อัจฉริยะข้ามคืน

อัจฉริยะข้ามคืน (อังกฤษ: One Night Genius) เป็นรายการเรียลลิตี้เกมโชว์ควิซโชว์รายการแรกและรายการเดียวของไทย^{[ต้องการอ้างอิง]} สร้างสรรค์รูปแบบรายการและควบคุมการผลิตโดย รุ่งธรรม พุ่มสีนิล ออกอากาศทุกวันจันทร์ เวลา 22.30 - 23.30 น. ทางไทยทีวีสีช่อง 3 (3 กรกฎาคม 2549 - 7 มกราคม 2551) ดำเนินรายการโดย ปัญญา นิรันดร์กุล และ แทนคุณ จิตต์อิสระ โดยในแต่ละสัปดาห์จะมีผู้ร่วมแข่งขัน 8 คนจาก 8 สาขา และภายหลังได้เพิ่มรูปแบบที่ 2 กับ 9 คนจาก 9 สาขา โดยสถานที่ถ่ายทำจะเปลี่ยนแปลงไปทุกสัปดาห์

อัจฉริยะข้ามคืน
ออกอากาศ	3 กรกฎาคม พ.ศ. 2549 - 7 มกราคม พ.ศ. 2551 (ประเทศไทย)
สถานีโทรทัศน์	ไทยทีวีสีช่อง 3 (ประเทศไทย) เวิร์คพอยท์ ทีวี (ประเทศไทย)
ผู้ดำเนินรายการ	แทนคุณ จิตต์อิสระ (3 กรกฎาคม พ.ศ. 2549 - 7 มกราคม พ.ศ. 2551) ปัญญา นิรันดร์กุล (3 กรกฎาคม พ.ศ. 2549 - 5 มีนาคม พ.ศ. 2550)
ผลิตโดย	บริษัท เวิร์คพอยท์ เอ็นเทอร์เทนเมนท์ จำกัด (มหาชน)

รูปแบบและกติกาของรายการ (แบบที่ 1)

ก่อนเริ่มภารกิจ

• อัจฉริยะทั้ง 8 ท่าน จะมารวมกันในจุดนัดพบ และรับชุดยังชีพจากทางรายการ ซึ่งแต่ละชุดจะมีอุปกรณ์ต่างๆ ในกล่องทั้งหมด 8 ใบ โดยในกล่องแต่ละใบจะมีอุปกรณ์ดังต่อไปนี้
  1. อาหารและอุปกรณ์การกิน
  2. อุปกรณ์ส่องสว่าง และ/หรือคีมอเนกประสงค์
  3. เครื่องอุปโภค
  4. อุปกรณ์จดบันทึก
  5. อุปกรณ์ตัด ติด ต่อ ห่อหุ้ม หรือ ชุดเตาแก๊สพกพา
  6. โทรศัพท์มือถือที่ใช้โทรได้เพียงครั้งเดียว ไม่เกิน 1 นาที
  7. อุปกรณ์ผูกมัด
  8. ปริศนา เพื่อใช้ในการหากล่องปริศนาในภารกิจที่ 3 ซึ่งจะเปลี่ยนแปลงรูปแบบไปทุกสัปดาห์ และแต่ละคนจะได้คำตอบจากปริศนาไม่เหมือนกัน
• โดยในบางสัปดาห์อุปกรณ์ต่างๆ อาจมีการเปลี่ยนแปลง
• วิทยากรพิเศษประจำสถานที่นั้นๆ จะพาอัจฉริยะทั้ง 8 ท่าน ชมสถานที่แข่งขันนั้นๆ อย่างละเอียด เพื่อเป็นข้อมูลสำหรับการทำภารกิจในรอบต่อๆ ไป รวมไปถึงการตอบคำถามในภารกิจสุดท้ายอีกด้วย
• อัจฉริยะทั้ง 8 ท่าน จะได้พักผ่อนในสถานที่ที่จัดไว้ให้ โดยสามารถใช้เวลาที่มีอยู่ในการพักผ่อน จดบันทึกเรื่องราวของสถานที่นั้นๆ หรือไขปริศนาที่ได้มาก็ได้ ในระหว่างพักผ่อนสามารถนอนหลับได้ แต่ถ้าตื่นไม่ทันเมื่อถึงเวลาทำภารกิจจะถูกปรับตกรอบทันที

