วิกฤตการณ์ตัวประกันอิหร่าน

วิกฤตการณ์ตัวประกันอิหร่านคือการจับตัวประกันโดยนักศึกษาชาวอิหร่านโดยมีขอเรียกร้องคือส่งตัวพระเจ้าชาห์ โมฮัมหมัด เรซา ปาห์ลาวีที่ไปอยู่ในสหรัฐอเมริกาคืนอิหร่าน

วิกฤตการณ์ตัวประกันอิหร่าน
เป็นส่วนหนึ่งของ การปฏิวัติอิหร่าน
นักเรียนอิหร่านกำลังปืนกำแพงสถานทูตสหรัฐในเตหะราน (4 พฤษจิกายน 1979)
วันที่ 4 พฤษจิกายน 1979 – 20 มกราคม 1981 (444 วัน 1 year, 2 months, 2 weeks and 2 days) สถานที่ เตหะราน, อิหร่าน ผลลัพธ์ ตัวประกันถูกปล่อยตัว ยุติความสัมพันธ์สหรัฐ-อิหร่าน
คู่ขัดแย้ง
อิหร่าน	สหรัฐ  แคนาดา
ผู้บัญชาการหรือผู้นำ
รูฮุลลอฮ์ โคมัยนี	จิมมี คาร์เตอร์
กำลังพลสูญเสีย
ชาวอิหร่าน 1 คน	ทหารอเมริกัน 8 นาย

เหตุการณ์

ในวันที่ 4 พฤศจิกายน ค.ศ. 1979 กลุ่มนักศึกษาปฏิวัติมุสลิมเคร่งศาสนา โกรธที่สหรัฐอเมริการับอดีตกษัตริย์ชาห์ ปาห์เลวี (Shah Pahlavi) แห่งอิหร่านให้ลี้ภัยในแผ่นดินสหรัฐอเมริกาได้ จึงได้จับตัวผู้ทำงานสถานทูตสหรัฐในกรุงเตหะราน (Tehran) ผู้ทำงานด้านการทูตสหรัฐ 52 คน ถูกกักตัวไว้นาน 444 วัน

เหตุการณ์นี้ นับเป็นความรุนแรงที่ทำให้มีการตัดความสัมพันธ์ระหว่างสหรัฐอเมริกากับอิหร่าน และอิทธิพลของสหรัฐอเมริกาต่อชาวอิหร่านสายกลางได้สิ้นสุดลง นายกรัฐมนตรี Mehdi Bazargan ผู้ไม่เห็นด้วยกับการจับตัวประกันได้ลาออกในเวลาต่อมา ส่วนฝ่ายที่จับตัวประกันให้เหตุผลว่า เป็นการตอบโต้ต่อสหรัฐ อันเป็นผลจากการที่สหรัฐหนุนหลังให้มีการรัฐประหารล้มอำนาจของนายกรัฐมนตรี Mosaddeq ในอิหร่านในปี ค.ศ. 1953 โดยกล่าวว่า “ท่านไม่มีเหตุผลใดที่ได้จับประเทศอิหร่านเป็นตัวประกันในปี ค.ศ. 1953” นอกจากนี้ ชาวอิหร่านบางส่วนกังวลว่าสหรัฐอเมริกาจะวางแผนรัฐประหารในปี ค.ศ. 1979 ในที่สุดตัวประกันการทูตของสหรัฐอเมริกา ก็ได้รับการปล่อยตัว แต่การกักตัวทูตและผู้ทำงานการทูตในครั้งนั้น นับเป็นการฝ่าฝืนกฎหมายระหว่างประเทศเรื่อง ความละเมิดมิได้เกี่ยวกับสถานที่ของคณะผู้แทนทางการทูต ตามข้อ 22 แห่งอนุสัญญากรุงเวียนนา ว่าด้วยกฎหมายทางการทูต ค.ศ. 1961

ส่วนในช่วงการกักตัวประกันไว้ในสถานทูต สหรัฐอเมริกาได้ใช้ความพยายามช่วยตัวประกัน โดยมี “ปฏิบัติการกรงเล็บอินทรี” (Operation Eagle Claw) ในวันที่ 24 เมษายน ค.ศ. 1980 แต่ล้มเหลว ทำให้เสียทหารไป 8 นาย และต้องล้มเลิกแผนงาน เหตุวิกฤติจบลงในที่สุด เมื่อมีการลงนามในสัญญา Algiers Accords ในประเทศแอลจีเรียในวันที่ 19 มกราคม ค.ศ. 1981 และมีการปล่อยตัวประกัน ในข้อตกลง มีการปล่อยตัวคนอเมริกันที่ถูกกักตัวในอิหร่าน และอีกด้านหนึ่ง มีการปล่อยตัวคนสัญชาติอิหร่านที่ต้องโทษในสหรัฐอเมริกา

