ราชรัฏฐาภิบาลรวบรวมชาติกัมพูชา
ราชรัฏฐาภิบาลรวบรวมชาติกัมพูชา (เขมร: រាជរដ្ឋាភិបាលរួបរួមជាតិកម្ពុជា ราชรฎฺฐาภิบาลรัวบรัวมชาติกมฺพุชา; อังกฤษ: Royal Government of National Union of Kampuchea; ฝรั่งเศส: Gouvernement Royal d'Union Nationale du Kampuchéa: GRUNK) เป็นรัฐบาลพลัดถิ่นของกัมพูชา ตั้งขึ้นที่ปักกิ่ง คงอยู่ระหว่าง พ.ศ. 2513 – 2519 และมีอำนาจปกครองกัมพูชาในช่วงสั้น ๆ ระหว่าง พ.ศ. 2518 – 2519 มีพื้นฐานมาจากแนวร่วมสหภาพแห่งชาติเขมร (FUNK) ซึ่งเป็นความร่วมมือกันระหว่างพระนโรดม สีหนุ อดีตประมุขของรัฐที่ต้องลี้ภัยหลังการรัฐประหาร และสมาชิกพรรคคอมมิวนิสต์กัมพูชา (ที่ต่อมารู้จักกันในชื่อเขมรแดง) ก่อตั้งขึ้นโดยการสนับสนุนของประเทศจีน แม้ว่าเขมรแดงนี้จะเคยต่อต้านระบอบสังคมของสีหนุมาก่อน
การก่อตั้ง
ในเดือนมีนาคม พ.ศ. 2513 พระนโรดม สีหนุถูกรัฐประหารโดยกลุ่มฝ่ายขวาในรัฐบาลของพระองค์เองคือลน นลและพระสีสุวัตถิ์ สิริมตะและอิน ตัม พระนโรดม สีหนุในขณะที่อยู่ต่างประเทศได้ออกรายการวิทยุเรียกร้องให้มีการลุกฮือต่อต้านรัฐประหารที่กรุงปักกิ่งเมื่อ 23 มีนาคม พ.ศ. 2513 ในนามรัฐบาลเอกภาพแห่งชาติ
ความเห็นของพระนโรดม สีหนุในการก่อตั้งแนวร่วมมีความแตกต่างไปจากที่ประกาศโดยโฆษก เขากล่าวว่าเขาได้ตัดสินใจโดยกะทันหันเพื่อจัดตั้งรัฐบาลสหภาพแห่งชาติ ในขณะที่แผนของมอสโกและปักกิ่ง เขาได้รับข้อความหลังจากออกอากาศไปแล้ว 3 วัน ซึ่งได้รับผ่านทางผู้นำของเขมรแดง 3 คนที่เคยร่วมมือกับระบอบสังคมของพระองค์
จริงๆแล้ว ในขณะที่พระนโรดม สีหนุไปถึงปักกิ่งยังไม่แน่นอนว่าการเคลื่อนไหวจะเป็นไปในทิศทางใด และหลังจากการประชุมลับในวันที่ 21 มีนาคมกับนายกรัฐมนตรีของเวียดนามเหนือ ฝ่าม วันดงและโจว เอินไหล ซึ่งเป็นผู้สนับสนุนพระนโรดม สีหนุ การประชุมครั้งนี้เป็นการตกลงใจที่จะเข้าร่วมกับกลุ่มคอมมิวนิสต์ในกัมพูชาที่เขาเคยต่อต้านมาในอดีต จึงดูเหมือนว่าเป้นความต้องการของลน นลและอาจมีการสนับสนุนของสหรัฐในการตัดสินใจก่อรัฐประหาร สีหนุเคยให้สัมภาษณ์ว่าเขาต้องเลือกเพราะลน นลบังคับให้เขาเลือก
