อำเภอฉวาง

ฉวาง เป็นอำเภอหนึ่งในจังหวัดนครศรีธรรมราช เป็นภูมิลำเนาเดิมของนายสมชาย วงศ์สวัสดิ์ นายกรัฐมนตรีคนที่ 26 ของประเทศไทย และเมื่อมองจากแผนที่จะเป็นลักษณะคล้าย ๆ รูปค้างคาว

อำเภอฉวาง
อำเภอ
คำขวัญ:  ฉวางเมืองคนดี ตาปีไหลผ่านมา แข่งเรือวันออกพรรษา ศูนย์การค้าตลาดจันดี บารมีพ่อท่านคล้าย สินแร่มากมาย ผลไม้มากมี สนุกดีงานปีใหม่ สุขใจกันถ้วนหน้า วันแห่ผ้าขึ้นธาตุน้อย
พิกัดภูมิศาสตร์: 8°25′34″N 99°30′17″E / 8.42611°N 99.50472°E / 8.42611; 99.50472
อักษรไทย	อำเภอฉวาง
อักษรโรมัน	Amphoe Chawang
จังหวัด	นครศรีธรรมราช
พื้นที่
• ทั้งหมด	528.2 ตร.กม. (203.9 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2563)
• ทั้งหมด	65,719 คน
• ความหนาแน่น	124.42 คน/ตร.กม. (322.2 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	80150 ไปรษณีย์ฉวาง, 80250 ไปรษณีย์คลองจันดี (เฉพาะตำบลจันดี; ตำบลละอาย; หมู่ที่ 8 ตำบลฉวาง), 80260 ไปรษณีย์ทานพอ (เฉพาะตำบลกะเบียด; ตำบลห้วยปริก; ตำบลนาเขลียง; หมู่ที่ 3-6 ตำบลนากะชะ; หมู่ที่ 1-6, 8-12 ตำบลนาแว; หมู่ที่ 1-3, 5, 8-10 ตำบลไม้เรียง)
รหัสภูมิศาสตร์	8004
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอฉวาง หมู่ที่ 1 ถนนภักดีราษฎร์ ตำบลฉวาง อำเภอฉวาง จังหวัดนครศรีธรรมราช 80150
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

ประวัติ

คำว่า "ฉวาง" ตามพจนานุกรมมี 2 ความหมาย ความหมายหนึ่งเป็นนามหมายถึง วิธีคิดเลขชั้นสูงของโบราณหนึ่งอย่าง อีกความหมายหนึ่งเป็นกริยาแปลว่า ขวาง โดยแยกตัวอย่างคำในมหาชาติคำหลวงกัณฑ์มัทรีว่า "อันว่าพยัคฆราชอันฉวางมรรคาพระมัทรี"

 เมืองฉวางเป็นเมืองเก่าขึ้นอยู่กับนครศรีธรรมราชมาแต่โบราณ ในทำเนียบข้าราชการเมืองนครศรีธรรมราช ครั้งรัชกาลที่ 2 ใช้ร่วมกับคำว่า ฉวาง-ท่าชี - พุดชมโร ฉวางคือ ฉวางปัจจุบัน ท่าชีอยู่ท้องที่อำเภอบ้านนาสาร จังหวัดสุราษฎร์ธานี ส่วนพุดชมโร คือ ทุ่งสง และเจ้าเมืองหรือนายที่มีบรรดาศักดิ์ เป็นหมื่น ได้แก่ หมื่นเพชรธานี ศักดินา 600 ซึ่งถือเป็นเมืองเล็กๆ เมืองหนึ่งของนครศรีธรรมราช

 เมื่อมีการปรับปรุงการปกครองของประเทศใหม่ในสมัยรัชกาลที่ 5 เมื่อปี พ.ศ. 2439 เมืองนครศรีธรรมราช ก็ได้สถาปนาเป็นมณฑล มีข้าหลวงเทศาภิบาลเป็นผู้ปกครอง และหลังจากที่ได้ใช้กฎหมายลักษณะปกครองท้องที่ ร.ศ. 116 (พ.ศ. 2441) แล้วก็เริ่มมีการจัดการปกครองในรูปของหมู่บ้าน ตำบล อำเภอ ขึ้น เมืองฉวางก็ได้สถาปนาเป็นอำเภอขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2443 โดยมีหลวงปรามประทุษราษฎร์ (เอียด ณ นคร) เป็นนายอำเภอคนแรก และมีนายอำเภอสืบเรื่อยมาจนถึงปัจจุบันคือ "นายอริยะ รังสิตสวัสดิ์" เป็นอันดับที่ 41

