สองฝั่งคลอง

สองฝั่งคลอง เป็นนวนิยายอิงประวัติศาสตร์เล่มที่ 3 ของ ว.วินิจฉัยกุล ว่าด้วยเรื่องชีวิตของสตรีในสมัยร.6-ร.ปัจจุบัน ว่าต้องมีสิ่งสำคัญในยุคแห่งการเปลี่ยนแปลงคือ คุณธรรม และความรู้ เพื่อฝ่ามรสุมแห่งชีวิตได้อย่างปลอดภัย ผ่านเรื่องราวของทับทิม หญิงสาวผู้ฝักใฝ่ในการศึกษา ยึดมั่นในคุณธรรมและอดทนต่อความยากลำบาก

สองฝั่งคลอง
[[File:|frameless|upright=1.13]]
ประเภท	ดราม่า, พีเรียด
สร้างโดย	พ.ศ. 2535 บริษัท ดาราวิดีโอ จำกัด
เขียนโดย	บทประพันธ์ : ว.วินิจฉัยกุล บทโทรทัศน์ : พ.ศ. 2535 จิตราภา
กำกับโดย	พ.ศ. 2535 สยาม สังวริบุตร
แสดงนำ	พ.ศ. 2535 ยุรนันท์ ภมรมนตรี จินตหรา สุขพัฒน์ เมทนี บุรณศิริ ชไมพร จตุรภุช สุรางคณา สุนทรพนาเวศ
ผู้ประพันธ์เพลงธีม	พ.ศ. 2535 คำร้อง/ทำนอง สุทธิพงษ์ วัฒนจัง เรียบเรียง โดม ทิวทอง
ธีมเปิด	พ.ศ. 2535 สองฝั่งคลอง ขับร้องโดย ยุรนันท์ ภมรมนตรี
ธีมปิด	พ.ศ. 2535 สองฝั่งคลอง ขับร้องโดย ยุรนันท์ ภมรมนตรี
ภาษาต้นฉบับ	ไทย
จำนวนตอน	พ.ศ. 2535 36 ตอน
การผลิต
ผู้อำนวยการสร้าง	พ.ศ. 2535 สุรางค์ เปรมปรีดิ์
ความยาวตอน
ออกอากาศ
เครือข่าย	พ.ศ. 2535 สถานีโทรทัศน์สีกองทัพบกช่อง 7
ออกอากาศ	พ.ศ. 2535 23 ตุลาคม พ.ศ. 2535 - 10 มกราคม พ.ศ. 2536

นวนิยายเรื่อง "สองฝั่งคลอง" เริ่มเหตุการณ์ตั้งแต่ พ.ศ. 2468 ปีสุดท้ายในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระมงกุฏเกล้าเจ้าอยู่หัว จนถึงพ.ศ. 2489 หนึ่งปีหลังสงครามมหาเอเชียบูรพา ปีสุดท้ายในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอนันทมหิดล ช่วงเวลา 21 ปีดังกล่าวเป็นช่วงเวลาที่ประเทศไทยประสบความเปลี่ยนแปลงผันผวนทางสังคมยิ่งกว่าช่วงเวลาใดๆของสมัยรัตนโกสินทร์ นับตั้งแต่การเปลี่ยนรัชกาลถึง 3 รัชกาลด้วยกัน การเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 สงครามโลกครั้งที่สองและสงครามมหาเอเชียบูรพา พ.ศ. 2484-2488 คนไทยเป็นจำนวนมากที่มีชีวิตอยู่ในยุคสมัยที่ว่ามา ได้รับผลกระทบจากความเปลี่ยนแปลงดังกล่าวค่อนข้างรุนแรง แม้ว่าพวกเขาเองมิได้เป็นต้นเหตุ หรือมีโอกาสได้รู้เห็นล่วงหน้าถึงความกระทบกระเทือนที่พวกเขาได้รับเลยก็ตาม

บทประพันธ์เรื่อง สองฝั่งคลอง ได้นำมาสร้างเป็นละครโทรทัศน์เมื่อ พ.ศ. 2535 โดย สุรางค์ เปรมปรีดิ์ ผู้ถือลิขสิทธิ์นวนิยายเรื่อง สองฝั่งคลอง มอบหมายทาง ดาราวิดีโอ เป็นผู้ผลิต ออกอากาศทางช่อง 7
ละครเรื่องนี้เป็นสต๊อก ใช้เวลาทำยาวนาน
ช่วงปี 2524 จนถึงปี 2541 คือยุคการบริหารด้านละครของคุณแดง หลังจากนั้นเป็นต้นมาจนถึงปัจจุบันผ่านบอร์ดคณะกรรมการพิจารณาอนุมัติ

