อำเภอเมืองราชบุรี

เมืองราชบุรี เป็นอำเภอศูนย์กลางการปกครองและการบริหารของจังหวัดราชบุรี

อำเภอเมืองราชบุรี
อำเภอ
คำขวัญ:  เมืองเกษตรกรรม พิพิธภัณฑ์ล้ำค่า เขาแก่นจันทน์เด่นสง่า ตระการตาผ้าทอมือ เลื่องลือแหล่งอารยธรรม
พิกัดภูมิศาสตร์: 13°31′42″N 99°48′42″E / 13.52833°N 99.81167°E / 13.52833; 99.81167
อักษรไทย	อำเภอเมืองราชบุรี
อักษรโรมัน	Amphoe Mueang Ratchaburi
จังหวัด	ราชบุรี
พื้นที่
• ทั้งหมด	430.30 ตร.กม. (166.14 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2563)
• ทั้งหมด	201,114 คน
• ความหนาแน่น	467.38 คน/ตร.กม. (1,210.5 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	70000
รหัสภูมิศาสตร์	7001
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอเมืองราชบุรี ถนนหน้าอำเภอ ตำบลหน้าเมือง อำเภอเมืองราชบุรี จังหวัดราชบุรี 70000
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

ประวัติ

จังหวัดราชบุรีมีชื่ออันเป็นมงคลยิ่ง หมายถึง "เมืองพระราชา" ราชบุรีเป็นเมืองเก่าแก่เมืองหนึ่งของประเทศไทย จากการศึกษาและขุดค้นของนักประวัติศาสตร์  นักโบราณคดี  พบว่าดินแดนแถบลุ่มแม่น้ำแม่กลองแห่งนี้ เป็นถิ่นฐานที่อยู่อาศัยของคนหลายยุคหลายสมัย และมีความรุ่งเรืองมาตั้งแต่อดีต จากหลักฐานทางโบราณสถานและโบราณวัตถุมาก ทำให้เชื่อได้ว่ามีผู้คนตั้งถิ่นฐานอยู่ในบริเวณนี้ตั้งแต่ยุคหินกลาง ตลอดจนได้ค้นพบเมืองโบราณสมัยทราวดีที่ตำบลคูบัว อำเภอเมืองราชบุรี  