 การตั้งที่ว่าการอำเภอฉวาง ได้มีการย้ายที่ตั้งหลายครั้งส่วนมากจะอยู่ตามริมแม่น้ำซึ่งอาศัยเป็นเส้นทางคมนาคมหลัก เช่น คนตั้งอยู่บ้านในไร่ ตำบลนาแว ริมแม่น้ำตาปี เคยตั้งที่วังอ้ายล้อน ริมคลองคุดด้วน เคยตั้งที่ปากคลองลุง และได้ย้ายมาที่ตั้งปัจจุบันเมื่อ ปี พ.ศ. 2458 เหตุผลที่ต้องย้ายที่ว่าการอำเภอหลายครั้งก็เนื่องจากปัญหาถูกน้ำท่วมบ่อย

• วันที่ 10 มิถุนายน 2490 ตั้งตำบลนาแว แยกออกจากตำบลกะเปียด และตำบลฉวาง ตั้งตำบลนากะชะ แยกออกจากตำบลถ้ำพรรณรา ตั้งตำบลละอาย แยกออกจากตำบลพิปูน ตำบลฉวาง และตำบลช้างกลาง ตั้งตำบลไม้เรียง แยกออกจากตำบลฉวาง
• วันที่ 5 ตุลาคม 2491 โอนพื้นที่หมู่ 1 (ในขณะนั้น) ของตำบลทุ่งสง อำเภอทุ่งสง ไปขึ้นกับตำบลฉวาง อำเภอฉวาง
• วันที่ 30 พฤษภาคม 2499 จัดตั้งสุขาภิบาลฉวาง ในท้องที่บางส่วนของตำบลฉวาง
• วันที่ 1 มีนาคม 2501 จัดตั้งองค์การบริหารส่วนตำบลฉวาง ในท้องที่ตำบลฉวาง
• วันที่ 19 กุมภาพันธ์ 2506 ยุบองค์การบริหารส่วนตำบลฉวาง และจัดตั้งสุขาภิบาลจันดี ในท้องที่บางส่วนของตำบลฉวาง (ในขณะนั้น)
• วันที่ 10 กันยายน 2506 จัดตั้งสุขาภิบาลไม้เรียง ในท้องที่บางส่วนของตำบลไม้เรียง
• วันที่ 29 สิงหาคม 2515 แยกพื้นที่ตำบลพิปูน และตำบลกะทูน อำเภอฉวาง มาตั้งเป็น กิ่งอำเภอพิปูน ขึ้นกับอำเภอฉวาง
• วันที่ 19 มิถุนายน 2516 ตั้งตำบลเขาพระ แยกออกจากตำบลกะทูน
• วันที่ 22 พฤษภาคม 2517 จัดตั้งสภาตำบลฉวาง สภาตำบลกะเปียด สภาตำบลถ้ำพรรณรา สภาตำบลนากะชะ สภาตำบลไม้เรียง สภาตำบลนาแว สภาตำบลละอาย และสภาตำบลช้างกลาง
• วันที่ 30 กรกฎาคม 2517 ตั้งตำบลยางค้อม แยกออกจากตำบลพิปูน
• วันที่ 8 กันยายน 2519 ยกฐานะจากกิ่งอำเภอพิปูน อำเภอฉวาง เป็น อำเภอพิปูน
• วันที่ 13 มิถุนายน 2521 ตั้งตำบลห้วยปริก แยกออกจากตำบลกะเปียด
• วันที่ 6 กันยายน 2526 ตั้งตำบลหลักช้าง แยกออกจากตำบลช้างกลาง และตั้งตำบลไสหร้า แยกออกจากตำบลฉวาง
• วันที่ 30 ตุลาคม 2527 ตั้งตำบลสวนขัน แยกออกจากตำบลละอาย
• วันที่ 26 กันยายน 2529 ตั้งตำบลคลองเส แยกออกจากตำบลนากะชะ
• วันที่ 13 กุมภาพันธ์ 2533 แยกพื้นที่ตำบลถ้ำพรรณรา และตำบลคลองเส อำเภอฉวาง มาตั้งเป็น กิ่งอำเภอถ้ำพรรณรา ขึ้นกับอำเภอฉวาง
• วันที่ 16 กันยายน 2533 ตั้งตำบลนาเขลียง แยกออกจากตำบลกะเปียด และตั้งตำบลดุสิต แยกออกจากตำบลถ้ำพรรณรา
• วันที่ 4 ธันวาคม 2533 ตั้งตำบลจันดี แยกออกจากตำบลฉวาง ตำบลไสหร้า และตำบลสวนขัน
• วันที่ 8 สิงหาคม 2538 ยกฐานะจากกิ่งอำเภอถ้ำพรรณรา อำเภอฉวาง เป็น อำเภอถ้ำพรรณรา
• วันที่ 26 มิถุนายน 2539 แยกพื้นที่ตำบลช้างกลาง ตำบลหลักช้าง และตำบลสวนขัน อำเภอฉวาง มาตั้งเป็น กิ่งอำเภอช้างกลาง ขึ้นกับอำเภอฉวาง
• วันที่ 25 พฤษภาคม 2542 ยกฐานะจากสุขาภิบาลฉวาง สุขาภิบาลจันดี และสุขาภิบาลไม้เรียง เป็นเทศบาลตำบลฉวาง เทศบาลตำบลจันดี และเทศบาลตำบลไม้เรียง ตามลำดับ
• วันที่ 8 กันยายน 2550 ยกฐานะจากกิ่งอำเภอช้างกลาง อำเภอฉวาง เป็น อำเภอช้างกลาง

