หม่อมเอลีซาเบท รังสิต ณ อยุธยา

สำหรับหม่อมในพระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าจุลจักรพงษ์ ดูที่ หม่อมเอลิสะเบธ จักรพงษ์ ณ อยุธยา

หม่อมเอลีซาเบท รังสิต ณ อยุธยา (15 กันยายน พ.ศ. 2435 – 29 กันยายน พ.ศ. 2516) นามเดิม เอลีซาเบท ชาร์นแบร์เกอร์ (เยอรมัน: Elisabeth Scharnberger) เป็นสุภาพสตรีชาวเยอรมัน ที่ต่อมาเป็นหม่อมในสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาชัยนาทนเรนทร

หม่อม เอลีซาเบท รังสิต ณ อยุธยา ป.จ.
เกิด	เอลีซาเบท ชาร์นแบร์เกอร์ 15 กันยายน พ.ศ. 2435
เสียชีวิต	29 กันยายน พ.ศ. 2516 (81 ปี)
คู่สมรส	สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาชัยนาทนเรนทร (พ.ศ. 2445–2494)
บุตร	หม่อมเจ้าปิยะรังสิต รังสิต หม่อมเจ้าสนิทประยูรศักดิ์ รังสิต จารุลักษณ์กัลยาณี บูรณะนนท์

ประวัติ

หม่อมเอลีซาเบทเป็นบุตรคนเล็กจากจำนวนพี่น้องสามคน ซึ่งมารดาเป็นแม่เลี้ยงเดี่ยว เธอได้พบรักกับสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาชัยนาทนเรนทรขณะเสด็จไปศึกษาในประเทศเยอรมนี

ต่อมาสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาชัยนาทนเรนทรได้ขอพระราชทานพระบรมราชานุญาตเสกสมรสกับหม่อมเอลีซาเบทจากพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวแล้ว ทั้งสองจึงจดทะเบียนสมรส ณ ที่ทำการอำเภอเวสต์มินสเตอร์ กรุงลอนดอน เมื่อวันที่ 28 สิงหาคม พ.ศ. 2445 โดยกระทำอย่างเงียบ ๆ เพราะ "สมัยนั้นเจ้านายในยุโรปซึ่งทรงคบหาสมาคมด้วยอย่างกว้างขวางนั้น ทรงถือว่าเป็นเรื่องเสียหาย อย่างมากถ้าเจ้านายทำการสมรสกับสามัญชน ดังนั้นเพื่อหลีกเลี่ยงเรื่องวุ่นวายต่าง ๆ ที่เยอรมนี จึงทรงเลือกจดทะเบียนสมรสอย่างเงียบ ๆ ที่กรุงลอนดอนแทน"

หลังการเสกสมรส หม่อมเอลีซาเบทจึงตามเสด็จสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาชัยนาทนเรนทรกลับกรุงสยาม เบื้องต้นหม่อมเอลีซาเบทต้องปรับตัวให้เข้ากับวัฒนธรรมไทยในฐานะหม่อมห้าม เช่น การเรียนภาษาไทย ตามด้วยคำราชาศัพท์ การใช้กิริยามารยาทอย่างชาววัง โดยได้รับการอบรมจากพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าเยาวภาพงศ์สนิท พระโสทรเชษฐภคินีของกรมพระยาชัยนาทนเรนทร จนหม่อมเอลีซาเบทสามารถนุ่งโจงกระเบน และหมอบคลาน เข้าเฝ้าสมเด็จพระศรีสวรินทิราบรมราชเทวี พระพันวัสสาอัยยิกาเจ้าด้วยกิริยามารยาทที่เรียบร้อย