• วันที่ - 2438 ยกฐานะตำบลจอมบึง อำเภอเมืองราชบุรี ขึ้นเป็น กิ่งอำเภอจอมบึง ขึ้นกับอำเภอเมืองราชบุรี
• วันที่ 12 กันยายน 2458 ประกาศใช้พระราชบัญญัติสุขาภิบาลเมืองราชบุรี ในท้องที่บางส่วนของตำบลหน้าเมือง
• วันที่ 5 ตุลาคม 2473 ขยายเขตสุขาภิบาลเมืองราชบุรี ตามความจำเป็นแห่งการบริหารงานของสุขาภิบาล
• วันที่ 10 ธันวาคม 2478 จัดตั้งเทศบาลเมืองราชบุรี โดยยกฐานะจากสุขาภิบาลเมืองราชบุรี
• วันที่ 27 มีนาคม 2481 เปลี่ยนแปลงเขตตำบลในอำเภอเมืองราชบุรี (1,2,3,4,5,6,7,8,9)
  • (1) ยุบตำบลบางป่าใน และตำบลคลองแค รวมเข้ากับตำบลพงสวาย และเรียกชื่อตำบลว่า ตำบลพงสวาย
  • (2) ยุบตำบลท่าเรือ ตำบลคลองลาด และตำบลบางป่านอก จัดตั้งเป็นตำบลใหม่ และเรียกชื่อตำบลว่า ตำบลบางป่า
  • (3) ยุบตำบลบ้านซ่อง และตำบลท่าราบ รวมเข้ากับตำบลสามเรือน และเรียกชื่อตำบลว่า ตำบลสามเรือน
  • (4) ยุบตำบลคลองตาจ่า รวมเข้ากับตำบลคุ้งน้ำวน และเรียกชื่อตำบลว่า ตำบลคุ้งน้ำวน
  • (5) ยุบตำบลบางหวาย รวมเข้ากับตำบลคุ้งกระถิน และเรียกชื่อตำบลว่า ตำบลคุ้งกระถิน
  • (6) ยุบตำบลอู่เรือ รวมเข้ากับตำบลบ้านไร่ และเรียกชื่อตำบลว่า ตำบลบ้านไร่
  • (7) ยุบตำบลคูบัวใต้ และตำบลคูบัวเหนือ จัดตั้งเป็นตำบลใหม่ และเรียกชื่อตำบลว่า ตำบลคูบัว
  • (8) ยุบตำบลดอนงิ้ว และตำบลดอนตะโก รวมเข้ากับตำบลอ่างทอง และเรียกชื่อตำบลว่า ตำบลอ่างทอง
  • (9) ยุบตำบลท่าเสา ตำบลหลุมดิน และตำบลหนองกลางนา รวมเข้ากับตำบลเกาะพลับพลา และเรียกชื่อตำบลว่า ตำบลเกาะพลับพลา
• วันที่ 12 พฤศจิกายน 2483 ตั้งตำบลหลุมดิน แยกออกจากตำบลเกาะพลับพลา และตั้งตำบลท่าราบ แยกออกจากตำบลสามเรือน กับโอนพื้นที่หมู่ 4,5,6 (ในขณะนั้น) ของตำบลหินกอง ไปขึ้นกับตำบลเจดีย์หัก
• วันที่ 10 มิถุนายน 2490 ตั้งตำบลบ้านไร่ แยกออกจากตำบลคุ้งกระถิน
• วันที่ 21 มิถุนายน 2492 ตั้งตำบลดอนตะโก แยกออกจากตำบลอ่างทอง ตั้งตำบลหนองกลางนา แยกออกจากตำบลหลุมดิน
• วันที่ 20 กันยายน 2499 จัดตั้งสุขาภิบาลจอมบึง ในท้องที่บางส่วนของตำบลจอมบึง
• วันที่ 1 มีนาคม 2501 จัดตั้งองค์การบริหารส่วนตำบลอ่างทอง ในท้องที่ตำบลอ่างทอง
• วันที่ 22 กรกฎาคม 2501 ยกฐานะจากกิ่งอำเภอจอมบึง อำเภอเมืองราชบุรี เป็น อำเภอจอมบึง
• วันที่ 29 ธันวาคม 2504 เปลี่ยนแปลงเขตเทศบาลเมืองราชบุรี ตามความจำเป็นแห่งการบริหารงานของเทศบาล
• วันที่ 13 กันยายน 2509 จัดตั้งสุขาภิบาลเขางู ในท้องที่บางส่วนของตำบลเกาะพลับพลา และตำบลเจดีย์หัก
• วันที่ 26 สิงหาคม 2512 ยุบองค์การบริหารส่วนตำบลอ่างทอง และจัดตั้งสุขาภิบาลห้วยชินสีห์ ในท้องที่ตำบลอ่างทอง
• วันที่ 14 ตุลาคม 2512 จัดตั้งสุขาภิบาลหลักเมือง ในท้องที่หมู่ที่ 1,2,3 ตำบลโคกหม้อ และหมู่ที่ 1,2,3 ตำบลพงสวาย
• วันที่ 9 เมษายน 2517 ตั้งตำบลพิกุลทอง แยกออกจากตำบลสามเรือน
• วันที่ 5 กรกฎาคม 2520 ตั้งตำบลน้ำพุ แยกออกจากตำบลห้วยไผ่ และตำบลหินกอง
• วันที่ 25 พฤษภาคม 2525 เปลี่ยนแปลงเขตสุขาภิบาลหลักเมือง เพื่อความเหมาะสมในการบริหารกิจการและการทะนุบำรุงท้องถิ่น โดยขยายให้ครอบคลุมพื้นที่ตำบลโคกหม้อ และตำบลพงสวายทั้งหมด
• วันที่ 11 มีนาคม 2530 เปลี่ยนแปลงเขตเทศบาลเมืองราชบุรี ตามความจำเป็นแห่งการบริหารงานของเทศบาล โดยขยายให้ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหน้าเมืองทั้งหมด
• วันที่ 25 พฤษภาคม 2542 ยกฐานะจากสุขาภิบาลเขางู สุขาภิบาลห้วยชินสีห์ และสุขาภิบาลหลักเมือง เป็นเทศบาลตำบลเขางู เทศบาลตำบลห้วยชินสีห์ และเทศบาลตำบลหลักเมือง ตามลำดับ