ภูมิศาสตร์

อำเภอฉวางตั้งอยู่ด้านตะวันตกของจังหวัดนครศรีธรรมราช ทางด้านตะวันออกของอำเภอมีอาณาเขตติดต่อกับอุทยานแห่งชาติเขาหลวง ส่วนอำเภอข้างเคียงเรียงตามเข็มนาฬิกาจากทิศเหนือ ได้แก่

• ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอเวียงสระ (จังหวัดสุราษฎร์ธานี) และอำเภอพิปูน
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอพิปูนและอำเภอลานสกา
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอช้างกลาง อำเภอนาบอน และอำเภอทุ่งใหญ่
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอถ้ำพรรณรา

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอฉวางแบ่งพื้นที่การปกครองออกเป็น 10 ตำบล 84 หมู่บ้าน ได้แก่

ตำบลของอำเภอฉวาง
หมายเลขที่หายไปเป็นตำบลในอำเภอถ้ำพรรณราและอำเภอช้างกลาง
ที่	อักษรไทย	อักษรโรมัน	จำนวนหมู่บ้าน	องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น
1	ฉวาง	Chawang	9	เทศบาลตำบลฉวาง เทศบาลตำบลปากน้ำฉวาง
3	ละอาย	La-ai	17	องค์การบริหารส่วนตำบลละอาย
4	นาแว	Na Wae	12	องค์การบริหารส่วนตำบลนาแว
5	ไม้เรียง	Mai Riang	10	เทศบาลตำบลไม้เรียง องค์การบริหารส่วนตำบลไม้เรียง
6	กะเปียด	Kapiat	5	องค์การบริหารส่วนตำบลกะเปียด
7	นากะชะ	Na Kacha	7	องค์การบริหารส่วนตำบลนากะชะ
9	ห้วยปริก	Huai Prik	7	องค์การบริหารส่วนตำบลห้วยปริก
10	ไสหร้า	Saira	10	องค์การบริหารส่วนตำบลไสหร้า
15	นาเขลียง	Na Khliang	6	องค์การบริหารส่วนตำบลนาเขลียง
16	จันดี	Chan Di	5	เทศบาลตำบลจันดี