เนื้อเรื่อง

สองฝั่งคลองเล่าถึงเรื่องราวชีวิตตั้งแต่สาวรุ่นจนถึงวัยกลางคนของ “ทับทิม" หญิงสาวลูกผู้ดีแห่งบ้านคลองสาน คุณทับทิมเป็นบุตรของคุณพระทัดและเป็นหลานปู่เพียงคนเดียวของเจ้าคุณทหาร ซึ่งท่านเจ้าคุณทหารมีหลานตาที่เกิดจากบุตรสาวคือคุณยี่สุ่น 3 คน คือ คุณสาคร คุณเฟื่อง และคุณโกเมน คุณทับทิมได้รับการเลี้ยงดูจากปู่และย่าเนื่องด้วยสูญเสียมารดาไปตั้งแต่กำเนิดได้ 7 วันทั้งบิดายังละเลยไม่สนใจ ถึงกระนั้นคุณทับทิมก็ได้รับการบ่มเพาะด้านคุณธรรม และปลูกฝั่งให้ใฝ่ในการศึกษา และมียายเสมพี่เลี้ยงที่ดูแลอย่างใกล้ชิดและจริงใจ ทับทิมเป็นคนเรียบร้อยแต่มีความดื้อรั้นไม่ยอมคนจึงไม่เป็นที่รักใคร่ของครอบครัวคุณยี่สุ่น ช่วงเป็นสาวรุ่นทับทิมไม่มีชายมาติดพัน มีเพียงคุณลานที่สนใจทับทิมด้วยความคิดความอ่านและความตั้งใจ และมีทับทิมเป็นแรงบันดาลใจให้พยายามเพื่อให้ตนก้าวหน้าด้วยการศึกษา เพราะทับทิมเป็นผู้หญิงที่ไม่สวยจัดทั้งยังไม่ชอบแต่งตัว ตรงข้ามกับคุณเฟื่องที่มีความงามล่ำลือหรือคุณสาครสาวสังคมจัด ทั้งสองต่างมองข้ามการศึกษาต่อและมุ่งหมายหาคู่ครองที่คู่ควร

ทับทิมที่มุ่งหมายจะศึกษาต่อและหางานเลี้ยงตนเอง ซึ่งส่วนหนึ่งเป็นความต้องการของปู่และย่าเพราะเป็นห่วงความเป็นอยู่ของทับทิมหลังจากทั้งสองสิ้นบุญ ทับทิมได้สอบเข้าเรียนคณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยได้สำเร็จ แต่ไม่ทันที่ทับทิมจะสำเร็จการศึกษาปู่ ย่าและพ่อของทับทิมได้สิ้นบุญก่อน ป้าของทับทิมก็ไม่ดูแลและจัดการค่าใช้จ่ายของทับทิมตามที่สัญญา ทำให้ทับทิมต้องเอาสมบัติของแม่มาขายเพื่อเป็นค่าเล่าเรียนจนเรียนจบและบรรจุเข้าเป็นอาจารย์ ทับทิมย้ายออกมากับยายเสม ในขณะที่บ้านคลองสานวุ่นวาย คุณเฟื่องได้สามีที่ไม่มีคุณสมบัติดีใดๆ ส่วนคุณสาครได้สามีตระหนี่และหมายแต่สมบัติของตระกูลคุณสาคร ส่วนคุณลานก็ได้ติดตามทับทิมมาโดยตลอดเพื่อพิสูจน์ความจริงใจ เมื่อเรียนจบจึงได้ตัดสินใจขอทับทิมแต่งงาน

