สเตโกดอน

สเตโกดอน ช่วงเวลาที่มีชีวิตอยู่: สมัยไมโอซีน–สมัยไพลสโตซีน, 11.6–0.0041Ma PreЄ Є O S D C P T J K Pg N
โครงกระดูกของสเตโกดอนในพิพิธภัณฑ์ท้องถิ่นกานซู่ ประเทศจีน
สถานะการอนุรักษ์
สูญพันธุ์ (IUCN 3.1)
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร:	Animalia
ไฟลัม:	Chordata
ชั้น:	Mammalia
อันดับ:	Proboscidea
วงศ์:	†Stegodontidae
สกุล:	†Stegodon Falconer, 1847
ชนิด
†S. aurorae (Matsumoto, 1918) †S. elephantoides (Clift, 1828) †S. florensis Hooijer, 1957 †S. ganesha (Faloner and Cautley, 1846) †S. kaisensis Hopwood, 1939 †S. luzonensis von Koenigswald, 1956 †S. miensis (Matsumoto, 1941) †S. mindanensis (Naumann, 1890) †S. orientalis Owen, 1870 †S. sompoensis Hooijer, 1964 †S. sondaari van den Bergh, 1999 †S. trigonocephalus (Martin, 1887) †S. zdanskyi Hopwood, 1935

สเตโกดอน (อังกฤษ: Stegodon) เป็นสกุลของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมจำพวกช้างที่สูญพันธุ์ไปแล้วตั้งแต่ยุคก่อนประวัติศาสตร์ มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Stegodon (หมายถึง "รากฟัน" จากภาษากรีกคำว่า στέγειν อ่านว่า "stegein" หมายถึง "ครอบคลุม" และ ὀδούς อ่านว่า "odous" หมายถึง "ฟัน")

เดิมทีสเตโกดอนถูกจัดให้อยู่ในวงศ์ Elephantidae ซึ่งเป็นวงศ์เดียวกับวงศ์ของช้างในยุคปัจจุบัน แต่ต่อมาได้ถูกแบ่งแยกออกมาเป็นวงศ์ของตัวเอง คือ Stegodontidae มีชีวิตอยู่ในยุคไมโอซีนตอนปลาย ถึงต้นยุคไพลสโตซีน ราว 1,800,000 ปีก่อน จัดว่าเป็นช้างรุ่นที่ 6 ในลำดับวิวัฒนาการของช้าง ซึ่งนับว่าว่าเก่าแก่กว่าช้างแมมมอธ ซึ่งถูกจัดอยู่ในรุ่นที่ 8 ที่เป็นที่รู้จักกันเป็นอย่างดีเสียอีก

สเตโกดอนชนิด S. zdansky เปรียบเทียบกับความสูงมนุษย์

รูปปั้นสเตโกดอน

สเตโกดอน จัดว่าเป็นช้างโบราณ ที่เชื่อว่ามีสายสัมพันธ์กับช้างในสกุล Elephas หรือช้างเอเชียในยุคปัจจุบัน เป็นไปได้ว่าช้างเอเชียอาจสืบสายพันธุ์หรือวิวัฒนาการมาจากสเตโกดอน นอกจากนี้แล้วสเตโกดอนยังถือว่าเป็นช้างที่มีลักษณะร่วมกันของช้างเอเชียกับมาสโตดอน ซึ่งเป็นช้างโบราณอีกสกุลหนึ่งที่สูญพันธุ์ไปแล้วเช่นกัน

สเตโกดอน มีรูปร่างที่สูงใหญ่ บางตัวหรือบางชนิดอาจสูงถึง 4 เมตร มีลักษณะทั่วไปคล้ายกับช้างในยุคปัจจุบัน กะโหลกมีขนาดใหญ่ ขากรรไกรสั้น ไม่มีงาล่าง ฟันกรามประกอบด้วยสันฟันแนวขวาง 6–13 สัน มีลักษณะเด่น คือ มีงาหนึ่งคู่ที่ยาวงอกออกมาจากมุมปากทั้งสองข้าง มีลักษณะชิดติดกัน ซึ่งในบางชนิดมีความยาวได้ถึง 3.3 เมตร งวงไม่สามารถแทรกลงตรงกลางงาได้ ต้องพาดไปไว้ข้างใดข้างหนึ่ง

ซากดึกดำบรรพ์ของสเตโกดอนถูกค้นพบในทวีปเอเชีย โดยเฉพาะในภูมิภาคเอเชียใต้และเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ในประเทศไทยค้นพบที่ตำบลท่าช้าง อำเภอเฉลิมพระเกียรติ จังหวัดนครราชสีมา และอำเภอทุ่งหว้า จังหวัดสตูล โดยที่จังหวัดสตูลนั้น ถูกค้นพบในถ้ำแห่งหนึ่ง ซึ่งเป็นถ้ำที่มีน้ำทะเลไหลผ่านพื้นถ้ำด้วยความยาวกว่า 4 กิโลเมตร เดิมชาวบ้านที่นี่เรียก "ถ้ำวังกล้วย" แต่ปัจจุบันได้ถูกเปลี่ยนชื่อเป็น "ถ้ำเลสเตโกดอน" จากองค์การบริหารส่วนท้องถิ่น และเป็นสถานที่ท่องเที่ยวสำคัญแห่งหนึ่งของจังหวัดด้วย

อ้างอิง

1. "ลายกนก 08 พฤษภาคม 2559 มหัศจรรย์สตูล เมืองต้องห้ามพลาด". เนชั่นทีวี. 8 May 2016. สืบค้นเมื่อ 9 May 2016.
2. "ช้างดึกดำบรรพ์ในอำเภอเฉลิมพระเกียรติ จังหวัดนครราชสีมา". web.nrru.ac.th. สืบค้นเมื่อ 9 May 2016.

แหล่งข้อมูลอื่น

•   ข้อมูลเกี่ยวข้องกับ Stegodon จากวิกิสปีชีส์