อำเภอปากท่อ

ปากท่อ เป็นอำเภอหนึ่งของจังหวัดราชบุรี เป็นที่ตั้งของอุทยานแห่งชาติเฉลิมพระเกียรติไทยประจัน และเป็นประตูเชื่อมต่อไปยังภาคใต้ ที่แยกวังมะนาว ซึ่งนำไปสู่ จังหวัดเพชรบุรี และ จังหวัดสมุทรสงคราม (ภาคกลาง) ต่อไป

อำเภอปากท่อ
อำเภอ
คำขวัญ:  เพลงเขมรปากท่อ เหล่ากอไทยทรงดำ วัฒนธรรมกะเหรี่ยง เสียงน้ำตกไทยประจัน แหล่งพันธุ์ไม้ผล ถิ่นคนน้ำใจงาม มากฟาร์มสุกร พระนอนเขาถ้ำทะลุ
พิกัดภูมิศาสตร์: 13°22′6″N 99°49′48″E / 13.36833°N 99.83000°E / 13.36833; 99.83000
อักษรไทย	อำเภอปากท่อ
อักษรโรมัน	Amphoe Pak Tho
จังหวัด	ราชบุรี
พื้นที่
• ทั้งหมด	757.835 ตร.กม. (292.602 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2563)
• ทั้งหมด	67,829 คน
• ความหนาแน่น	89.50 คน/ตร.กม. (231.8 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	70140
รหัสภูมิศาสตร์	7008
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอปากท่อ หมู่ที่ 5 ตำบลปากท่อ อำเภอปากท่อ จังหวัดราชบุรี 70140
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

ประวัติ

พื้นที่อำเภอปากท่อ ทั่ว ๆ ไปของอำเภอนี้ราบส่วนมาก และมีพื้นที่แห่งหนึ่งเป็นที่ต่ำกว่าที่อื่น พื้นที่แห่งนั้นเรียกว่า "หนองทะเล" ในฤดูฝนน้ำฝนจากตำบลต่างๆ จะไหลมารวมกันที่หนองทะเลเพียงแห่งเดียว และทางทิศตะวันออกของหนองทะเลเป็นที่ต่ำกว่าทุกทิศน้ำที่ไหลมารวมกันอยู่นั้น จะไหลไปทางไหนไม่ได้ มีช่องทางน้ำไหลได้เพียงทางเดียวเวลาน้ำไหลออกจากหนองทะเลจะเชี่ยวมาก คล้ายน้ำไหลออกจากท่อเลยทำให้ราษฎรขนานนามพื้นที่หนองทะเลใหม่ว่า "ปากท่อ" ซึ่งเป็นตำบลและที่ตั้งที่ว่าการอำเภออยู่มาจนถึงปัจจุบัน  

ตำบลปากท่อ เดิมขึ้นอยู่กับอำเภอเมืองราชบุรี  ต่อมาเมื่อ ร.ศ. 118 ได้ตั้งที่ว่าการอำเภอขึ้นแห่งหนึ่ง คือ ที่ว่าการอำเภอท่านัด - วัดประดู่  ซึ่งตั้งอยู่ที่ตำบลจอมประทัด ตำบลปากท่อจึงได้โอนไปขึ้นกับอำเภอท่านัด - วัดประดู่ แต่การไปมาติดต่อของราษฎรไม่สะดวก เพราะที่ว่าการอำเภอดังกล่าวตั้งอยู่ริมคลองไม่มีถนน จึงได้ย้ายที่ว่าการอำเภอไปตั้งที่ตำบลวัดเพลง เรียกว่า ที่ว่าการอำเภอแม่น้ำอ้อม และย้ายอำเภอจาก เมืองราชบุรี ไปขึ้น เมืองสมุทรสงคราม จนเมื่อ พ.ศ. 2457 ได้ย้ายที่ว่าการอำเภอแม่น้ำอ้อม มาตั้งที่ตำบลปากท่อ

