วัดชัยพฤกษมาลาราชวรวิหาร

วัดชัยพฤกษมาลาราชวรวิหาร [—ไช-ยะ-พฺรึก-สะ-มา-ลา—] เป็นพระอารามหลวงชั้นโท ชนิดราชวรวิหาร สังกัดมหานิกาย ตั้งอยู่ริมคลองมหาสวัสดิ์ ในแขวงตลิ่งชัน เขตตลิ่งชัน กรุงเทพมหานคร

วัดชัยพฤกษมาลาราชวรวิหาร
วัดชัยพฤกษมาลาราชวรวิหาร
ชื่อสามัญ	วัดชัยพฤกษมาลา, วัดชัยพฤกษ์
ที่ตั้ง	เลขที่ 2 ถนนชัยพฤกษ์ แขวงตลิ่งชัน เขตตลิ่งชัน กรุงเทพมหานคร 10170
ประเภท	พระอารามหลวงชั้นโท ชนิดราชวรวิหาร
นิกาย	มหานิกาย
พระพุทธรูปสำคัญ	พระพุทธชัยมงคล ภปร.
เจ้าอาวาส	พระราชสุตาภรณ์ (ประศักดิ์ อคฺคปญฺโญ) ป.ธ. 7
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมพระพุทธศาสนา

ประวัติ

วัดชัยพฤกษมาลาสร้างขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2300 ตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยา จนช่วงต้นกรุงรัตนโกสินทร์กลายเป็นวัดร้าง โดยในช่วงสร้างกรุงรัตนโกสินทร์ในรัชกาลที่ 1 ได้โปรดเกล้าฯ ให้สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอพระองค์ใหญ่ (ร.2) รื้ออิฐวัดชัยพฤกษ์ไปสร้างกำแพงพระนครส่วนที่พระองค์ทรงเป็นนายด้าน (ควบคุมงาน) จนในรัชสมัยรัชกาลที่ 2 โปรดให้ปฏิสังขรณ์วัดชัยพฤกษ์ขึ้นใหม่เป็นการทดแทนวัดเดิมที่ถูกรื้อ โดยมีพระราชดำริให้พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวก่อนทรงผนวช เป็นแม่กองดำเนินการสร้างวัดชัยพฤกษ์ จนในสมัยรัชกาลที่ 3 ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ยกวัดชัยพฤกษ์เข้าในบัญชีพระอารามกฐินหลวงพระราชทาน และโปรดให้พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ขณะทรงพระผนวช เสด็จฯ มาทรงจุดเทียนพรรษาและถวายพระกฐินทุกปี

ในสมัยรัชกาลที่ 4 ทรงบริจาคพระราชทรัพย์และโปรดเกล้าฯ ให้พระเจ้าลูกยาเธอ กรมหมื่นมเหศวรศิววิลาส เป็นแม่ข่ายดำเนินการซ่อมสร้างจนแล้วเสร็จ พร้อมกับพระราชทานสร้อยนามวัดว่า วัดชัยพฤกษมาลา ทั้งยังจัดทำสวน ขุดคูรอบวัด สร้างพระอุโบสถและพระวิหารเดิมให้แล้วเสร็จ สร้างศาลาการเปรียญ ก่อพระเจดีย์ใหญ่พร้อมด้วยพระเจดีย์ทิศ 4 มุม หอสวดมนต์ หอระฆัง สะพานท่าน้ำ

วัดชัยพฤกษมาลาได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมาครั้งหลังสุดเมื่อวันที่ 8 พฤศจิกายน พ.ศ. 2514