ภารกิจที่ 1

• ภารกิจที่ 1 จะเปลี่ยนแปลงรูปแบบการแข่งขันไปในทุกสัปดาห์ ซึ่งโดยส่วนมากแล้วจะเป็นภารกิจที่ทดสอบความสามารถพื้นฐานของอัจฉริยะทั้ง 8 ท่าน โดยมีทั้งหมด 2 รูปแบบคือ

1. ภารกิจรายบุคคล - โดยอัจฉริยะทั้ง 8 ท่าน จะต้องทำภารกิจดังกล่าวด้วยตนเอง โดยคัดผ่านเข้ารอบ 6 คน
2. ภารกิจจับคู่ - อัจฉริยะทั้ง 8 ท่าน จะถูกจับสลากหรืออาจจะให้จับคู่กันเองโดยแบ่งออกเป็น 4 คู่ และร่วมมือกันทำภารกิจต่างๆ โดยคัดผ่านเข้ารอบ 3 คู่

ภารกิจที่ 2

• ภารกิจที่ 2 จะเปลี่ยนแปลงรูปแบบการแข่งขันไปในทุกสัปดาห์ ซึ่งโดยส่วนมากจะเป็นการแข่งขันประดิษฐ์กลไกหรือการแข่งขันตั้งสิ่งของไม่ให้ล้ม โดยมีทั้งหมด 2 รูปแบบคือ

1. ภารกิจรายบุคคล - โดยอัจฉริยะทั้ง 6 ท่านที่เหลือ จะต้องทำภารกิจดังกล่าวด้วยตนเอง เช่น การต่อหอคอยด้วยแท่งไม้ซ้อนสูงขึ้นไปเรื่อยๆ ไม่ให้ล้ม โดยผู้ที่ทำได้ดีที่สุด 4 คน จะผ่านเข้ารอบต่อไป
2. ภารกิจจับคู่ - อัจฉริยะทั้ง 6 ท่านที่เหลือ จะถูกจับสลากใหม่หรืออาจจะให้จับคู่กันเองโดยแบ่งออกเป็น 3 คู่ และร่วมมือกันทำภารกิจต่างๆ โดยทีมที่ทำได้ดีที่สุด 2 ทีมจะผ่านเข้ารอบต่อไป

ภารกิจที่ 3 - ไขปริศนา

• ภารกิจที่ 3 อัจฉริยะทั้ง 4 ท่านที่เหลือ จะต้องไขปริศนาที่อยู่ในถุงยังชีพของตนซึ่งได้มาตั้งแต่ตอนเริ่มการแข่งขันหรือในบางสัปดาห์จะมีสิ่งที่กำหนดเพิ่อการเลือกกล่องโดยไม่ต้องไขปริศนา แล้วนำไปหากล่องปริศนาที่ถูกต้องจากทั้งหมด 100 ใบ โดยในกล่องปริศนานั้นจะมีรหัสลับเป็นข้อความในการถอดรหัส แต่หากไปหากล่องที่ไม่ถูกต้อง จะพบป้ายข้อความว่า"ตกรอบ"ผู้เข้าแข่งขันท่านนั้นจะต้องตกรอบทันที (ป้ายข้อความ "ตกรอบ" ถูกนำมาใช้ครั้งแรกในศึกอัจฉริยะแห่งอัจฉริยะข้ามคืนครั้งที่ 1 และตั้งแต่ล้านที่ 29 เป็นต้นไป) ซึ่งอัจฉริยะจะต้องถอดข้อความนั้นให้เป็นตัวเลข 4 หลักที่เรียกว่า รหัสลับอัจฉริยะ เพื่อใช้เปิดตู้เซฟโดยการเลือกตู้เซฟจะต้องดูตามสีของแผ่นข้อความถอดรหัส กับสีของตู้เซฟ แต่ถ้าตู้เซฟผิดก็จะตกรอบเช่นเดียวกัน เมื่อเปิดตู้เซฟได้แล้วจะพบกับคำถามสุดท้าย โดยต้องไปตอบคำถามให้ถูก แต่ถ้าตอบผิดก็ตกรอบทันทีเช่นเดียวกัน อัจฉริยะ 2 ท่านแรกที่สามารถตอบคำถามสุดท้ายได้ถูกต้อง จะเข้ารอบไปชิง 1 ล้านบาท ณ เวิร์คพอยท์สตูดิโอ ทันที แต่ถ้ามีการตอบผิดครบ 2 คน คนที่เหลือก็จะเข้ารอบทันที โดยเกมถอดรหัสดังกล่าว สร้างสรรค์โดย รุ่งธรรม พุ่มสีนิล ซึ่งได้แนวความคิดมาจากการตีเลขหวยจากความฝัน

