ภาษาไทยบ้าบ๋าภูเก็ต

คำศัพท์

ศัพท์ในภาษาจีนบ้าบ๋าอันดามัน เป็นศัพท์ที่ใช้ในกลุ่มชาติพันธุ์จีนถิ่นฮกเกี้ยน (峇峇娘惹; Baba Nyonya*; บ้าบ๋าญ่อญ่ะ (ยะหยา)) ที่ตั้งรกรากอยู่ตลอดคาบสมุทรมลายูฝั่งตะวันตกด้านทะเลอันดามันตั้งแต่ ระนอง พังงา ภูเก็ต กระบี่ ตรัง สตูล เรื่อยไปยังรัฐปะลิส ปีนัง มะละกาตราบถึงสิงคโปร์

วัฒนธรรมภาษาของบ้าบ๋ามีภาษาถิ่นฮกเกี้ยนเป็นศูนย์กลางตามจำนวนประชากรและบทบาทด้านเศรษฐกิจที่มีมาก ทั้งแลกเปลี่ยนนำคำมลายู อังกฤษเข้ามาใช้ร่วม ขณะเดียวกันก็ส่งอิทธิพลถึงวิธีสื่อสารของชาติพันธุ์จีนภาษาถิ่นอื่นต้องซึมซับศัพท์ในภาษาจีนบ้าบ๋าเข้ามาในวิถีชีวิตและครอบครัวเพื่อสามารถเข้ากับชนกลุ่มใหญ่ได้ หรือชาวสยามชาวมลายูร่วมท้องถิ่นที่ติดสรรพนามเรียกขานอย่างบ้าบ๋า เช่น อาจี้(พี่สาว) อาโก้(พี่ชาย)

ปัจจุบันมีความเข้าใจว่าศัพท์ในภาษาจีนบ้าบ๋าอันดามัน เป็นศัพท์เฉพาะในสังคมภูเก็ตด้วยภูเก็ตเป็นสถานีการค้านานาชาติมีเศรษฐกิจรุดหน้าโดดเด่นก่อนถิ่นอื่นบนฝั่งอันดามัน หากในวงกว้างศัพท์ภาษาจีนบ้าบ๋าเป็นวิธีสื่อสารร่วมกันของประชาคมจีนโพ้นทะเล สยาม มลายูตลอดทั้งฝั่งอันดามัน หมายความว่าศัพท์เหล่านี้ชาติพันธุ์จีนถิ่นฮกเกี้ยนทั้งบนฝั่งอันดามัน ในมาเลเซีย ในสิงคโปร์ต่างสื่อสารเข้าใจตรงกันจะต่างบ้างที่สำเนียงหนักเบา

• "ny"; Nyonya เสียงนาสิก (ขึ้นจมูก) จึงแสดงเสียงด้วย "ญ"; ญ่อญ่ะ มิใช่ ย่อนย่า

1. คำสรรพนาม

ภาษาจีนบ้าบ๋า	อักษรจีน	ภาษามาลายู	ความหมาย
หว้า	我		ฉัน
ลู่	汝		เธอ
อี	伊		เขา
หว้าหลัง	我儂		พวกฉัน
ลู่หลัง	汝儂		พวกเธอ
อีหลัง	伊儂		พวกเขา
จาบ้ออี	查某伊		เขา(ผู้หญิง)
จาป่อ/ตาป๋ออี	查埔伊		เขา(ผู้ชาย)