อาคารเสนาสนะและปูชนียวัตถุ

พระอุโบสถหลังเก่าสร้างในสมัยรัชกาลที่ 2 และบูรณปฏิสังขรณ์ในสมัยรัชกาลที่ 4 พระอุโบสถมีขนาดกว้าง 7.56 เมตร ยาว 19.20 เมตร หน้าบันของพระอุโบสถเป็นลวดลายปูนปั้น หน้าบันประธานเป็นภาคครุฑยุดนาค (พระราชลัญจกรในพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย) อยู่ท่ามกลางลายพุดตานใบเทศ ส่วนหน้าบันของมุขหน้า-หลัง เป็นพระมหามงกุฎ (พระราชลัญจกรรัชกาลที่ 4) แวดล้อมด้วยลายพุดตานใบเทศ มีหลวงพ่อโต (พระพุทธชัยพฤกษธิกามหาบพิตร) เป็นพระพุทธรูปสมัยอยุธยา พระประธานในพระอุโบสถหลังเดิม

พระอุโบสถหลังใหม่มีหน้าบัน เป็นรูปครุฑพ่าห์ ซึ่งเป็นพระราชลัญจกรของรัชกาลที่ 2 และที่มุขลดของหน้าบันมีปูนปั้นเป็นรูปพระมหามงกุฎ ซึ่งเป็นพระราชลัญจกรของรัชกาลที่ 4 ภายในประดิษฐานพระพุทธรูปประธาน เป็นพระพุทธชินราชจำลอง มีนามว่า พระพุทธชัยมงคล ภปร.

พระวิหาร มีร่องรอยจิตรกรรมฝาผนังเดิม เขียนเป็นลายประจำยามรักร้อย ด้วยสีแดงและสีเขียวบนพื้นสีเหลือง

พระเจดีย์สร้างในสมัยรัชกาลที่ 4 มีลักษณะของเจดีย์ประธานเป็นเจดีย์ทรงระฆังกลมขนาดใหญ่ มีเจดีย์บริวาร 4 มุม โดยโปรดเกล้าฯ ให้หม่อมเจ้าเพิ่ม ลดาวัลย์ปฏิสังขรณ์เมื่อ พ.ศ. 2378 ต่อมาเจดีย์องค์นี้เป็นที่บรรจุอัฐิของราชสกุลลดาวัลย์ และมีบางส่วนของพระบรมอัฐิของพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวประดิษฐานอยู่ด้วย และวัดยังมีพระบรมราชานุสาวรีย์ พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย รัชกาลที่ 2

ภายในบริเวณวัดยังมีโรงเรียนกุศลศึกษา ซึ่งเป็นโรงเรียนที่วัดอุปถัมภ์มาแต่เดิม

รายนามเจ้าอาวาส

ลำดับ	นาม	ดำรงตำแหน่ง
1.	ท่านวัดบางขวาง (ไม่ปรากฏนามที่ชัดเจน เป็นพระฝ่ายวิปัสสนาธุระ)
2.	พระครูธรรมธาดาโกศล (สง)
3..	พระธรรมธาดาโกศล (เกตุ)
4.	พระธรรมธาดาโกศล (พ่วง)
5.	พระปลัดโทน
6.	พระรัตนมุนี (แก้ว)	2428 – 2448
7.	พระนันทวิริยะ (โพธิ์ ติสฺสทสฺโส)	2448 – 2465
8.	พระธรรมทานาจารย์ (อิ่ม ยโสธโร)	2472 – 2515
9.	พระราชมงคลมุนี (คอน สุทฺธิญาโณ)	2515 – 2544
10.	พระราชสุตาภรณ์ (ประศักดิ์ อคฺคปญฺโญ)	2549 - ปัจจุบัน

อ้างอิง

1. สำนักงานราชบัณฑิตยสภา. อ่านอย่างไร และ เขียนอย่างไร ฉบับราชบัณฑิตยสภา. พิมพ์ครั้งที่ 23. กรุงเทพฯ : สำนักงานราชบัณฑิตยสภา, 2561, หน้า 57.
2. "รักษ์วัดรักษ์ไทย : วัดชัยพฤกษมาลา องค์กษัตราทรงสถาปนาไว้". ผู้จัดการออนไลน์. 4 มกราคม 2559. Check date values in: |date= (help)
3. "วัดชัยพฤกษมาลาราชวรวิหาร". ฐานข้อมูลแหล่งโบราณคดีที่สำคัญในประเทศไทย.