อำเภอบางบ่อ
บางบ่อ เป็นอำเภอหนึ่งในจังหวัดสมุทรปราการ
อำเภอบางบ่อ | |
|---|---|
| คำขวัญ: ถิ่นประมงเลื่องลือ ขึ้นชื่อปลาสลิด ศักดิ์สิทธิ์หลวงปู่ปาน สนุกสนานผะหมี ประเพณีแข่งเรือพาย หลากหลายอุตสาหกรรม ผู้นำการเกษตร | |
| พิกัดภูมิศาสตร์: 13°34′27″N 100°50′10″E / 13.57417°N 100.83611°E | |
| อักษรไทย | อำเภอบางบ่อ |
| อักษรโรมัน | Amphoe Bang Bo |
| จังหวัด | สมุทรปราการ |
| พื้นที่ | |
| • ทั้งหมด | 245.007 ตร.กม. (94.598 ตร.ไมล์) |
| ประชากร (2563) | |
| • ทั้งหมด | 113,383 คน |
| • ความหนาแน่น | 462.78 คน/ตร.กม. (1,198.6 คน/ตร.ไมล์) |
| รหัสไปรษณีย์ | 10560, 10550 (เฉพาะตำบลคลองด่าน) |
| รหัสภูมิศาสตร์ | 1102 |
| ที่ตั้งที่ว่าการ | ที่ว่าการอำเภอบางบ่อ หมู่ที่ 1 ถนนรัตนราช ตำบลบางบ่อ อำเภอบางบ่อ จังหวัดสมุทรปราการ 10560 |
ที่ตั้งและอาณาเขต
อำภอบางบ่อตั้งอยู่ทางทิศตะวันออกของจังหวัด มีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียง เรียงตามเข็มนาฬิกา ดังนี้
- ทิศเหนือ ติดต่อกับเขตลาดกระบัง (กรุงเทพมหานคร) อำเภอเมืองฉะเชิงเทรา และอำเภอบ้านโพธิ์ (จังหวัดฉะเชิงเทรา) มีคลองกาหลง คลองประเวศบุรีรมย์ และคลองหนึ่งเป็นเส้นแบ่งเขต
- ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอบางปะกง (จังหวัดฉะเชิงเทรา) มีคลองพระยาสมุทร คลองฉะบัง คลองบางพลีน้อย คลองหอมศีล คลองสำโรง คลองปีกกา คลองก้นบึ้ง คลองสีล้งเก่า และคลองสีล้งใหม่เป็นเส้นแบ่งเขต
- ทิศใต้ จรดอ่าวไทยตอนใน (น่านน้ำเขตจังหวัดสมุทรสงคราม จังหวัดสมุทรสาคร กรุงเทพมหานคร จังหวัดสมุทรปราการ จังหวัดฉะเชิงเทรา และจังหวัดชลบุรี)
- ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอเมืองสมุทรปราการ อำเภอบางพลี และอำเภอบางเสาธง มีคลองลึก คลองด่านน้อย คลองชลประทาน คลองหัวเกลือ คลองสาม คลองร้อย คลองหัวเกลือ คลองกะลาวน คลองสำโรง คลองสนามพลี คลองสนามพลีเก่า คลองบางเซา คลองชวดใหญ่ คลองท่าข้าม และคลองกาหลงเป็นเส้นแบ่งเขต
ที่มาของชื่ออำเภอ
คำว่า บาง (น.) หมายถึง ทางน้ำเล็ก ๆ ที่ไหลขึ้นลงตามระดับน้ำในแม่น้ำลำคลองหรือทะเล หรือตำบลบ้านที่อยู่หรือเคยอยู่ริมบางหรือในบริเวณที่เคยเป็นบางมาก่อน ส่วนคำว่า บ่อ (น.) หมายถึง ช่องลึกลงไปในดินหรือในหินใช้เป็นที่ขังน้ำขังปลาเป็นต้น (พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2542)
เมื่อรวมกันแล้วคำว่า บางบ่อ น่าจะหมายถึง ท้องที่ที่มีทางน้ำเล็ก ๆ อยู่ใกล้ทะเล มีการกักเก็บน้ำไว้ใช้ หรือขุดบ่อล่อปลาให้เข้าไปอยู่เวลาน้ำขึ้น และเปิดน้ำออกเพื่อจับปลาเวลาน้ำลง
ประวัติศาสตร์
หมู่บ้านบางบ่อได้รับการยกฐานะเป็นอำเภอเมื่อปี พ.ศ. 2439 ในครั้งแรกตั้งที่ว่าการอำเภออยู่ที่บ้านคอลาด (ปัจจุบันเป็นหมู่บ้านทางตอนเหนือของตำบลบางบ่อ) จึงได้ชื่อว่า อำเภอคอลาด แต่เนื่องจากที่ตั้งนี้อยู่ห่างไกลจากตำบลอื่นมาก ประชาชนมาติดต่อราชการไม่สะดวก ในปี พ.ศ. 2443 ทางการจึงได้ย้ายที่ว่าการอำเภอมาตั้งอยู่บริเวณปากคลองบางพลี ซึ่งเป็นบริเวณที่มีลำคลองจาก 3 ทางไหลมาบรรจบกัน และเปลี่ยนชื่อใหม่เป็น อำเภอบางเหี้ย ตามลำคลองสำคัญสายหนึ่งของท้องถิ่นซึ่งมีชื่อเรียกอีกชื่อว่า "คลองด่าน"