การประกาศจัดตั้งรัฐบาลพลัดถิ่นอย่างเป็นทางการเกิดขึ้นเมื่อวันที่ 5 พฤษภาคม พ.ศ. 2513 และได้รับการรับรองทันทีจากจีนแผ่นดินใหญ่ การจัดตั้งรัฐบาลพลัดถิ่นโดยพระนโรดม สีหนุเป็นผู้นำของเขมรแดง ทำให้เขมรแดงเป็นที่รู้จักในระดับนานาชาติ และได้รับการสนับสนุนจากกลุ่มที่จงรักภักดีต่อพระนโรดม สีหนุและกลุ่มอนุรักษนิยมในการต่อต้านสาธารณรัฐเขมรของลน นล กองกำลังคอมมิวนิสต์เติบโตขึ้นอย่างรวดเร็วในเขตชนบทของกัมพูชา ซึ่งเกิดจากความนิยมสีหนุและความโกรธแค้นจากการทิ้งระเบิดอย่างหนักของสหรัฐอเมริกา การได้รับการสนับสนุนจากฝ่ายคอมมิวนิสต์ทำให้พระนโรดม สีหนุยังคงมีอำนาจอยู่ และปลอดภัยภายใต้การสนับสนุนของจีนและเวียดนามเหนือ
องค์ประกอบ
รัฐบาลพลัดถิ่นนี้มีพระนโรดม สีหนุเป็นประมุข นายกรัฐมนตรีคือเพ็ญ โนต ซึ่งเป็นที่ปรึกษาของสีหนุตั้งแต่การเรียกร้องเอกราชจากฝรั่งเศสและระหว่างปกครองด้วยระบอบสังคม เขียว สัมพันเป็นรัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหมและผู้บัญชาการกองทัพ ซึ่งยังคงอยู่ในพื้นที่ปลดปล่อย และเป็นจุดที่ทำให้รัฐบาลสหภาพฯออกมากล่าวว่าพวกเขาไม่ได้เป็นรัฐบาลพลัดถิ่น ฮู ยวนเป็นรัฐมนตรีว่าการกระทรวงสหกรณ์ ฮู นิม เป็นรัฐมนตรีกระทรวงสารสนเทศ ทั้งหมดนี้เป็นที่นิยมในเขตชนบทของกัมพูชา เนื่องจากเป็นนักพูดเกี่ยวกับสิทธิของชนบท
การควบคุมกองทัพที่แท้จริงอยู่ภายใต้การสั่งงานของพล พต ซึ่งเป็นผู้นำระดับสูงของเขมรแดง (ร่วมกับนวน เจีย ซอน เซนและเอียง ซารี) กองทัพของแนวร่วมในชื่อกองทัพปลดปล่อยแห่งชาติประชาชนกัมพูชาในช่วงแรกมีขนาดเล็ก และการต่อสู้ในสงครามกลางเมืองกัมพูชาช่วงแรกได้รับการสนับสนุนจากเวียดนามเหนือ อย่างไรก็ตาม ความสัมพันธ์ระหว่างพระนโรดม สีหนุกับเขมรแดงไม่ค่อยราบรื่นนัก โดยเฉพาะพระองค์กับเอียง ซารี มีความขัดแย้งส่วนตัวอยู่ด้วย
การครอบงำของเขมรแดง
ความสำเร็จทางการทหารของเขมรแดงเริ่มขึ้นในเดือนมีนาคม พ.ศ. 2516 สีหนุเดินทางเข้าเยี่ยมเยียนพื้นที่ปลดปล่อย และถ่ายรูปร่วมกับเขียว สัมพัน ฮู ยวน และฮู นิม เมื่อมีการนำภาพนั้นมาเผยแพร่ สหรัฐได้ออกมาให้ความเห็นว่าบุคคลในภาพเป็นเพียงปีศาจสามตนเพราะถูกตำรวจลับของสีหนุสังหารไปแล้ว ต่อมาเมื่อมีการเผยแพร่ภาพยนตร์ของการพบปะครั้งนี้ จึงเป็นข้อพิสูจน์ว่าบุคคลทั้งสามยังไม่ตาย
