ยุทธการที่อุฮุด

สงครามอุฮุด (อาหรับ: غَزْوَة أُحُد‎ Ġazwat 'Uḥud) คือสงครามหนึ่งที่เกิดขึ้นบริเวณภูเขาอุฮุด ซึ่งอยู่ทางทิศตะวันตกเฉียงใต้ของประเทศซาอุดิอาราเบีย เป็นสงครามที่เกิดขึ้นระหว่างกองทัพมุสลิมแห่งมะดีนะฮ์ โดยมีแม่ทัพคือท่านศาสดามุฮัมมัดแห่งศาสนาอิสลาม กับกองทัพแห่งเมืองมักกะฮ์ โดยมีแม่ทัพคืออบูซุฟยาน สงครามอุฮุดนับเป็นสงครามครั้งที่สองที่เกิดขึ้นระหว่างกองทัพแห่งเมืองมักกะฮ์กับชาวมุสลิมหลังจากสงครามบะดัรที่เกิดขึ้นในปีฮิจเราะฮ์ศักราชที่สอง หรือประมาณปีคริสต์ศักราชที่ 624

ยุทธการที่อุฮุด
เป็นส่วนหนึ่งของ สงครามระหว่างชาวมุสลิม–กุเรช
ศาสดามุฮัมมัดกับฝ่ายมุสลิมในยุทธการที่อุฮุด
วันที่ 23 มีนาคม ค.ศ. 625 (7 เชาวาล ฮ.ศ. 3) สถานที่ เทือกเขาอูฮุด ผลลัพธ์ จนมุม ฝ่ายมุสลิมได้รับความพ่ายแพ้ แต่อย่างไรก็ตาม ฝ่ายกุเรชไม่สามารถยึดมะดีนะฮ์ได้
คู่ขัดแย้ง
ชาวมุสลิมจากมะดีนะฮ์ เผ่าอาหรับเชื้อสายยิวแห่งษาลาบะฮ์	เผ่ากุเรชจากมักกะฮ์
ผู้บัญชาการหรือผู้นำ
มุฮัมมัด อะลี ฮัมซะฮ์ อิบน์ อับดุลมุฏฏอลิบ ⱶมุซอับ อิบน์ อุมัยร์ ⱶ	อบูซุฟยาน คอลิด อิบน์ อัลวะลีด อัมร์ อิบน์ อัล-อาส
กำลัง
ทหาร 650 นาย; พลธนู 50 นาย, ทหารม้า 4 นาย	ทหาร 3,000 นาย; ทหารอูฐ 3,000 นาย, ทหารม้า 200 นาย
กำลังพลสูญเสีย
ถูกฆ่า 70–75 คน	ถูกฆ่า 25–35 คน

ชื่อสงคราม

สาเหตุการตั้งชื่อภูเขาว่า "อุฮุด" บางทัศนะกล่าวว่า เพราะภูเขาลูกดังกล่าวตั้งอยู่โดดเดี่ยวโดยไม่ติดกับภูเขาลูกอื่นที่ตั้งอยู่ ณ ตำบลอุฮุด และบางทัศนะมีความเชื่อว่า สาเหตุที่ภูเขาดังกล่าวถูกเรียกว่าอุฮุด เพราะท่านศาสดามุฮัมหมัด (ศ็อลฯ) ซึ่งมีความรักและเข้าใจยังความเป็นหนึ่งเดียวแห่งพระผู้เป็นเจ้า เลยเรียกภูเขานี้ว่า อุฮุด

ช่วงเวลาของสงคราม

นักประวัติศาสตร์มุสลิมได้บันทึกช่วงเวลาของสงครามอุฮุดเอาไว้ เกิดขึ้นเมื่อ วันเสาร์ที่ 7 เดือนเชาวาล ปีฮิจเราะฮ์ศักราชที่ 3 ซึ่งตรงกับวันที่ 23 เดือนมีนาคม ค.ศ. 625