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอเมืองราชบุรีตั้งอยู่ทางตอนกลาง ค่อนไปทางทิศตะวันออกของจังหวัด มีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียงดังต่อไปนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอโพธาราม
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอดำเนินสะดวก และอำเภอบางคนที (จังหวัดสมุทรสงคราม)
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอวัดเพลงและอำเภอปากท่อ
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอจอมบึง

เหตุการณ์สำคัญ

25 มกราคม พ.ศ. 2543 กองกำลังผสม หน่วยนเรศวร 261 และหน่วย อรินทราช 26 จำนวน 50 นายได้บุกเข้าไปช่วยเหลือตัวประกัน ควบคู่ไปกับการจัดการขั้นเด็ดขาด โดยใช้เวลาเพียงไม่ถึง 20 นาที สามารถช่วยเหลือตัวประกันที่โรงพยายบาลราชบุรีไว้ได้ทั้งหมดอย่างปลอดภัย และกลุ่มก๊อด'ส อาร์มี่ เสียชีวิต 10 คน

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอเมืองราชบุรีแบ่งพื้นที่การปกครองออกเป็น 22 ตำบล 187 หมู่บ้าน

1.	หน้าเมือง	(Na Mueang)	-					12.	น้ำพุ	(Nam Phu)	6 หมู่บ้าน
2.	เจดีย์หัก	(Chedi Hak)	13 หมู่บ้าน					13.	ดอนแร่	(Don Rae)	10 หมู่บ้าน
3.	ดอนตะโก	(Don Tako)	9 หมู่บ้าน					14.	หินกอง	(Hin Kong)	11 หมู่บ้าน
4.	หนองกลางนา	(Nong Klang Na)	7 หมู่บ้าน					15.	เขาแร้ง	(Khao Raeng)	7 หมู่บ้าน
5.	ห้วยไผ่	(Huai Phai)	9 หมู่บ้าน					16.	เกาะพลับพลา	(Ko Phlapphla)	15 หมู่บ้าน
6.	คุ้งน้ำวน	(Khung Nam Won)	7 หมู่บ้าน					17.	หลุมดิน	(Lum Din)	6 หมู่บ้าน
7.	คุ้งกระถิน	(Khung Krathin)	9 หมู่บ้าน					18.	บางป่า	(Bang Pa)	12 หมู่บ้าน
8.	อ่างทอง	(Ang Thong)	11 หมู่บ้าน					19.	พงสวาย	(Phong Sawai)	9 หมู่บ้าน
9.	โคกหม้อ	(Khok Mo)	5 หมู่บ้าน					20.	คูบัว	(Khu Bua)	15 หมู่บ้าน
10.	สามเรือน	(Sam Ruean)	7 หมู่บ้าน					21.	ท่าราบ	(Tha Rap)	7 หมู่บ้าน
11.	พิกุลทอง	(Phikun Thong)	6 หมู่บ้าน					22.	บ้านไร่	(Ban Rai)	6 หมู่บ้าน

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอเมืองราชบุรีประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 22 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลเมืองราชบุรี ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหน้าเมืองทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลเขางู ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลเจดีย์หักและบางส่วนของตำบลเกาะพลับพลา
• เทศบาลตำบลหลักเมือง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลโคกหม้อ (ยกเว้นพื้นที่ของค่ายภาณุรังษี) และตำบลพงสวายทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลห้วยชินสีห์ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลอ่างทองทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลหลุมดิน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหลุมดินทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลหินกอง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหินกองทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลเจดีย์หัก ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเจดีย์หัก (เฉพาะนอกเขตเทศบาลตำบลเขางู)
• องค์การบริหารส่วนตำบลดอนตะโก ครอบคลุมพื้นที่ตำบลดอนตะโกทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลหนองกลางนา ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองกลางนาทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลห้วยไผ่ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลห้วยไผ่ทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลคุ้งน้ำวน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลคุ้งน้ำวนทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลคุ้งกระถิน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลคุ้งกระถินทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลสามเรือน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลสามเรือนทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลพิกุลทอง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลพิกุลทองทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลน้ำพุ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลน้ำพุทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลดอนแร่ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลดอนแร่ทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลเขาแร้ง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเขาแร้งทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลเกาะพลับพลา ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเกาะพลับพลา (เฉพาะนอกเขตเทศบาลตำบลเขางู)
• องค์การบริหารส่วนตำบลบางป่า ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบางป่าทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลคูบัว ครอบคลุมพื้นที่ตำบลคูบัวทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลท่าราบ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลท่าราบทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านไร่ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านไร่ทั้งตำบล