• วันที่ 11 มิถุนายน 2454 โอนพื้นที่อำเภอแม่น้ำอ้อม และอำเภอสี่หมื่น จาก เมืองราชบุรี ไปขึ้นกับ เมืองสมุทรสงคราม
• วันที่ 24 สิงหาคม 2456 ยกเลิกอำเภอแม่น้ำอ้อม และอำเภอสี่หมื่น เมืองราชบุรี ย้ายมาเป็นอำเภอใน เมืองสมุทรสงคราม
• วันที่ 16 สิงหาคม 2457 โอนพื้นที่อำเภอแม่น้ำอ้อม จาก เมืองสมุทรสงคราม มาขึ้นกับ เมืองราชบุรี อีกครั้ง และเปลี่ยนชื่ออำเภอแม่น้ำอ้อม เป็น อำเภอปากท่อ และเปลี่ยนอักษรเบื้องล่างในดวงคราตำแหน่ง "อำเภอแม่น้ำอ้อม ส.ส." เป็น "อำเภอปากท่อ ร.บ."
• วันที่ 27 ธันวาคม 2457 ย้ายที่ว่าการอำเภอแม่น้ำอ้อม จากตำบลวัดเพลง ไปตั้งที่ตำบลปากท่อ และเรียกชื่ออำเภอว่า อำเภอปากท่อ และที่ว่าการอำเภอเดิม ให้ตั้งเป็นกิ่งอำเภอ เรียกชื่อกิ่งอำเภอว่า กิ่งอำเภอวัดเพลง และให้ขึ้นการปกครองกับอำเภอปากท่อ
• วันที่ 27 มีนาคม 2481 ยุบตำบลคลองขนอน รวมกับตำบลวัดเพลง เรียกว่าตำบลวัดเพลง ยุบตำบลเวียงทุน รวมกับตำบลเกาะศาลพระ เรียกว่าตำบลเกาะศาลพระ และยุบตำบลทะเลค้าน รวมกับตำบลวัดยางงาม เรียกว่าตำบลวัดยางงาม
• วันที่ 10 มิถุนายน 2490 ตั้งตำบลบ่อกระดาน แยกออกจากตำบลป่าไก่ และตำบลวัดเพลง ตั้งตำบลวัดยางงาม แยกออกจากตำบลจอมประทัด และตำบลปากท่อ ตั้งตำบลวันดาว แยกออกจากตำบลปากท่อ
• วันที่ 3 สิงหาคม 2499 จัดตั้งสุขาภิบาลปากท่อ ในท้องที่บางส่วนของตำบลปากท่อ
• วันที่ 15 ตุลาคม 2499 จัดตั้งสุขาภิบาลวัดเพลง ในท้องที่บางส่วนของตำบลวัดเพลง และตำบลเกาะศาลพระ
• วันที่ 16 กรกฎาคม 2506 ยกฐานะจากกิ่งอำเภอวัดเพลง อำเภอปากท่อ เป็น อำเภอวัดเพลง
• วันที่ 15 พฤษภาคม 2516 ตั้งตำบลอ่างหิน แยกออกจากตำบลทุ่งหลวง
• วันที่ 7 มิถุนายน 2526 ตั้งตำบลห้วยยางโทน แยกออกจากตำบลวังมะนาว
• นที่ 25 พฤษภาคม 2542 ยกฐานะจากสุขาภิบาลปากท่อ เป็นเทศบาลตำบลปากท่อ ด้วยผลของกฎหมาย
• วันที่ 24 กันยายน 2547 ยุบองค์การบริหารส่วนตำบลวันดาว รวมกับองค์การบริหารส่วนตำบลปากท่อ

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอปากท่อตั้งอยู่ทางทิศใต้ของจังหวัด มีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียงดังต่อไปนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับ อำเภอเมืองราชบุรี
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับ อำเภอวัดเพลง และ อำเภออัมพวา (จังหวัดสมุทรสงคราม)
• ทิศใต้ ติดต่อกับ อำเภอเขาย้อย และ อำเภอหนองหญ้าปล้อง (จังหวัดเพชรบุรี)
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับ อำเภอบ้านคา และ อำเภอจอมบึง

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอปากท่อแบ่งพื้นที่การปกครองออกเป็น 12 ตำบล 85 หมู่บ้าน

1.	ทุ่งหลวง	(Thung Luang)	16 หมู่บ้าน				7.	วัดยางงาม	(Wat Yang Ngam)	5 หมู่บ้าน
2.	วังมะนาว	(Wang Manao)	7 หมู่บ้าน				8.	อ่างหิน	(Ang Hin)	7 หมู่บ้าน
3.	ดอนทราย	(Don Sai)	9 หมู่บ้าน				9.	บ่อกระดาน	(Bo Kradan)	4 หมู่บ้าน
4.	หนองกระทุ่ม	(Nong Krathum)	8 หมู่บ้าน				10.	ยางหัก	(Yang Hak)	8 หมู่บ้าน
5.	ปากท่อ	(Pak Tho)	8 หมู่บ้าน				11.	วันดาว	(Wan Dao)	3 หมู่บ้าน
6.	ป่าไก่	(Pa Kai)	5 หมู่บ้าน				12.	ห้วยยางโทน	(Huai Yang Thon)	5 หมู่บ้าน