ในปี พ.ศ. 2472 ได้ย้ายที่ว่าการอำเภอมาตั้งอยู่ที่หมู่ที่ 1 ตำบลบางบ่อ แต่ก็ยังใช้ชื่ออำเภอตามเดิม จนกระทั่งในปลายปีถัดมา (พ.ศ. 2473) กระทรวงมหาดไทยจึงเปลี่ยนชื่ออำเภอบางเหี้ยเป็น อำเภอบางบ่อ ตามชื่อตำบลที่ตั้งอำเภอและตามชื่อที่ประชาชนนิยมเรียก และใช้ชื่อนี้ตั้งแต่นั้นมา ส่วนตำบลบางเหี้ยที่ตั้งอยู่ทางทิศใต้ของอำเภอนั้นถูกเปลี่ยนชื่อเป็น "ตำบลคลองด่าน" ในภายหลังเมื่อปี พ.ศ. 2483 เนื่องจากทางการ (สมัยจอมพลแปลก พิบูลสงคราม เป็นนายกรัฐมนตรี) เห็นว่าไม่สุภาพและไม่เป็นมงคล
ครั้นในปี พ.ศ. 2486 จังหวัดสมุทรปราการถูกยุบลงเนื่องจากขณะนั้นเกิดปัญหาสภาวะเศรษฐกิจตกต่ำ อำเภอบางบ่อถูกโอนไปขึ้นกับจังหวัดพระนคร จนกระทั่งในปี พ.ศ. 2489 ได้มีการจัดตั้งจังหวัดสมุทรปราการขึ้นมาอีกครั้ง อำเภอบางบ่อจึงกลับมาอยู่ในการปกครองของทางจังหวัดจนถึงปัจจุบัน
ส่วนตรงนี้จะเป็นประวัติศาสตร์ตั้งแต่หลังตั้งอำเภอบางบ่อ ขึ้นกับ จังหวัดสมุทรปราการ อีกครั้งหนึ่ง (พ.ศ. 2489)
- วันที่ 11 กันยายน 2484 โอนพื้นที่หมู่ 14, 19 (ในขณะนั้น) ของตำบลบางเสาธง อำเภอบางพลี มาขึ้นและตั้งเป็นหมู่ที่ 8 และ 9 ตำบลเปร็ง อำเภอบางบ่อ ตามลำดับ
- วันที่ 14 พฤษภาคม 2499 จัดตั้งสุขาภิบาลบางบ่อ ในท้องที่บางส่วนของตำบลบางบ่อ
- วันที่ 4 มีนาคม 2506 จัดตั้งสุขาภิบาลคลองด่าน ในท้องที่บางส่วนของตำบลคลองด่าน
- วันที่ 1 ตุลาคม 2506 จัดตั้งสุขาภิบาลคลองสวน ในท้องที่บางส่วนของตำบลคลองสวน
- วันที่ 25 พฤษภาคม 2542 ยกฐานะจากสุขาภิบาลบางบ่อ สุขาภิบาลคลองด่าน และ สุขาภิบาลคลองสวน เป็น เทศบาลตำบลบางบ่อ เทศบาลตำบลคลองด่าน และ เทศบาลตำบลคลองสวน
- วันที่ 12 กันยายน 2554 ยกฐานะจากองค์การบริหารส่วนตำบลบางพลีน้อย เป็น เทศบาลตำบลบางพลีน้อย
การแบ่งเขตการปกครอง
การปกครองส่วนภูมิภาค
อำเภอบางบ่อแบ่งเขตการปกครองย่อยเป็น 8 ตำบล แต่ละตำบลแบ่งออกเป็น หมู่บ้าน รวม 74 หมู่บ้าน ได้แก่
| 1. | บางบ่อ | (Bang Bo) | 11 หมู่บ้าน | 5. | คลองด่าน | (Khlong Dan) | 14 หมู่บ้าน | ||||||||
| 2. | บ้านระกาศ | (Ban Rakat) | 10 หมู่บ้าน | 6. | คลองสวน | (Khlong Suan) | 7 หมู่บ้าน | ||||||||
| 3. | บางพลีน้อย | (Bang Phli Noi) | 11 หมู่บ้าน | 7. | เปร็ง | (Preng) | 9 หมู่บ้าน | ||||||||
| 4. | บางเพรียง | (Bang Phriang) | 6 หมู่บ้าน | 8. | คลองนิยมยาตรา | (Khlong Niyom Yattra) | 6 หมู่บ้าน |
การปกครองส่วนท้องถิ่น
ท้องที่อำเภอบางบ่อประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 10 แห่ง ได้แก่
- เทศบาลตำบลคลองด่าน ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลคลองด่าน
- เทศบาลตำบลคลองสวน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลคลองสวนทั้งตำบล
- เทศบาลตำบลบางบ่อ ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลบางบ่อ
