั้งหมด จะมีสี่ภาวะซึ่งตรงกับปรากฏการณ์ทางดาราศาสตร์ ได้แก่ 春分 (ชุนเฟิน) 夏至 (เซี่ยจื้อ) 秋分 (ชิวเฟิน) และ 冬至 (ตงจื้อ หรือวันไหว้ขนมบัวลอย) ซึ่งตรงหรือใกล้เคียงกับวันสำคัญทางดาราศาสตร์ประจำปี ได้แก่ วสันตวิษุวัต อุตรายัน ศารทวิษุวัต และทักษิณายัน ตามลำดับ แต่ละวันมีคำอธิบายโดยย่อดังนี้
- วสันตวิษุวัต หรือชุนเฟิน ช่วงเวลากลางวันกับกลางคืนยาวเท่ากัน แต่หลังจากวันดังกล่าวช่วงเวลากลางวันยาวขึ้น พลังเอี๊ยง (หยาง) เพิ่มขึ้น
- อุตรายัน ครีษมายัน หรือเซี่ยจื้อ ช่วงเวลากลางวันยาวที่สุด อากาศร้อน หลังจากนั้นจะค่อยสั้นลง พลังเอี๊ยงถึงที่สุด
- ศารทวิษุวัต หรือชิวเฟิน ช่วงเวลากลางวันกลับมาเท่ากับช่วงเวลากลางคืนอีกครั้ง โดยหลังจากนี้กลางคืนจะเริ่มยาว พลังอิม (หยิน) เพิ่มขึ้นแทนเอี๊ยง
- ทักษิณายัน เหมายัน หรือตงจื้อ ช่วงเวลากลางคืนยาวที่สุด อากาศหนาวเย็น พลังอิมขึ้นถึงจุดสูงสุดของปี
รายชื่อภาวะในปฏิทินจีน
องศาอาทิตย์ที่แสดงในที่นี่ ยึดตามโหราศาสตร์ระบบสายนะ ซึ่งอาศัยฤดูกาลกำหนดราศี ต่างจากระบบนิรายนะที่ใช้ตำแหน่งบนท้องฟ้าจริง (ดู โหราศาสตร์สากล)
| องศาดวงอาทิตย์ | ภาษาจีน | ภาษาญี่ปุ่น | ภาษาเกาหลี | ภาษาเวียดนาม | ประมาณวันที่ | ความหมาย | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| อักษรจีน | จีนกลาง | จีนแต้จิ๋ว | ||||||
| 315° | 立春 | ลี่ชุน lìchūn | ลิบชุง | りっしゅん ริสชุง risshun | 입춘 อิปชุน ipchun | Lập xuân เหลิบซวน | 4 กุมภาพันธ์ | เริ่มต้นฤดูใบไม้ผลิ สรรพสัตว์บรรดาที่ไม่จำศีลทั้งหลายเริ่มออกหากินอย่างมีชีวิตชีวา สรรพพืชเริ่มแตกกิ่งก้าน |
| 330° | 雨水 | อวี๋สุ่ย yúshuǐ | อู๋จุ้ย | うすい อุซุอิ usui | 우수 อูซู usu | Vũ thủy หวูถวี่ | 19 กุมภาพันธ์ | ฝนตกส่งท้ายฤดูหนาว |
| 345° | 驚蟄 (惊蛰) | จิงเจ๋อ jīngzhé | เก็งเต๊ก | けいちつ เคชิตสึ keichitsu | 경칩 คย็องชิบ gyeongchip | Kinh trập กิงเจิบ | 6 มีนาคม | กิมิชาติด้วงแมลง เริ่มออกโบยบินหากิน บรรดาสัตว์ที่จำศึลเริ่มออกจากรัง |
| 0° | 春分 | ชุนเฟิน chūnfēn | ชุงฮุง | しゅんぶん ชุมบุง shunbun | 춘분 ชุนบุน chunbun | Xuân phân ซวนเฟิน | 21 มีนาคม | กลางฤดูใบไม้ผลิ |
| 15° | 清明 | ชิงหมิง qīngmíng | เช็งเม้ง | せいめい เซเม seimei | 청명 ช็องมย็อง cheongmyeong | Thanh minh แท็งมิง | 5 เมษายน | อากาศเย็น ท้องฟ้าโปร่ง น่าอภิรมย์ |
| 30° | 穀雨 (谷雨) | กู๋อวี่ gúyǔ | ก๊กอู้ | こくう โคะกุอุ kokuu | 곡우 โคกู gogu | ก๊กหวู Cốc vũ | 20 เมษายน | ฝนเริ่มฤดูเพาะปลูก |
| 45° | 立夏 | ลี่เซี่ย lìxià | ลิบแห่ | りっか ริกกะ rikka | 입하 อีพา ipha | Lập hạ เหลิบหะ | 6 พฤษภาคม | เริ่มต้นฤดูร้อน |
| 60° | 小滿 (小满) | เสียวหม่าน xiáomǎn | เสียวมั่ว | しょうまん โชมัง shōman | 소만 โซมัน soman | Tiểu mãn เตี่ยวหมาน | 21 พฤษภาคม | พืชพรรณออกดอก แต่ยังไม่ออกผล |
| 75° | 芒種 (芒种) | หมางจ้ง mángzhòng | หม่างเจ้ง | ぼうしゅ โบชุ bōshu | 망종 มังจง mangjong | Mang chủng มางจุ่ง | 6 มิถุนายน | พืชพรรเริ่มแข็งแรงและพร้อมเก็บเกี่ยวต่อไป |
| 90° | 夏至 | เซี่ยจือ xiàzhì | แห่จี่ | げし เกะชิ geshi | 하지 ฮาจี haji | Hạ chí หะจี๋ | 21 มิถุนายน | กลางฤดูร้อน |