ระหว่าง พ.ศ. 2516 เจ้าหน้าที่ที่ภักดีกับพระนโรดม สีหนุและมีความเชื่อมโยงกับเวียดนามเหนือเริ่มถูกย้ายออกไปจากรัฐบาล และเริ่มมีการให้ภาพของพระนโรดม สีหนุว่าเป็นเจ้าขุนมูลนาย พื้นที่ปลดปล่อยเริ่มขยายตัวมากขึ้น โดยเฉพาะทางตะวันตก ซึ่งผู้กุมอำนาจเป็นกลุ่มของนักชาตินิยมที่ต่อต้านเวียดนาม คำว่าราชอาณาจักรถูกตัดออกจากชื่อรัฐบาล รัฐบาลสหรัฐปฏิเสธไม่ยอมรับพระนโรดม สีหนุและยังคงสนับสนุนรัฐบาลของลน นล โดยการทิ้งระเบิดในกัมพูชาต่อไป การที่สหรัฐไม่ยอมรับสีหนุ ทำให้จีนหันไปสนับสนุนเขมรแดงโดยตรงมากขึ้น
หลังพนมเปญแตก
เมื่อเขมรแดงยึดพนมเปญได้เมื่อ 17 เมษายน พ.ศ. 2518 กลุ่มคอมมิวนิสต์ได้เข้ามาควบคุมรัฐบาลพลัดถิ่นและการสื่อสารกับกัมพูชาถูกตัด พระนโรดม สีหนุไม่ได้รับรายงานโดยตรงว่าพนมเปญแตก เมื่อพระองค์เสด็จกลับพนมเปญ พระองค์รู้สึกช็อกกับสิ่งที่เกิดขึ้นในเมือง การเสียชีวิตของโจว เอินไหลในเดือนมกราคม พ.ศ. 2519 ทำให้สถานะของพระองค์อ่อนแอลง เมื่อพระองค์ทราบข่าวการละเมิดสิทธิมนุษยชนของเขมรแดงจากวิทยุต่างชาติ พระองค์จึงลาออกจากตำแหน่งประมุขรัฐเมื่อ เดือนเมษายน พ.ศ. 2519 เขมรแดงได้ส่งเอียง ซารีมาเกลี้ยกล่อมให้พระองค์อยู่ต่อไป แต่สีหนุปฏิเสธ ทำให้พระองค์ถูกกักบริเวณ เขียว สัมพันขึ้นเป็นประมุขรัฐแทน เพ็ญ โนตถูกปลดออก พล พตขึ้นเป็นนายกรัฐมนตรีแทน
ผู้ที่นิยมพระนโรดม สีหนุในรัฐบาลพลัดถิ่นถูกประหารชีวิต เช่นพระนโรดม ภูริสสระ ซึ่งถูกฆ่าในค่ายสัมมนาเมื่อพ.ศ. 2519 เจีย สัน อดีตรัฐมนตรีว่าการกระทรวงยุติธรรมของรัฐบาลพลัดถิ่นถูกฆ่าในคุกตวล ซแลง มีแต่เพ็ญ โนตที่รอดมาได้ สมาชิกของเขมรแดงที่เข้าร่วมในรัฐบาลพลัดถิ่น ฮู ยวนสูญหายไปในปี พ.ศ. 2518 และเชื่อว่าเสียชีวิตแล้วใน พ.ศ. 2519 ฮู นิมและเจา เสงถูกประหารชีวิตที่คุกตวล ซแลงใน พ.ศ. 2520 มีเพียงเขียว สัมพันที่ยังคงเป็นผู้นำรัฐ
หลังการล่มสลายของกัมพูชาประชาธิปไตย
หลังจากการรุกรานของเวียดนาม พ.ศ. 2521 เขมรได้เป็นฝ่ายพ่ายแพ้ในต้นปี พ.ศ. 2522 ทำให้มีการก่อตั้งสาธารณรัฐประชาชนกัมพูชา เขมรแดงได้ติดต่อพระนโรดม สีหนุให้มาเป็นตัวแทนกัมพูชาประชาธิปไตยในสหประชาชาติ แต่พระองค์ปฏิเสธ เขมรแดงพยายามจัดตั้งองค์กรใหม่เพื่อสร้างความน่าเชื่อถือของตนขึ้นมาอีก ต่อมาใน พ.ศ. 2525 พรรคฟุนซินเปกของพระนโรดม สีหนุได้เข้าร่วมกับเขมรแดงในการจัดตั้งแนวร่วมเขมรสามฝ่ายเพื่อรักษาที่นั่งในสหประชาชาติ
อ้างอิง
- Shawcross, W. Sideshow: Kissinger, Nixon, and the Destruction of Cambodia, Simon & Schuster, 1979, p.125