คุณลานและทับทิมแต่งงานและได้ย้ายไปอยู่บ้านของคุณลาน ซึ่งประกอบไปด้วยเจ้าคุณยุติธรรมพ่อของคุณลาน คุณหญิงแม่เลี้ยงใจร้าย และอรทัยน้องสาวต่างมารดาผู้เอาแต่ใจ คุณหญิงทำร้ายและกดดันทัมทิมด้วยการพูดและการกระทำ แม้จะอดทนแต่สุดท้ายทับทิมหมดสิ้นความอดทน คุณลานจึงพาทับทิมกลับไปที่คลองสานที่บ้านของพ่อทับทิม แต่ด้วยความชิงชังของบรรดาลูกๆคุณยี่สุ่นจึงให้คุณยี่สุ่นไล่ทับทิมไปอยู่อีกฝั่ง คุณลานกับทัมทิมอยู่ด้วยกันเป็นสามีภรรยาที่มีความสุขตรงข้ามกับคุณเฟื่อง หลายครั้งที่ทับทิมต้องกระทบกระทั่งกับคนอีกฝั่งจนพลั่งไปว่ากล่าวคุณเฟื่องสร้างความเจ็บใจแก่คุณยี่สุ่น จนทำให้ทับทิมประสบปัญหาไร้ที่อยู่จนกว่าจะหาทางออกได้ ทั้งที่ทับทิควรจะมีส่วนในมรดกแต่คุณยี่สุ่นกลับไม่แบ่งสมบัติส่วนที่ทับทิมควรจะได้แต่กลับให้ลูกของตนใช้จ่ายอย่างสุรุ่ยสุร่าย จนสุดท้ายสมบัติมากมายก็ลดน้อยถอยลง ลูกๆของคุณยี่สุ่นก็ต่างแก่งแย่งสมบัติกันเอง ทับทิมได้มองภาพของบ้านที่เคยเป็นสุขที่กำลังจะหายจากอีกฝั่งหนึ่ง

คุณลานและทับทิมแม้จะอยู่ด้วยกันอย่างเป็นสุขแต่ต้องพบปัญหามาเป็นระยะๆ ที่ต้องใช้ทั้งคุณธรรม ความอดทนและพยายามเพื่อให้ข้ามสู่อีกฝั่งคลองของชีวิต

รายชื่อนักแสดง

ปี	พ.ศ. 2535
สถานีออกอากาศ	ช่อง 7
ผู้จัดละคร	ดาราวิดีโอ
บทโทรทัศน์	จิตรตาภา
ผู้กำกับการแสดง	สยาม สังวริบุตร
บทบาท	นักแสดงหลัก
คุณลาน	ยุรนันท์ ภมรมนตรี
คุณทับทิม	จินตหรา สุขพัฒน์
คุณเฟื่อง	ชไมพร จตุรภุช
ฉัตร	เมทนี บุรณศิริ
รำพึง	วรรณิศา ศรีวิเชียร
คุณสาคร	วัชรารัศมี สุนทรพนาเวช
บทบาท	นักแสดงสมทบ
ท่านเจ้าคุณทหาร	มานพ อัศวเทพ
คุณหญิงย่า	รัตนาภรณ์ อินทรกำแหง
คุณยี่สุ่น	จารุวรรณ ปัญโญภาส
คุญหญิงอิ่ม	พิราวรรณ ประสพศาสตร์
ท่านเจ้าคุณยุติธรรม	ไพโรจน์ ใจสิงห์
ท่านเจ้าคุณพระเจริญ	วิทยา สุขดำรงค์
เจ้าคุณเทพปลัดฉลอง	ทม วิศวชาติ
เจิม	ปทุมวดี โสภาพรรณ
แดง	ศิริวรรณ ทองแสง
ยายเสม	น้ำเงิน บุญหนัก
แม่ปลื้ม	สุดารัตน์ เดชากุล
ขันเงิน	ประวิทย์ เปรื่องอักษร
อรทัย	รุ้งทอง ร่วมทอง
ผล	วุฒิ คงคาเขตร
คุณกลีบ	เฉลา ประสพศาสตร์
	บุญส่ง ดวงดารา
	กฤตย์ อัทธเสรี
ผ่อง	วัชระ บุระ
ประพันธ์	สุธี ศิริเจริญ
หลวงพ่อ	จำนง บำเพ็ญทรัพย์
หมอหลวง	สรนันท์ ร.เอกวัฒน์
โกเมน	เฉลิมพร เกิดสกุล
คุณพระทัศน์	แรม วรธรรม
นังชั้น	แน่งน้อย แสงสุวิมล

แหล่งข้อมูลอื่น

สองฝั่งคลอง https://www.dek-d.com/board/view/3692033/?dt=1

อื่นๆ

อ้างอิง : คำนำในนวนิยายเรื่องสองฝั่งคลอง (ว.วินิจฉัยกุล)

ลำดับรายการโทรทัศน์

สถานีโทรทัศน์สีกองทัพบกช่อง 7: ละครวันศุกร์–อาทิตย์ 21.00 - 22.15
ก่อนหน้า	สองฝั่งคลอง	ถัดไป
พรพรหมอลเวง		ผยอง