เหตุการณ์ก่อนสงคราม

หลังจากความพ่ายแพ้ของพวกตั้งภาคีแห่งกุเรชในสงครามบะดัร อะบูซุฟยานได้สั่งห้ามการไว้อาลัยแก่ผู้ที่เสียชีวิตจากสงคราม และหันหน้าขอความช่วยเหลือจากเผ่ากะนานะฮ์ และเผ่าษะกีฟ เพื่อทำการแก้แค้นชาวมุสลิมจากสงครามบะดัร จึงรวมไพร่พลชนเผ่าต่าง ๆ ของอาหรับจัดตั้งกองทัพนับ 3,000 นาย ญุเบร บิน มุตอิม ได้มอบบ่าวรับใช้ชื่อว่า วะชีย์ แก่นางฮินด์ ผู้เป็นภรรยาอะบูซุฟยาน ซึ่งนางฮินด์ได้ให้สัญญาแก่วะชีย์ว่า หากวะชีย์ ฆ่าฮัมซะฮ์ บุตรชายของอับดุลมุฏฏอลิบได้ เขาจะได้เป็นอิสระ ในสงครามครั้งนี้อะบูซุฟยานเป็นแม่ทัพด้วยตนเอง และให้คอลิดบุตรของวะลีดเป็นแม่ทัพม้าฝ่ายขวา และให้อักระมะฮ์บุตรชายของอะบูญะฮ์ลเป็นแม่ทัพม้าฝ่ายซ้าย และให้นางฮินด์เป็นผู้กำกับพลเดินเท้า

ท่านอับบาสบุตรชายของอับดุลมุฏฏอลิบ ซึ่งเป็นอาของนบีมุฮัมหมัด (ศ็อล) ได้เขียนจดหมายถึงความพร้อมของกองทัพกุเรชที่จะทำสงครามกับชาวมุสลิมแก่ท่านนบีมุฮัมหมัด(ศ็อล) และอุบัย บิน กะอ์บฺได้มอบจดหมายดังกล่าวแก่ท่านนบี(ศ็อล) ณ มัสญิดนะบะวีย์

ศึกสงครามได้ถูกบันทึกเอาไว้มากมายโดยบรรดาสาวกศาสนทูตแห่งอิสลาม ชาวอันศอรบางส่วนต้องการที่จะตั้งฐานทัพที่เมืองมะดีนะฮ์เพื่อปกป้องเมืองร่วมกับ อับดุลลอฮ์ บิน อุบัย ทว่าบรรดาคนหนุ่มแห่งมุฮาญิรีนต้องการเคลื่อนกองทัพของมุสลิมออกจากเมืองมะดีนะฮ์ และทำสงครามกับศัตรูที่นอกเมือง ด้วยเหตุนี้ท่านนบี (ศ็อลฯ) จึงตัดสินใจตามเสียงข้างมาก และนำกองทัพออกจากมะดีนะฮ์เพื่อทำสงคราม

เมื่อกองทัพมุสลิมออกจากเมืองมะดีนะฮ์ อับดุลลอฮ์ บิน อุบัย และพรรคพวกของเขาได้มุ่งหน้ากลับสู่เมืองมะดีนะฮ์ และเมื่อเข้าสู่สงคราม ท่านนบีมุฮัมหมัด (ศ็อล) ได้แบ่งพลธนูของเป็นสองกองรวม 50 นาย โดยให้ประจำการบนเนินเขา และให้อับดุลลอฮ์ บิน ญุบัยร์เป็นคนสั่งการอีกทอดหนึ่ง ซึ่งได้กำชับว่าแก่พลธนูว่า ห้ามละทิ้งและออกจากเนินเขาเป็นอันขาด. บ้างกล่าวว่ากองทัพของมุสลิมมีถึง 700 ถึง 1,000 นาย