แต่สนธิสัญญานี้ครอบคลุมเพียงด้านกฎหมาย แต่ในวันที่ 7 เมษายน ค.ศ. 1980 สหรัฐอเมริกาได้ตัดสัมพันธ์กับอิหร่าน ในวันที่ 24 เมษายน ค.ศ. 1981 รัฐบาลสวิตเซอร์แลนด์ได้ทำหน้าที่เป็นตัวแทนผลประโยชน์สหรัฐในอิหร่าน และสถานทูตปากีสถานในกรุงวอชิงตันดีซี ได้ทำหน้าที่เป็นตัวแทนของอิหร่านในสหรัฐอเมริกา แต่เพื่อเป็นการตอบโต้ต่ออิหร่าน จึงมีการลงโทษทางเศรษฐกิจ ทรัพย์สินของรัฐบาลอิหร่านในต่างประเทศ ในธนาคารต่างประเทศถูกอายัด มีการห้ามทุกประเทศทำการค้าขายกับอิหร่าน ด้วยเหตุดังกล่าว อิหร่านจึงได้รับผลกระทบทางเศรษฐกิจ ฝ่ายรัฐบาลกลับยิ่งใช้นโยบายกร้าวต่อประชากรที่เอนเอียงไปทางการรับวัฒนธรรมตะวันตก และกลุ่มที่เรียกร้องเสรีภาพ

สังคมอิหร่านเริ่มเปลี่ยนแปลง เมื่อมีการเลือกตั้งใหญ่ในอิหร่าน ประธานาธิบดีสายเหยี่ยวที่กร้าวต่อตะวันตกหมดอำนาจไป ส่วนผู้ได้รับการเลือกตั้งให้เข้ามารับตำแหน่งคนใหม่ ฮัสซัน รูฮาห์นี (Hassan Rouhani) ประธานาธิบดีคนที่ 7 ของอิหร่าน ซึ่งเป็นพวกเดินสายกลาง และต้องการมีสัมพันธภาพใหม่กับทางตะวันตก

อ้างอิง

• Bakhash, Shaul (1984). The Reign of the Ayatollahs: Iran and the Islamic Revolution. Basic Books.
• Bowden, Mark (2006). Guests of the Ayatollah: The Iran Hostage Crisis: The First Battle in America's War with Militant Islam. New York: Grove Press. ISBN 0-87113-925-1
• Ebtekar, Massoumeh; Reed, Fred (2000). Takeover in Tehran: The Inside Story of the 1979 U.S. Embassy Capture. Burnaby, BC: Talonbooks. ISBN 0-88922-443-9
• Harris, Les (1997). 444 Days to Freedom: What Really Happened in Iran. DVD UPC 033909253390
• Moin, Baqer (2000). Khomeini: Life of the Ayatollah. Thomas Dunne Books.
• Sick, Gary (1991). October Surprise: America's Hostages in Iran and the Election of Ronald Reagan. New York: Random House.

หนังสือเพื่มเติม

• Ammann, Daniel (2009). The King of Oil: The Secret Lives of Marc Rich. New York: St. Martin‘s Press. ISBN 0-312-57074-0.
• Stewart, James (1983). The Partners: Inside America's Most Powerful Law Firms. New York: Simon & Schuster. ISBN 0-671-42023-2.
• Engelmayer, Sheldon D. (1981). Hostage: a Chronicle of the 444 Days in Iran. New York: Caroline House Publishing. ISBN 0-89803-084-6.

แหล่งข้อมูลอื่น

• Recently-published picture of event tarikhirani.ir
• Complete set of seized documents from the U.S. Embassy in Tehran (Use Download links to get PDFs)
• From Hostages to Arms Scandal from the Dean Peter Krogh Foreign Affairs Digital Archives
• Video Archive of Hostage Crisis
• The Memory Hole hosts a gallery of photographs taken from inside the U.S. Embassy during the crisis.
• List of hostages and casualties
• The Iran Hostages: Efforts to Obtain Compensation Congressional Research Service
• Remembering the Iran hostage crisis, BBC's interview with Ebrahim Asgeh, a hostage-taker, and Bruce Laingen, a captive
• Hostage list source
• America equipment used for spying
• "Learning to Keep a Secret"
• The Hostage Rescue Attempt as remembered by a Marine who was off Iran for that mission, with history leading up to the crisis, the events of that time of Crisis including the Soviet takeover of Afghanistan, and the Rescue Mission
• Avenue of Flags Memorial in Hermitage, PA
• Final number of This Week In Tehran, the Embassy newsletter for its employees, dated October 30, 1979
• Former hostages allege Iran's new president was captor, CNN
• แม่แบบ:Internet Archive short film
• "Banged Up Abroad the Real Argo" ที่ยูทูบ
• Iranian 1987 stamp printed in anniversary of Iran hostage crisis revolution.shirazu.ac.ir visited on 4 November 2015

Declassified documents

United States

• Iran Hostage Crisis page on the Office of the Secretary of Defense (OSD) & Joint Staff FOIA Center site.^{[ลิงก์เสีย]}

Great Britain

Records of the Prime Minister's Office, Correspondence & Papers; 1979-1997 at discovery.nationalarchives.gov.uk: IRAN. Internal situation in Iran; Attack on British Embassy; Hostage-taking at US Embassy; Freezing of Iranian Assets; US Mission to release hostages; Relations with US & UK following hostage taking at US Embassy.

Part 1 Part 2 Part 3 Part 4

Part 5 Part 6 Part 7