หม่อมเอลีซาเบทมีพระโอรสธิดาสามองค์ คือ

1. หม่อมเจ้าปิยะรังสิต รังสิต (25 ธันวาคม พ.ศ. 2456 – 1 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2533) เสกสมรสกับหม่อมราชวงศ์ผ่องลักษณ์ ทองใหญ่, หม่อมเจ้าวิภาวดี รัชนี และบุญพิทักษ์ แสงฤทธิ์ มีโอรส-ธิดาสี่คน
2. หม่อมเจ้าสนิทประยูรศักดิ์ รังสิต (19 สิงหาคม พ.ศ. 2460 – 10 กันยายน พ.ศ. 2538) เสกสมรสกับอามีเลีย มอนตอลติ และนาลินี สุขนิล มีโอรส-ธิดาสี่คน
3. หม่อมเจ้าจารุลักษณ์กัลยาณี รังสิต (7 สิงหาคม พ.ศ. 2467 – 3 สิงหาคม พ.ศ. 2555) ลาออกจากฐานันดรศักดิ์เพื่อสมรสกับนายแพทย์เฉลิม บูรณะนนท์ มีบุตรสองคน

หม่อมเอลีซาเบท รังสิต ณ อยุธยา ถึงแก่อสัญกรรมเมื่อวันที่ 29 กันยายน พ.ศ. 2516 สิริอายุได้ 81 ปี 14 วัน โดยศพของหม่อมเอลีซาเบทถูกฝังที่เมืองไฮเดิลแบร์ค ประเทศเยอรมนี

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

• พ.ศ. 2493 –   เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 1 ปฐมจุลจอมเกล้า (ป.จ.) (ฝ่ายใน)
• พ.ศ. 2459 –   เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 2 ทุติยจุลจอมเกล้า (ท.จ.) (ฝ่ายใน)
• พ.ศ. 2473 –   เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 7 ชั้นที่ 3 (ป.ป.ร.3)
• พ.ศ. 2481 –   เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 8 ชั้นที่ 2 (อ.ป.ร.2)
• พ.ศ. 2493 –   เหรียญบรมราชาภิเษก รัชกาลที่ 9 (ร.ร.ศ.9)

อ้างอิง

1. จุลจักรพงษ์, พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้า. เจ้าชีวิต-สยามก่อนยุคประชาธิปไตย. พิมพ์ครั้งที่ 4. กรุงเทพฯ : ริเวอร์บุ๊คส์. 2536, หน้า 343
2. วีระยุทธ ปีสาลี (10 สิงหาคม 2561). "สะใภ้เจ้า : จากสตรีสามัญสู่สายสัมพันธ์แห่งราชตระกูล". ศิลปวัฒนธรรม. (39:10),หน้า 78
3. ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศสำนักพระราชวัง เรื่อง ลาออกจากฐานันดรศักดิ์ (หม่อมเจ้าจารุลักษณ์กัลยาณี รังสิต), เล่ม 62, ตอน 39 ง, 24 กรกฎาคม พ.ศ. 2488 หน้า 1113
4. ชีวิตเหมือนฝัน : นายพุ่มสกี้ พระสหายสนิทสมเด็จเจ้าฟ้าจักรพงษ์ภูวนาถ ผู้จากเมืองไทยไปกว่า 33 ปี
5. ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์, เล่ม 67, ตอน 25 ง, 2 พฤษภาคม พ.ศ. 2493, เล่ม 1805
6. รายพระนามและนามสมาชิกสมาชิกาเครื่องราชอิสริยาภรณ์ สำหรับตระกูลจุลจอมเกล้า พระราชทานในงานพระราชพิธีฉัตรมงคล เมื่อวันที่ 11 พฤศจิกายน พุทธศักราช 2459 ราชกิจจานุเบกษา เล่ม 33 หน้า 2173
7. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ ในงานพระราชพิธีเฉลิมพระชนมพรรษา, เล่ม 47, ตอน 0 ง, 16 พฤศจิกายน พ.ศ. 2473, หน้า 3078
8. ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์, เล่ม 55, ตอน 0 ง, 16 มกราคม พ.ศ. 2481, หน้า 3421

แหล่งข้อมูลอื่น

• Ancestry.com Mom Elisabeth (n้e Scharnberger)