ภารกิจสุดท้าย - 1 คำถาม 1 ล้านบาท

• ในภารกิจสุดท้าย อัจฉริยะทั้ง 2 ท่านจะพบกับปัญญา นิรันดร์กุล (ล้านที่ 1 - ล้านที่ 21 และล้านที่ 23 - ล้านที่ 33) หรือแทนคุณ จิตต์อิสระ (ล้านที่ 22 และตั้งแต่ล้านที่ 34 เป็นต้นไป) เพื่อที่จะตอบคำถาม 1 ล้านบาท โดยพิธีกรจะอ่านคำถามไปเรื่อยๆ โดยระหว่างการอ่านคำถาม สามารถกดไฟตอบคำถามได้ทันที โดยอัจฉริยะแต่ละคน จะมีสิทธิ์ในการตอบคำถามคนละ 2 ครั้ง หากผู้ใดตอบคำถามได้ถูกต้อง จะได้รับเงินรางวัล 1 ล้านบาททันที แต่หากท่านใดตอบคำถามผิด 2 ครั้ง อัจฉริยะอีกท่านจะได้รับเงินรางวัล 1 ล้านบาททันทีเช่นกัน
• รางวัล 1 ล้านบาทที่อัจฉริยะข้ามคืนแต่ละท่านจะได้รับ เป็นบัตรเครดิตเคทีซี จาก บริษัท บัตรกรุงไทย จำกัด (มหาชน) ซึ่งสามารถถอนเงินสดออกมาจากบัตรเครดิตทั้งหมดก็ได้ หรือรูดใช้ซื้อสินค้าในวงเงิน 1 ล้านบาทก็ได้ ไม่ต้องใช้คืนและไม่จำกัดระยะเวลา โดยจะมีบัตรทั้งหมด 2 แบบ คือ

1. บัตรเครดิตเคทีซี ไทเทเนียม มาสเตอร์การ์ด (ล้านที่ 1–7)
2. บัตรเครดิตเคทีซี วีซ่า แพลตินัม (ล้านที่ 8–27)
3. สินเชื่อเงินสด เคทีซี แคช (ล้านที่ 28-35)
4. สินเชื่อเงินสด เคทีซี มิลเลี่ยน สินเชื่อสำหรับบุคคลที่เป็นเจ้าของกิจการ (ล้านที่ 36-44)
5. บัตรเครดิตเคทีซี ไอแอม ไทเทเนียม มาสเตอร์การ์ด (ล้านที่ 45-48)

รางวัลที่ได้รับ

• Asian Television Awards
  • Highly Commended Reality Programme 2006
• ท็อป อวอร์ดส์
  • เกมโชว์ยอดเยี่ยม ปี 2006
• โทรทัศน์ทองคำ
  • เกมโชว์ยอดเยี่ยม ปี 2006
• สตาร์ เอนเตอร์เทนเมนต์ อวอร์ดส์
  • รายการเกมโชว์ยอดเยี่ยม ปี 2006

การสิ้นสุดการออกอากาศ

อัจฉริยะข้ามคืนได้ออกอากาศครั้งสุดท้ายเมื่อวันที่ 7 มกราคม พ.ศ. 2551 ทางช่อง 3 และภายหลัง รูปแบบการเล่นเกมของรายการนี้ ได้นำมาประยุกต์ต่อเป็นรายการ อัจฉริยะยกบ้าน ซึ่งออกอากาศทาง ช่อง 5 ทุกวันเสาร์ เวลา 22:00 - 23:00 น. โดยออกอากาศตั้งแต่ 2 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2551 ถึง 28 มิถุนายน พ.ศ. 2551

อ้างอิง

1. อัจฉริยะข้ามคืน เกมของคนช่างคิด

• จำลองเกมถอดรหัสลับอัจฉริยะจากรายการอัจฉริยะข้ามคืนและอัจฉริยะยกบ้าน

แหล่งข้อมูลอื่น

• จำลองเกมถอดรหัสลับอัจฉริยะจากรายการอัจฉริยะข้ามคืนและอัจฉริยะยกบ้าน