- เทศบาลตำบลบางพลีน้อย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบางพลีน้อยทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลบางบ่อ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบางบ่อ (นอกเขตเทศบาลตำบลบางบ่อ)
- องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านระกาศ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านระกาศทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลบางเพรียง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบางเพรียงทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลคลองด่าน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลคลองด่าน (นอกเขตเทศบาลตำบลคลองด่าน)
- องค์การบริหารส่วนตำบลเปร็ง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเปร็งทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลคลองนิยมยาตรา ครอบคลุมพื้นที่ตำบลคลองนิยมยาตราทั้งตำบล
การคมนาคม
.jpg.html){kind=link}
อำเภอบางบ่อมีถนนสายหลัก ได้แก่
- ถนนสุขุมวิท (ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 3) ตั้งแต่คลองด่านน้อยจนถึงสุดเขตจังหวัดสมุทรปราการ
- ถนนเทพรัตน (ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 34) และทางพิเศษบูรพาวิถีด้านบน ตั้งแต่คลองสนามพลีจนถึงคลองหอมศีล(สุดเขตจังหวัดสมุทรปราการ)
- ถนนเทพารักษ์ (ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 3268) ตั้งแต่คลองหัวเกลือจนถึงแยกบางบ่อ
- ถนนรัตนราช (ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 3117) ตั้งแต่แยกบางบ่อจนถึงสิ้นสุดที่ถนนเทพรัตน์
- ถนนปานวิถี (ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 3117) ตั้งแต่แยกคลองด่านจนถึงแยกบางบ่อ
- ถนนเลี่ยงเมืองบางบ่อ (ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 3413) ตั้งแต่แยกเลี่ยงเมืองบางบ่อจนถึงสิ้นสุดที่ถนนรัตนราช
- ถนนกรุงเทพฯ-ชลบุรี (ทางหลวงพิเศษหมายเลข 7) ตั้งแต่คลองบางเซาจนถึงสุดเขตจังหวัดสมุทรปราการ
- ถนนเคหะบางพลี (ทางหลวงชนบท สป.1006)
- ถนนเทพราช-ลาดกระบัง (ทางหลวงชนบท ฉช.3001)
ถนนสายรอง ได้แก่
- ทางหลวงชนบท สป.1005 (สีล้ง-บางพลีน้อย)
- ทางหลวงชนบท สป.2003 (แยกทางหลวงหมายเลข 34-ทางหลวงหมายเลข 7)
- ทางหลวงชนบท สป.6004 (บ้านนิยมยาตรา-บ้านคลองสวน)
- ถนนรัตนโกสินทร์ 200 ปี
- ถนนเลียบคลองพระองค์เจ้าไชยานุชิต
คลองที่สำคัญ ได้แก่
- คลองสำโรง
- คลองประเวศบุรีรมย์
- คลองพระองค์เจ้าไชยานุชิต
- คลองด่าน
- คลองบ้านระกาศ
- คลองบางพลีน้อย
บุคคลที่มีชื่อเสียง
วรรณกรรมที่เกี่ยวข้อง
เมื่อประมาณปี พ.ศ. 2349 สุนทรภู่ได้ล่องเรือผ่านมาตามลำคลองสำโรง เพื่อเดินทางไปหาบิดาที่บ้านกร่ำ (เขตอำเภอแกลง จังหวัดระยองปัจจุบัน) ระหว่างทางก็ได้บันทึกการเดินทางแต่งเป็นนิราศเมืองแกลง บรรยายถึงท้องถิ่นที่ผ่านมาตามทาง ซึ่งได้กล่าวถึงบางบ่อไว้ดังนี้
| “ถึงบางบ่อพอจันทร์กระจ่างแจ้ง | ทุกประเทศเขตแขวงนั้นกว้างขวาง | ||