บทสรุปของสงคราม

อบูอามิร เอาซีย์ ผู้ลี้ภัยสู่เมืองมักกะฮ์เป็นบุคคลแรกที่เริ่มเข้าสู่สนามรบ ซึ่งการสู้รบเป็นไปในรูปแบบตัวต่อตัว สุหัยล์ บิน อัมร์(ทหารชาวมุสลิม) ต่อสู้กับ อบูอามิร, อะลี บิน อบีฏอลิบ (ทหารชาวมุสลิม) ต่อสู้กับ ฏออลหะฮ์ บิน อบีฏอลหะฮ์และซุบัยร์ บิน อะวาม (ทหารชาวมุสลิม) ต่อสู้กับ ซัยด์ บิน สะอาด และทหารทั้งสามท่านจากกองทัพของมุสลิมได้รับชัยชนะ ท่านฮัมซะฮ์อาของท่านนบี(ศ็อล)ผู้เป็นจอมทัพของชาวมุสลิมถูกลอบทำร้ายในสงครามโดยวะชีย์ ผู้เป็นบ่าวรับใช้นางฮินด์. พลทหารม้าของกองทัพอบูซุฟยานก็พ่ายให้กับกองทัพมุสลิม จนทำให้นักรบของชาวกุเกชแห่งมักกะฮ์เกิดความกังวล และเกิดความกลัวขึ้น จนทัพแตก และสงครามมีทีท่าว่ากองทัพมุสลิมจะมีชัย จนทำให้พลธนูที่ถูกกำชับไว้ว่าห้ามละทิ้งฐานที่มั่นและให้ประจำการอยู่บนเนินเขา ต้องสละที่มั่นของตนเพื่อเร่งรีบรวบรวมทรัพย์สินสงครามจากผู้พ่ายแพ้ จนทำให้คอลิด บิน วะลีดมองเห็นถึงเหตุการณ์ของชาวมุสลิม และเล็งเห็นถึงการละทิ้งที่มั่นพลธนูของกองทัพมุสลิม จึงสั่งกองทัพม้าของตนวิ่งอ้อมเนินเขา อุฮุด และตลบหลังกองทัพมุสลิม จนกองทัพมุสลิมแตกกระเจิง และมุสลิมโดนฆ่าตายเป็นจำนวนมากในสงครามนี้ เมื่ออุมะเราะฮ์ บุตรอัลกอมะฮ์ได้เห็นการจู่โจมของคอลิด จึงรีบหยิบธงกองทัพที่ตกขึ้นมา จนกองทหารกลับมาสู่การรบอีกครั้ง หนึ่งจากชาวกุเรชชื่อว่า ลีย์ษาได้ฆ่ามุศอับ บิน อุมัยร์ แต่เขาได้ตะโกนว่ามุฮัมมัดโดนสังหารแล้ว ทำให้ชาวมุสลิมหมดกำลังใจในการต่อสู้และหาที่หลบซ้อน. สงครามครั้งนี้นับเป็นการสูญเสียครั้งยิ่งใหญ่สำหรับกองทัพมุสลิม

อ้างอิง

1. Miniature from volume 4 of a copy of Mustafa al-Darir’s Siyar-i Nabi (Life of the Prophet). "The Prophet Muhammad and the Muslim Army at the Battle of Uhud", Turkey, Istanbul; c. 1594 Leaf: 37.3 × 27 cm 2018-06-12 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน David Collection.
2. Dr. Muhammad Hamidullah, The Battlefields of the Prophet Muhammad ﷺ, p. 111, ISBN 81-7151-153-8
3. Peter Crawford, The War of the Three Gods: Romans, Persians and the Rise of Islam, Pen & Sword Books Limited, p. 83
4. William Montgomery Watt, Muhammad at Medina, p. 27
5. جعفریان، رسول، تاریخ سیاسی اسلام، چاپ ششم، ۱۳۸۶، ص۵۰۴.
6. مغازی واقدی ج ۱ ص ۲۰۴
7. ابن هشام ج ص ۶۶
8. دانشنامه رشد