| 105° | 小暑 | เสียวสู่ xiáoshǔ | เสี่ยวซู่ | しょうしょ โชโชะ shōsho | 소서 โซซอ soseo | Tiểu thử เตี่ยวถื่อ | 7 กรกฎาคม | อากาศร้อนพอควร |
| 120° | 大暑 | ต้าสู่ dàshǔ | ไต้ซู่ | たいしょ ไทโชะ taisho | 대서 แทซอ daeseo | Đại thử ด่ายถื่อ | 23 กรกฎาคม | อากาศร้อนอบอ้าว |
| 135° | 立秋 | ลี่ชิว lìqiū | ลิบชิว | りっしゅう ริชชู risshū | 입추 อิบชู ipchu | Lập thu เหลิบทู | 8 สิงหาคม | เริ่มฤดูใบไม้ร่วง |
| 150° | 處暑 (处暑) | ฉูสู่ chúshǔ | ไต้สู่ | しょしょ โชะโชะ shosho | 처서 ชอซอ cheoseo | Xử thử สื่อถื่อ | 23 สิงหาคม | สุดฤดูร้อน |
| 165° | 白露 | ป๋าลู่ báilù | แปะโหล่ว | はくろ ฮะกุโระ hakuro | 백로 แบ็งโน baengno | Bạch lộ แบ็กโหละ | 8 กันยายน | น้ำค้างเริ่มมีบนใบไม้ ฤดูเริ่มเข้าสู่ความหนาวเย็น |
| 180° | 秋分 | ชิวเฟิน qiūfēn | ชิวฮุง | しゅうぶん ชูบุง shūbun | 추분 ชูบุน chubun | Thu phân ทูเฟิน | 23 กันยายน | กลางฤดูใบไม้ร่วง |
| 195° | 寒露 | หานลู่ hánlù | หั่งโหล่ว | かんろ คันโระ kanro | 한로 ฮัลโล hallo | Hàn lộ ห่านโหละ | 8 ตุลาคม | น้ำค้างเริ่มเป็นเกล็ดปนน้ำ |
| 210° | 霜降 | ซวงเจี้ยง shuāngjiàng | ซึงกัง | そうこう โซโก sōkō | 상강 ซังกัง sanggang | Sương giáng เซืองอย๋าง | 23 ตุลาคม | น้ำค้างเริ่มแข็งจัด ความหนาวเริ่มได้ที่ |
| 225° | 立冬 | ลี่ตง lìdōng | ลิบตัง | りっとう ริตโต rittō | 입동 อิบดง ipdong | Lập đông เหลิบโดง | 7 พฤศจิกายน | เริ่มฤดูหนาว |
| 240° | 小雪 | เสียวเสวี่ย xiáoxuě | เสี่ยวเซาะ | しょうせつ โชเซ็ตสึ shōsetsu | 소설 โซซ็อล soseol | Tiểu tuyết เตี่ยวเตวี๊ยด | 22 พฤศจิกายน | หิมะตกพอควร |
| 255° | 大雪 | ต้าเสวฺ่ย dàxuě | ไต่เซาะ | たいせつ ไทเซ็ตสึ taisetsu | 대설 แทซ็อล daeseol | Đại tuyết ด่ายเตวี๊ยด | 7 ธันวาคม | หิมะตกหนัก |
| 270° | 冬至 | ตงจื้อ dōngzhì | ตังจี่ | とうじ โทจิ tōji | 동지 ทงจี dongji | Đông chí โดงจี๋ | 22 ธันวาคม | กลางฤดูหนาว |
| 285° | 小寒 | เสี่ยวหาน xiǎohán | เสี่ยวหั้ง | しょうかん โชกัน shōkan | 소한 โซฮัน sohan | Tiểu hàn เตี่ยวห่าน | 6 มกราคม | อากาศหนาวพอควร |
| 300° | 大寒 | ต้าหาน dàhán | ไต่หั้ง | だいかん ไดกัน daikan | 대한 แดฮัน daehan | Đại hàn ด่ายห่าน | 20 มกราคม | อากาศหนาวจัด |
ดูเพิ่ม
- ปฏิทินจีน รายละเอียดเกี่ยวกับปฏิทินจีนทั้งแบบสุริยคติและจันทรคติ
อ้างอิง
- "ซือเฮี่ย ซุงตี่". ไท่เก๊ก 24 สารทในฤดูต่างๆ ใน จดหมายข่าวชมรมภูมิโหราศาสตร์. กรุงเทพฯ: มิ.ย. - ก.ค. 2553 เข้าถึงได้จาก [1] วันที่ค้นข้อมูล 24 ธันวาคม 2557
- 24 Solar Terms จาก yourchineseastrologo.com วันที่ค้นข้อมูล 24 ธันวาคม 2557
หมายเหตุ
- สารท แปลว่าฤดูใบไม้ร่วง และงานฉลองในฤดูใบไม้ร่วง จึงผิดความหมาย และอาจสับสนกับวันสารทจีน ซึ่งตรงกับวันที่ 15 เดือน ตามปฏิทินจีน วันดังกล่าวเป็นวันอุทิศส่วนกุศลให้ผู้วายชนม์ของชาวจีน อย่างไรก็ตามนักโหราศาสตร์จีนนิยมใช้คำ สารท
- อักษรจีนที่แสดงนอกวงเล็บ คืออักษรจีนตัวเต็ม ส่วนในวงเล็บเป็นตัวย่อ ถ้าไม่มีวงเล็บแสดงว่าตัวย่อและตัวเต็มเหมือนกัน อนึ่งอักษรจีนตัวเต็มนี้ใช้เป็นอักษรฮันจา และอักษรคันจิของภาษาเกาหลีและญี่ปุ่นตามลำดับด้วย