สถานที่สำคัญ

• พระบรมราชาอนุสาวรีย์พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก
• วัดพระศรีรัตนมหาธาตุวรวิหาร
• เขาวัง
• ศาลเจ้าพ่อหลักเมือง
• พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ราชบุรี
• เขาแก่นจันทน์
• หลวงพ่อแก่นจันทน์ ณ วัดช่องลม
• เขาน้อย
• วัดหนองหอย
• เขาหลวง
• เมืองโบราณที่บ้านคูบัว
• วัดอรัญญิกาวาส
• เจดีย์หักเจติยาราม
• เขาชะงุ้ม

อ้างอิง

1. [1]พระบรมราชโองการ ประกาศ ใช้พระราชบัญญัติสุขาภิบาลเมืองราชบุรี
2. [2]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ขยายเขตสุขาภิบาลเมืองราชบุรี
3. [3]พระราชกฤษฎีกาจัดตั้งเทศบาลเมืองราชบุรี จังหวัดราชบุรี พุทธศักราช ๒๔๗๘
4. [4]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนแปลงเขตตำบลในจังหวัดราชบุรี
5. [5]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนแปลงเขตตำบลในจังหวัดราชบุรี
6. [6]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งตำบลในจังหวัดต่างๆ
7. [7]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งตำบลและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอต่าง ๆ จังหวัดราชบุรี
8. [8]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลจอมบึง กิ่งอำเภอจอมบึง อำเภอเมืองราชบุรี จังหวัดราชบุรี
9. [9]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง การจัดตั้งองค์การบริหารส่วนตำบล [จำนวน ๕๙ แห่ง]
10. [10]พระราชกฤษฎีกาจัดตั้งอำเภอกระสัง อำเภอกระนวน อำเภอบางกอกใหญ่ อำเภอขุนหาร อำเภอพนา อำเภอปากช่อง อำเภอวังเหนือ อำเภอวังชิ้น อำเภอแม่ทา อำเภอหนองหมู อำเภอสระแก้ว อำเภออมก๋อย อำเภอบางซ้าย อำเภอทับสะแก อำเภอบุณฑริก อำเภอลานสะกา อำเภอจอมบึง อำเภอท่ายาง อำเภอสามเงา อำเภอฟากท่า อำเภอบ้านเขว้า อำเภอชานุมาน อำเภอแม่พริก อำเภอท่าสองยาง อำเภอสะเมิง อำเภอหนองแขม และอำเภอพระแสง พ.ศ. ๒๕๐๑
11. [11]พระราชกฤษฎีกาเปลี่ยนแปลงเขตเทศบาลเมืองราชบุรี จังหวัดราชบุรี พ.ศ. ๒๕๐๔
12. [12]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลเขางู อำเภอเมืองราชบุรี จังหวัดราชบุรี
13. [13]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ยุบองค์การบริหารส่วนตำบลอ่างทอง อำเภอเมืองราชบุรี จังหวัดราชบุรี และจัดตั้งสุขาภิบาลห้วยชินสีห์ อำเภอเมืองราชบุรี จังหวัดราชบุรี
14. [14]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลหลักเมือง อำเภอเมืองราชบุรี จังหวัดราชบุรี
15. [15]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอเมืองราชบุรี จังหวัดราชบุรี
16. [16]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอเมืองราชบุรี จังหวัดราชบุรี
17. [17]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนแปลงเขตสุขาภิบาลหลักเมือง อำเภอเมืองราชบุรี จังหวัดราชบุรี
18. [18]พระราชกฤษฎีกาเปลี่ยนแปลงเขตเทศบาลเมืองราชบุรี จังหวัดราชบุรี (ฉบับที่ ๒) พ.ศ. ๒๕๓๐