1. คำเรียกญาติ

ภาษาจีนบ้าบ๋า	อักษรจีน	ภาษามาลายู	ความหมาย
อาก๊อ	阿姑		น้องสาวของพ่อ
อาจ้อ	阿祖		ทวด
หล่ายก้อง	內公		ปู่
หวั่นก้อง	外公		ตา
อากิ่ม	阿妗		ป้าสะใภ้, น้าสะใภ้
อากู่	阿舅		น้องชายของแม่
เกี๊ยซู้น	囝孫		ลูกหลาน
อาโก๊	阿哥		พี่ชาย
อาเฮีย	阿兄		พี่ชาย (สุภาพ) (สำเนียงมะละกา, สิงคโปร์)
เข็วเกี้ย	契囝		ลูกเลี้ยง
จ่าบ๊อเกี้ย	查某囝		ลูกสาว
จ่าป้อเกี้ย	查埔囝		ลูกชาย
อาจิ้ม	阿嬸		อาสะใภ้
อาเจก	阿叔		อา น้องชายของพ่อ
เจ้กก้อง	叔公		น้องชายของปู่
ซิมปู่	新婦		ลูกสะใภ้
ตัวกิ่ม	大妗		ป้าสะใภ้คนโตฝ่ายแม่
ตัวกู่	大舅		ลุงคนโตฝ่ายแม่
ตัวโก้	大哥		พี่ชายคนโต
ตัวจี้	大姊		พี่สาวคนโต
อาจี้	阿姊		พี่สาว
อาเจ้	阿姊		พี่สาว(สุภาพ) (สำเนียงมะละกา, สิงคโปร์)
ตัวเตี่ยว	大丈		สามีของพี่สาวคนโตฝ่ายแม่
ตัวบ้อ	大某		ภรรยาหลาน
ตัวแปะ	大伯		พี่ชายของพ่อ
ตัวอี๋	大姨		พี่สาวของแม่
ตัวอึ้ม	大姆		ป้าสะใภ้ฝ่ายพ่อ
ติ่วหลาง	丈儂		พ่อตา
ติ่วอิ้ม	丈姆		แม่ยาย
อาเตี้ย	阿爹		พ่อ
อาเตี่ยว	阿丈		น้าเขย หรือ ลุงเขย
อี๋เตี่ยว	姨丈		สามีของน้องสาวหรือพี่สาวของแม่
ก๊อเตี่ยว	姑丈		สามีของน้องสาวหรือพี่สาวของพ่อ
อาบ้อ	阿某		ภรรยา
อาแปะ	阿伯		พี่ชายพ่อ
เสบ้อ	細某		ภรรยาน้อย
เส้วตี่	小弟		น้องชายคนเล็ก
เส้วหม่อย	小妹		น้องสาวคนเล็ก
อาโส้	阿嫂		พี่สะใภ้
หล่าวเป่หล่าวโบ้	老父老母		พ่อแม่
อาม่า	阿媽		ย่าหรือยาย
อามะ		emak	แม่
อาอี๋	阿姨		น้าสาว
อาอ้าง	阿翁		สามี
อาอึ้ม	阿姆		ป้าสะใภ้
อาป๋า	阿爸		พ่อ
ก๊อโป๋	姑婆		ป้าหรืออาผู้หญิงของพ่อ
อี๋โป๋	姨婆		ป้าหรือน้าสาวของแม่
อึ้มโป๋	姆婆		ป้าสะใภ้ของพ่อ
จิ้มโป๋	嬸婆		อาสะใภ้ของพ่อ
กิ่มโป๋	妗婆		ป้าหรือน้าสะใภ้ของแม่
กู้ก้อง	舅公		ลุงหรือน้าผู้ชายของแม่
ตัวก๊อ	大姑		พี่สาวคนโตของพ่อ
ตัวอี๋	大姨		พี่สาวคนโตของแม่
ตัวกู้	大舅		พี่ชายคนโตของแม่
เฮียตีจี้หม่อย	兄弟姊妹		พี่น้อง

