มัลลี คงประภัศร์

มัลลี คงประภัศร์ หรือ ครูหมัน เป็นศิลปินด้านนาฏศิลป์, โขน และละครรำ เป็นที่รู้จักจากความสามารถในแสดงโขนและละครชาตรีได้ทุกบทบาทแม้แต่ในบทบาทของผู้ชาย ครูหมันเกิดเมื่อวันที่ 20 มกราคม พ.ศ. 2426 นามเดิมว่า "ปุย" เป็นบุตรีของนายกุก และนางนวม ช้างแก้ว ท่านอาศัยอยู่ที่บ้านริมปากคลองวัดประยุรวงศาวาส จังหวัดธนบุรี

มัลลี คงประภัศร์
เกิด	20 มกราคม พ.ศ. 2426 ปุย ช้างแก้ว จังหวัดธนบุรี
เสียชีวิต	5 พฤศจิกายน พ.ศ. 2514 (88 ปี)
คู่สมรส	สม คงประภัสร์
อาชีพ	ข้าราชการ ครูสอนนาฏศิลป์ไทย
ปีที่แสดง	พ.ศ. 2436–2505
สังกัด	กรมศิลปากร กระทรวงวัฒนธรรม

หลังบิดาเสียชีวิตเมื่อครูอายุได้ 8 ขวบ มารดาของครูได้รับราชการเป็นข้าราชบริพารประจำห้องเสวยของพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าสุริยวงศ์^{[โปรดขยายความ]} ทำให้ครูหมันมีโอกาสได้ชมและสนใจในการแสดงละครรำที่มาแสดงในวังตั้งแต่ยังเป็นเด็ก ท่านเคยแอบหนีมารดาเพื่อติดตามคณะละครไป และได้รับการฝึกสอนจาก "หม่อมแม่เป้า" ครูละครคนสำคัญของวังเจ้าขาว (ปัจจุบันคือโรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัย) เมื่อมารดาทราบมาขอรับตัวกลับ ท่านปฏิเสธและอ้อนวอนจนมารดายอมแพ้และได้เข้าเรียนละครรำอย่างจริงจัง จนสามารถไปแสดงในงานต่าง ๆ ด้วยวัยเพียง 10 ขวบเท่านั้น

ชื่อ หมัน ของท่านได้มาจากเจ้านายฝ่ายในหลายพระองค์ทรงจำบทบาทการแสดงของท่านเมื่อยังเป็นเด็กในละครดาหลังซึ่งท่านรับบทเป็น สมันน้อย เจ้านายหลายพระองค์จึงทรงเรียกขานกันว่า เจ้าหมัน ซึ่งครูที่พอใจและใช้ชื่อนี้ตลอดมา ท่านแต่งงานกับนายสม คงประภัสร์ เมื่ออายุได้ 22 ปี ต่อมาเมื่อปี พ.ศ. 2477 หม่อมครูด่วนและครูละม่อม วงทองเหลือ อาจารย์ใหญ่ประจำโรงเรียนาฏดุริยางคศาสตร์ (วิทยาลัยนาฏศิลป สถาบันบัณฑิตพัฒนศิลป์ ในปัจจุบัน) ที่เพิ่งก่อตั้งขึ้นมา ได้ชักชวนครูหมันเข้าเป็นครู โดยพล.ต.หลวงวิจิตรวาทการรับเข้าเป็นราชการศิลปินชั้นสาม ครูนาฏศิลป์

ครูหมันกับครูลมุล ยมะคุปต์ ได้ร่วมกันประดิษฐ์ท่ารำ แม่บทใหญ่ ครูหมันได้ถูกเลิกจ้างด้วยอาการหลงลืมในวัย 80 ปี ครูหมันได้ถึงแก่อนิจกรรมเมื่อวันที่ 5 พฤศจิกายน พ.ศ. 2514 ด้วยวัย 88 ปี และได้รับพระราชทานเพลิงศพเมื่อวันที่ 19 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2515 ณ พระเมรุวัดเทพศิรินทราวาส

ตลอดเวลาที่ท่านเข้ารับราชการ ท่านได้เดินทางไปแสดงในนามรัฐบาลไทยในประเทศญี่ปุ่น และได้รับการยกย่องในความสามารถของท่านที่สามารถแสดงบทบาทในละครได้ทุกบทบาท และในการแสดงโขน ท่านสามารถขึ้นแสดงแทนในบทบาทชายได้

อ้างอิง

1. https://sobphrae1.files.wordpress.com/2014/10/e0b899e0b8b2e0b88fe0b8a8e0b8b4e0b8a5e0b89be0b98c-e0b89b-6.pdf&ved=2ahUKEwjN76juq_rfAhUKRY8KHXnZDMcQFjABegQIABAB&usg=AOvVaw2oHwcgliQHk0VULiGdM2v7
2. http://oknation.nationtv.tv/blog/kusumatittee/2013/02/26/entry-1
3. http://webcatplus.nii.ac.jp/webcatplus/details/book/12373616.html