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอฉวางประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 12 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลตำบลฉวาง ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลฉวาง
• เทศบาลตำบลจันดี ครอบคลุมพื้นที่ตำบลจันดีทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลไม้เรียง ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลไม้เรียง
• เทศบาลตำบลปากน้ำฉวาง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลฉวาง (เฉพาะพื้นที่นอกเขตเทศบาลตำบลฉวาง)
• องค์การบริหารส่วนตำบลละอาย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลละอายทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลนาแว ครอบคลุมพื้นที่ตำบลนาแวทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลไม้เรียง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลไม้เรียง (เฉพาะพื้นที่นอกเขตเทศบาลตำบลไม้เรียง)
• องค์การบริหารส่วนตำบลกะเปียด ครอบคลุมพื้นที่ตำบลกะเปียดทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลนากะชะ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลนากะชะทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลห้วยปริก ครอบคลุมพื้นที่ตำบลห้วยปริกทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลไสหร้า ครอบคลุมพื้นที่ตำบลไสหร้าทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลนาเขลียง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลนาเขลียงทั้งตำบล

การสาธารณสุข

• โรงพยาบาลสมเด็จพระยุพราช ฉวาง
• ศูนย์บริการสาธารณสุขเทศบาลตำบลจันดี
• สถานีอนามัยประจำตำบลต่าง ๆ

ธนาคาร

ธนาคารในอำเภอฉวางมี 10 แห่งดังนี้

• ธนาคารกรุงไทย สาขาจันดี
• ธนาคารกรุงไทย สาขาฉวาง
• ธนาคารไทยพาณิชย์ สาขาทานพอ
• ธนาคารไทยพาณิชย์ สาขาจันดี (นครศรีธรรมราช)
• ธนาคารกสิกรไทย สาขาจันดี
• ธนาคารออมสิน สาขาจันดี
• ธนาคารออมสิน สาขาฉวาง
• ธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร (ธกส.) สาขาจันดี
• ธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร (ธกส.) สาขาฉวาง

