หม่อมหลวงจิรายุ นพวงศ์

ศาสตราจารย์ ร้อยเอก หม่อมหลวงจิรายุ นพวงศ์ (16 มิถุนายน พ.ศ. 2455 - 7 พฤศจิกายน พ.ศ. 2546) อดีตองคมนตรี,อดีตรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงศึกษาธิการและเป็นนักภาษาศาสตร์ชาวไทยเชี่ยวชาญด้านภาษาบาลีและสันสกฤต

ศาสตราจารย์ ร้อยเอก หม่อมหลวง จิรายุ นพวงศ์ ป.จ., ม.ป.ช., ม.ว.ม.
องคมนตรี
ข้อมูลส่วนบุคคล
เกิด	16 มิถุนายน พ.ศ. 2455 ประเทศไทย
เสียชีวิต	7 พฤศจิกายน พ.ศ. 2546 (91 ปี)
คู่สมรส	ท่านผู้หญิง พูนทรัพย์ นพวงศ์ ณ อยุธยา
ศาสนา	พุทธ

หม่อมหลวงจิรายุ นพวงศ์ เคยดำรงตำแหน่งสำคัญมากมายได้แก่องคมนตรี,อดีตรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงศึกษาธิการ,ราชบัณฑิต สำนักศิลปกรรม แห่งราชบัณฑิตยสภา ผู้เชี่ยวชาญด้านภาษาบาลีและสันสกฤต คณบดีคณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ประธานคณะกรรมการแผนกอักษรศาสตร์ มูลนิธิอานันทมหิดล ระหว่างที่ศึกษาอยู่เกิดสงครามมหาเอเชียบูรพา หม่อมหลวงจิรายุ นพวงศ์ไปทำงานเสรีไทย เป็นทหารในกองทัพบกอังกฤษ จนกระทั่งสงครามเสร็จสิ้นจึงปลดประจำการขณะมียศร้อยเอก

บุคคลสำคัญในวงการภาษาไทย

ศาสตราจารย์ หม่อมหลวงจิรายุ นพวงศ์ มีบทบาทสำคัญอย่างยิ่ง ในการพัฒนาภาควิชาภาษาไทย ของคณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ซึ่งจากผลงานนี้ได้ก่อกำเนิดให้มีผู้ที่รัก และรู้ภาษาไทยเกิดขึ้นอีกซึ่งถือเป็นแหล่งผลิตครูทางภาษาไทยของประเทศ ศาสตราจารย์ หม่อมหลวงจิรายุ นพวงศ์ ได้วางพื้นฐาน และ ปรับปรุงหลักสูตรภาษาไทยให้มีความทันสมัย รวมทั้งได้ส่งเสริมสนับสนุนให้มีการศึกษาวิชาภาษาไทยไปถึงขั้นปริญญาเอก ในแง่มุมของคำศัพท์ภาษาไทย ศาสตราจารย์ หม่อมหลวงจิรายุ นพวงศ์ ได้บัญญัติคำขึ้นใหม่ โยเน้นให้มีความกะทัดรัด ออกเสียงง่าย ได้ใจความและความหมายชัดเจน อาทิเช่น สารัตถศึกษา , กิตติมศักดิ์ , กิตติกรรมประกาศ และ พฤทธาจารย์ เป็นต้น

ศาสตราจารย์ หม่อมหลวงจิรายุ นพวงศ์ ได้รับพระมหากรุณาธิคุณอย่างยิ่งคือ ได้เป็นพระอาจารย์ในวิชาบาลี และสันสกฤต ถวายพระอักษรแด่ สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ตั้งแต่ครั้งยังทรงศึกษาที่โรงเรียนจิตรลดา และเรื่อยมาจนทรงเข้าศึกษาที่คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ได้มีพระมหากรุณาธิคุณ โปรดเกล้าฯ แต่งตั้งให้ ศาสตราจารย์ หม่อมหลวงจิรายุ นพวงศ์ ดำรงตำแหน่งองคมนตรี

ประวัติการศึกษา

• อักษรศาสตร์บัณฑิต (เกียรตินิยม) คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
• วุฒิบัตรภาษาบาลีและสันสกฤต จาก วิทยาลัยบูรพคดีศึกษาและอาฟริกาศึกษา มหาวิทยาลัยลอนดอน
• ปริญญาโท ทางภาษาบาลีและสันสกฤต คณะบูรพคดีศึกษา มหาวิทยาลัยเคมบริดจ์ ประเทศอังกฤษ
• ปริญญาโท ทางภาษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยโคลัมเบีย สหรัฐอเมริกา

ประวัติการทำงาน

• อดีตหัวหน้าภาควิชาภาษาไทย คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
• อดีตคณบดีคณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
• อดีตองคมนตรี

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

• พ.ศ. 2528 –   เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 1 ปฐมจุลจอมเกล้า (ป.จ.) (ฝ่ายหน้า)
• พ.ศ. 2523 –   เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นสูงสุด มหาปรมาภรณ์ช้างเผือก (ม.ป.ช.)
• พ.ศ. 2522 –   เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นสูงสุด มหาวชิรมงกุฎ (ม.ว.ม.)
• พ.ศ. 2522 –   เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 9 ชั้นที่ 2 (ภ.ป.ร.2)

อ้างอิง

1. http://www.arts.chula.ac.th/events/100years-4pro/jirayu.html
2. พระบรมราชโองการ ประกาศ แต่งตั้งองคมนตรี
3. แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ราชกิจจานุเบกษา เล่ม 102 ตอนที่ 60ง วันที่ 16 พฤษภาคม 2528
4. ราชกิจจานุเบกษา แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ ฉบับพิเศษ หน้า ๓๖ เล่ม ๙๗ ตอนที่ ๑๘๘ วันที่ ๕ ธันวาคม ๒๕๒๓
5. ราชกิจจานุเบกษาแจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ ฉบับพิเศษ หน้า ๑๓ เล่ม ๙๖ ตอนที่ ๑๑ วันที่ ๓๑ มกราคม ๒๕๒๒

• จีรวัฒน์ ครองแก้ว. องคมนตรี ศักดิ์ศรีแผ่นดิน. กรุงเทพ : มูลนิธิทรัพยากรมนุษย์ระหว่างประเทศ, พ.ศ. 2550. 269 หน้า. หน้า หน้าที่. ISBN 978-974-7362-09-1