| ดูดาวดาษกลาดฟ้านภาภางค์ | วิเวกทางท้องทุ่งสะท้านใจ | ||
| ดูริ้วริ้วลมปลิวที่ปลายแฝก | ทุกละแวกหวาดหวั่นอยู่ไหวไหว | ||
| รำลึกถึงขนิษฐายิ่งอาลัย | เช่นนี้ได้เจ้ามาด้วยจะดิ้นโดย | ||
| เห็นทิวทุ่งวุ้งเวิ้งให้หวั่นหวาด | กัมปนาทเสียงนกวิหคโหย | ||
| ไหนจะต้องละอองน้ำค้างโปรย | เมื่อลมโชยชื่นนวลจะชวนเชย | ||
| โอ้นึกนึกแล้วก็น่าน้ำตาตก | ด้วยแนบอกมิได้แนบแอบเขนย | ||
| ได้หมอนข้างต่างน้องประคองเชย | เมื่อไรเลยจะได้คืนมาชื่นใจฯ” |
อ้างอิง
- "พระราชบัญญัติกำหนดเขตจังหวัดในอ่าวไทยตอนใน พ.ศ. ๒๕๐๒" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 76 (92 ก): 430–437. 29 กันยายน 2502. Check date values in:
|date=(help) - ↑ ศิริพร กิตติสุขเจริญ. สมุทรปราการ. กรุงเทพฯ : บริษัท ต้นอ้อ ๑๙๙๙ จำกัด, 2543, หน้า 47.
- ↑ ศิริพร กิตติสุขเจริญ. สมุทรปราการ. กรุงเทพฯ : บริษัท ต้นอ้อ ๑๙๙๙ จำกัด, 2543, หน้า 48.
- "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ยุบกิ่งอำเภอ เปลี่ยนชื่อและย้ายอำเภอกับโอนตำบล" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 47: 226–228. 19 ตุลาคม 2473. Check date values in:
|date=(help) - "พระราชกฤษฎีกาเปลี่ยนนามอำเภอและตำบลบางแห่ง พุทธศักราช ๒๔๘๓" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 57: 263–267. 30 กรกฎาคม 2483. Check date values in:
|date=(help) - "พระราชบัญญัติจัดตั้งจังหวัดสมุทรปราการ จังหวัดนนทบุรี จังหวัดสมุทรสาคร และจังหวัดนครนายก พุทธศักราช ๒๔๘๙" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 63 (29 ก): 315–317. 9 พฤษภาคม 2489. Check date values in:
|date=(help) - [1]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนแปลงเขตตำบลและเขตอำเภอในท้องที่จังหวัดสมุทรปราการ
- "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลบางบ่อ อำเภอบางบ่อ จังหวัดสมุทรปราการ" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 73 (พิเศษ 45 ง): 11–12. 30 พฤษภาคม 2499. Check date values in:
|date=(help) - "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลคลองด่าน อำเภอบางบ่อ จังหวัดสมุทรปราการ" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 80 (29 ง): 801–802. 26 พฤษภาคม 2506. Check date values in:
|date=(help) - "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลคลองสวน อำเภอบางบ่อ จังหวัดสมุทรปราการ" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 80 (105 ง): 2444–2445. 29 ตุลาคม 2506. Check date values in:
|date=(help) - "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งองค์การบริหารส่วนตำบลบางพลีน้อย อำเภอบางบ่อ จังหวัดสมุทรปราการ เป็นเทศบาลตำบลบางพลีน้อย" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 128 (พิเศษ 156 ง): 3. 23 ธันวาคม 2554. Check date values in:
|date=(help)