อ้างอิง

1. [1]ประวัติอำเภอฉวาง
2. [2]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งตำบลในจังหวัดต่าง ๆ
3. [3]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนแปลงเขตอำเภอในจังหวัดนครศรีธรรมราช
4. [4]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลฉวาง อำเภอฉวาง จังหวัดนครศรีธรรมราช
5. [5]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง การจัดตั้งองค์การบริหารส่วนตำบล [จำนวน ๕๙ แห่ง]
6. [6]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลจันดี อำเภอฉวาง จังหวัดนครศรีธรรมราช
7. [7]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลไม้เรียง อำเภอฉวาง จังหวัดนครศรีธรรมราช
8. [8]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง แบ่งท้องที่อำเภอฉวาง จังหวัดนครศรีธรรมราช ตั้งเป็นกิ่งอำเภอพิปูน
9. [9]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่กิ่งอำเภอพิปูน อำเภอฉวาง จังหวัดนครศรีธรรมราช
10. [10]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง การจัดตั้งสภาตำบลตามประกาศของคณะปฏิวัติ ฉบับที่ ๓๒๖ ลงวันที่ ๑๓ ธันวาคม ๒๕๑๕
11. [11]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอชะอวดและกิ่งอำเภอพิปูน อำเภอฉวาง จังหวัดนครศรีธรรมราช
12. [12]พระราชกฤษฎีกาตั้งอำเภอเลาขวัญ อำเภอคำม่วง อำเภอพิปูน อำเภอศรีเทพ อำเภอนาแห้ว อำเภอส่องดาว อำเภอควนกาหลง อำเภอค่ายบางระจัน อำเภอบ้านตาขุน และอำเภอกุดจับ พ.ศ. ๒๕๑๙
13. [13]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอฉวาง และกิ่งอำเภอนาบอน อำเภอทุ่งสง จังหวัดนครศรีธรรมราช
14. [14]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอฉวาง จังหวัดนครศรีธรรมราช
15. [15]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอชะอวด อำเภอฉวาง อำเภอท่าศาลา จังหวัดนครศรีธรรมราช
16. [16]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอฉวาง อำเภอท่าศาลา จังหวัดนครศรีธรรมราช
17. [17]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง แบ่งเขตท้องที่อำเภอฉวาง จังหวัดนครศรีธรรมราช ตั้งเป็นกิ่งอำเภอถ้ำพรรรณรา
18. [18]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอฉวาง และกิ่งอำเภอถ้ำพรรณรา จังหวัดนครศรีธรรมราช
19. [19]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและกำหนดเขตตำบลในท้องที่อำเภอฉวาง จังหวัดนครศรีธรรมราช
20. [20]พระราชกฤษฎีกาตั้งอำเภอด่านมะขามเตี้ย อำเภอแก่งหางแมว อำเภอภักดีชุมพล อำเภอเวียงแก่น อำเภอแม่วาง อำเภอถ้ำพรรณรา อำเภอบ่อเกลือ อำเภอโนนสุวรรณ อำเภอห้วยราช อำเภอแม่ลาน อำเภอบางแก้ว อำเภอป่าพะยอม อำเภอหนองม่วงไข่ อำเภอยางสีสุราช อำเภอจังหาร อำเภอบ้านธิ อำเภอ ภูสิงห์ อำเภอบางกล่ำ อำเภอวังม่วง และอำเภอนายูง พ.ศ. ๒๕๓๘
21. [21]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง แบ่งเขตท้องที่อำเภอฉวาง จังหวัดนครศรีธรรมราช ตั้งเป็นกิ่งอำเภอช้างกลาง
22. [22]พระราชกฤษฎีกาตั้งอำเภอฆ้องชัย อำเภอดอนจาน อำเภอนาคู อำเภอสามชัย อำเภอโกสัมพีนคร อำเภอบึงสามัคคี อำเภอโคกโพธิ์ไชย อำเภอซำสูง อำเภอโนนศิลา อำเภอบ้านแฮด อำเภอเวียงเก่า อำเภอหนองนาคำ อำเภอเขาคิชฌกูฏ อำเภอคลองเขื่อน อำเภอเกาะจันทร์ อำเภอเนินขาม อำเภอหนองมะโมง อำเภอซับใหญ่ อำเภอดอยหลวง อำเภอเวียงเชียงรุ้ง อำเภอดอยหล่อ อำเภอแม่ออน อำเภอหาดสำราญ อำเภอเกาะกูด อำเภอเกาะช้าง อำเภอวังเจ้า อำเภอวังยาง อำเภอเทพารักษ์ อำเภอบัวลาย อำเภอพระทองคำ อำเภอเมืองยาง อำเภอลำทะเมนชัย อำเภอสีดา อำเภอช้างกลาง อำเภอนบพิตำ อำเภอชุมตาบง อำเภอแม่เปิน อำเภอภูเพียง อำเภอแคนดง อำเภอบ้านด่าน อำเภอสามร้อยยอด อำเภอภูกามยาว อำเภอภูซาง อำเภอศรีนครินทร์ อำเภอดงเจริญ อำเภอบึงนาราง อำเภอสากเหล็ก อำเภอกุดรัง อำเภอชื่นชม อำเภอเชียงขวัญ อำเภอทุ่งเขาหลวง อำเภอหนองฮี อำเภอสุขสำราญ อำเภอเขาชะเมา อำเภอนิคมพัฒนา อำเภอบ้านคา อำเภอเวียงหนองล่อง อำเภอหนองหิน อำเภอเอราวัณ อำเภอโพธิ์ศรีสุวรรณ อำเภอศิลาลาด อำเภอมะนัง อำเภอบางเสาธง อำเภอโคกสูง อำเภอวังสมบูรณ์ อำเภอวิภาวดี อำเภอเขวาสินรินทร์ อำเภอโนนนารายณ์ อำเภอพนมดงรัก อำเภอศรีณรงค์ อำเภอเฝ้าไร่ อำเภอโพธิ์ตาก อำเภอรัตนวาปี อำเภอสระใคร อำเภอกู่แก้ว อำเภอประจักษ์ศิลปาคม อำเภอนาตาล อำเภอนาเยีย อำเภอน้ำขุ่น อำเภอสว่างวีระวงศ์ และอำเภอเหล่าเสือโก้ก พ.ศ. ๒๕๕๐