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอปากท่อประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 12 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลตำบลปากท่อ ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลปากท่อ
• เทศบาลตำบลทุ่งหลวง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลทุ่งหลวงทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลวังมะนาว ครอบคลุมพื้นที่ตำบลวังมะนาวทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลดอนทราย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลดอนทรายทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลหนองกระทุ่ม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองกระทุ่มทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลปากท่อ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลปากท่อ (เฉพาะนอกเขตเทศบาลตำบลปากท่อ) และตำบลวันดาวทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลป่าไก่ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลป่าไก่ทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลวัดยางงาม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลวัดยางงามทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลอ่างหิน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลอ่างหินทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลบ่อกระดาน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ่อกระดานทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลยางหัก ครอบคลุมพื้นที่ตำบลยางหักทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลห้วยยางโทน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลห้วยยางโทนทั้งตำบล

โรงเรียนมัธยมในอำเภอปากท่อ

1. โรงเรียนบรมราชินีนาถราชวิทยาลัย
2. โรงเรียนปากท่อพิทยาคม
3. โรงเรียนวัดสันติการามวิทยา

อ้างอิง

1. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย ประกาศยกเขตอำเภอแม่น้ำอ้อม อำเภอสี่หมื่น จากเมืองราชบุรีไปขึ้นเมืองสมุทรสงคราม" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 28 (0 ง): 489. June 11, 1911.
2. "แจ้งความกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ยกเลิกอำเภอแม่น้ำอ้อม กับ อำเภอสี่หมื่น เมืองราชบุรีมาเป็นเขตเมือง สมุทรสงคราม" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 30 (0 ง): 1073. August 24, 1913.
3. "แจ้งความกระทรวงมุรธาธร เรื่อง เปลี่ยนอักษรเบื้องล่างในดวงตราตำแหน่งอำเภอแม่น้ำอ้อม" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 31 (0 ง): 1075–1076. August 16, 1914.
4. "แจ้งความกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ย้ายที่ว่าการอำเภอแลตั้งกิ่งอำเภอ" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 31 (0 ง): 2220. December 27, 1914.
5. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนแปลงเขตตำบลในจังหวัดราชบุรี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 55 (0 ง): 4308–4312. March 27, 1938.
6. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งตำบลในจังหวัดต่าง ๆ" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 64 (26 ง): 1114–1433. June 10, 1947.
7. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลปากท่อ อำเภอปากท่อ จังหวัดราชบุรี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 73 (60 ง): (ฉบับพิเศษ) 91-92. August 3, 1956.
8. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลวัดเพลง กิ่งอำเภอวัดเพลง อำเภอปากท่อ จังหวัดราชบุรี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 73 (83 ง): (ฉบับพิเศษ) 66-68. October 15, 1956.
9. "พระราชกฤษฎีกาตั้งอำเภอบ่อพลอย อำเภอไทรโยค อำเภอหนองปรือ อำเภอหนองสองห้อง อำเภอประทาย อำเภอห้วยแถลง อำเภอละหานทราย อำเภอกุยบุรี อำเภอตาพระยา อำเภอหนองไผ่ อำเภอนาเชือก อำเภอวัดเพลง อำเภอพนัสนิคม อำเภอภูกระดึง อำเภอปรางค์กู่ อำเภอท่าช้าง อำเภอบ้านด่านลานหอย อำเภอบ้านดุง อำเภอสว่างอารมณ์ และอำเภอกุดชุม พ.ศ. ๒๕๐๖" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 80 (72 ก): 362–366. July 16, 1963.
10. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่ อำเภอปากท่อ จังหวัดราชบุรี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 90 (53 ง): 1430–1432. May 15, 1973.
11. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอปากท่อ จังหวัดราชบุรี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 100 (92 ง): 1834–1835. June 7, 1983.
12. "พระราชบัญญัติเปลี่ยนแปลงฐานะของสุขาภิบาลเป็นเทศบาล พ.ศ. ๒๕๔๒" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 116 (9 ก): 1–4. February 24, 1999.
13. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง การยุบรวมองค์การบริหารส่วนตำบลกับองค์การบริหารส่วนตำบล" (PDF). September 24, 2004: 1–2. Cite journal requires |journal= (help)