1. คำเรียกบุคล และ อาชีพ

ภาษาจีนบ้าบ๋า	อักษรจีน	ภาษามาลายู	ความหมาย
หยี่ฉิ้ว	二手		รองหัวหน้า
หลังจู้	儂主		ผู้จัดการ
หลั่งแขะ	儂客		คนโดยสาร
หงิ้นน่า	囡仔		เด็ก
หนี่ก้อ	尼姑		แม่ชี
หล่าวหลาง	老儂		คนแก่
ห้ายหลางอ้า	海儂仔		ชาวเล
ห่าวเต้ง	校丁		ภารโรง
ห่าวเตี้ยว	校長		อาจารย์ใหญ่
ลั้งแค๊ะ	儂客		ผู้โดยสาร
เปงอิ่ว	朋友		เพื่อน
โต้ยเชี่ย	綴車		คนขับสองแถว
อาโป๋	阿婆		หญิงชรา
ถ่าวเก้เหนียว	頭家娘		ภรรยาเศรษฐี
ถ่าวเก้	頭家		เศรษฐี, ผู้มั่งคั่ง, นายห้าง
กะลา		Benggala	แขกขายผ้า
จ่าบ๊อก้าง	查某𡢃		สาวใช้
จ่าป่อก้าง	查埔𡢃		คนใช้ผู้ชาย
โล้กุน		dukun	หมอ
กุหลี่		kuli	กรรมกร
กังหลัง	工儂		กรรมกร
อังหม้อ	紅毛		ชาวต่างชาติผิวขาว(ฝรั่ง)
เอหลัง	矮儂		คนแคระ
กงหลัง	戇儂		คนโง่
เหยินต่าว	緣投		ผู้ชายหล่อ
จิ่นสุ่ย	真媠		ผู้หญิงสวย

1. คำเรียกสถานที่

ภาษาจีนบ้าบ๋า	อักษรจีน	ภาษามาลายู	ความหมาย
บั่นซ้าน		bangsal(pasar)	ตลาดสด
โล้ว	路		ถนน
อี่เส่งก้วน	醫生館		โรงพยาบาล
แคะจ่าน	客棧		โรงแรม
อ๊าม	庵		ศาลเจ้า
เตี่ยมฉู่	店厝		อาคารพาณิชย์
อังหม้อหล่าว	紅毛樓		คฤหาส
กิ่นฮัง	銀行		ธนาคาร
ตูปั๋ง	廚房		ห้องครัว
โกปี้เตี้ยม	咖啡店		ร้านกาแฟ
บี่เตี้ยม	米店		ร้านขายข้าวสาร

1. ชื่อผลไม้

ภาษาถิ่นบาบ๋า	อักษรจีน	ภาษามลายู	ความหมาย
กินเจ๋ว	弓蕉		กล้วยหอม
บี่เจ๋ว	米蕉		กล้วยข้าว
เป๋งโก่	蘋果		แอปเบิ้ล
ซีกั้ว	西瓜		แตงโม
ถ่อต่าว	塗豆		ถั่วลิสง
ถ่อเหลียน		durian	ทุเรียน
บกกั้ว	木瓜		มะละกอ
บ่าสี่กู้		buah ciku	ละมุด
บ้างก้า		nangka	ขนุน
โป่โต๋	葡萄		องุ่น
เยี้ยมบู่		jambu (air)	ชมพู่
หล่ายอ่า	梨仔		สาลี่
อ่องหล่าย	王梨		สับปะรด
ยานัด		nanas	สับปะรด
ยามู่		jambu (batu)	ฝรั่ง
หม่อต้าน	(紅)毛丹		เงาะ
เหล้งเหง่	龍眼		ลำไย
ไหล่จี้	荔枝		ลิ้นจี่
ก้าม	柑		ส้ม
เลบ้อง	檸檬		มะนาว
เอี่ยจี่	椰子		มะพร้าว
ปินนัง		pinang	หมาก
อั้งโจ้	紅棗		พุทราจีน
อิ่ว	柚		ส้มโอ

ภาษาถิ่นบาบ๋า	อักษรจีน	ภาษามลายู	ความหมาย
เจี๊ยะ	食		กิน
คุ่น	睏		นอน
จังเอ็ก	灇浴		อาบน้ำ
ก่อง	講		พูด
ชันชี		janji	นัดหมาย
ซูกะ		suka	ชอบ
โต่หลง		tolong	กรุณา
โต้หลง		tolong	อนุเคราะห์
ตาเบ๊ะ		tabik	ทำความเคารพ
โฮ่เลี่ยว	好了		ดีแล้ว

อ้างอิง

• http://www.phuketdata.net/main/index.php?option=com_content&task=view&id=145&Itemid=1
• http://www.bansuanporpeang.com/node/2242
• http://web.satreephuket.ac.th/~library/index.php?module=Static_Docs&type=user&func=view&f=langue/langue.htm 2010-11-25 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน