อำเภอหว้านใหญ่

หว้านใหญ่ เป็นอำเภอ 1 ใน 7 อำเภอของจังหวัดมุกดาหาร เป็นอำเภอที่มีประชากรและพื้นที่น้อยที่สุดในจังหวัด แต่มีความหนาแน่นของประชากรมากที่สุดของจังหวัด

อำเภอหว้านใหญ่
อำเภอ
คำขวัญ:  เมืองพระพุทธรูปงาช้าง พระปางไสยาสน์ หาดมโนภิรมย์เพลินตา โสภาแก่งกะเบา
พิกัดภูมิศาสตร์: 16°43′40″N 104°44′19″E / 16.72778°N 104.73861°E / 16.72778; 104.73861
อักษรไทย	อำเภอหว้านใหญ่
อักษรโรมัน	Amphoe Wan Yai
จังหวัด	มุกดาหาร
พื้นที่
• ทั้งหมด	81.494 ตร.กม. (31.465 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2563)
• ทั้งหมด	19,759 คน
• ความหนาแน่น	242.46 คน/ตร.กม. (628.0 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	49150
รหัสภูมิศาสตร์	4906
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอหว้านใหญ่ หมู่ที่ 5 ตำบลหว้านใหญ่ อำเภอหว้านใหญ่ จังหวัดมุกดาหาร 49150
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

ประวัติ

"หว้านใหญ่" เดิมอยู่ภายใต้การปกครองของเมืองมุกดาหาร ต่อมาท้าวสีหานามและท้าวหมาคำ นำราษฏรจากเมืองมหาชัย ประเทศลาวอพยพมาตั้งถิ่นฐานเมื่อปี พ.ศ. 2222 ในบริเวณที่เป็นสวนว่าน และตั้งบ้านเรือนขึ้นให้ชื่อเรียกว่าบ้านว่านใหญ่ เดิมอยู่ในเขตเมืองพาลุกาการภูมิ ส่วนเมืองพาลุกากรภูมิเป็นเมืองจัตวาขึ้นกับเมืองมุกดาหารและยุบเป็นหมู่บ้านใน พ.ศ. 2442 สมัยรัชกาลที่ 5 ขึ้นกับตำบลชะโนด และได้เพี้ยนชื่อตามภาษาพูดเป็นภาษาเขียนว่า "หว้านใหญ่" และ "พาลุกา" แปลว่า "ทรายชายโขง" ตามคำบอกเล่าของชาวข่า และชาวลาวที่อาศัยอยู่ในชุมชนบ้านพาลุกา

ตำบลหว้านใหญ่ ปรากฏหลักฐานในราชกิจจานุเบกษา ปี 2464 เป็นตำบลหนึ่งในอำเภอมุกดาหาร ในขณะนั้นประกอบด้วยตำบลศรีบุญเรือง ตำบลศรีมงคล ตำบลโพธิ์ไทร ตำบลดอนตาล ตำบลหว้านใหญ่ ตำบลโพนทราย ตำบลบ้านโคก ตำบลผึ่งแดด ตำบลหนองเอี่ยน ตำบลบ้านค้อ ตำบลบ้านซ่ง ตำบลคำชะอี ตำบลหนองสูงเหนือ ตำบลหนองสูงใต้ ตำบลนาโสก ตำบลนากอก และตำบลบ้านเหล่า ตามประกาศกระทรวงศึกษาธิการ ใช้พระราชบัญญัติประถมศึกษา พ.ศ. 2464 ในท้องที่มณฑลอุดร

• วันที่ 20 กันยายน 2509 ตั้งตำบลคำป่าหลาย แยกออกจากตำบลหว้านใหญ่ และตำบลบ้านโคก
• วันที่ 5 กรกฎาคม 2520 ตั้งตำบลป่งขาม แยกออกจากตำบลหว้านใหญ่ ตั้งตำบลบางทรายน้อย แยกออกจากตำบลบางทรายใหญ่
• วันที่ 27 กันยายน 2520 แยกพื้นที่ตำบลหว้านใหญ่ ตำบลป่งขาม และตำบลบางทรายน้อย จากอำเภอมุกดาหาร มาตั้งเป็น กิ่งอำเภอหว้านใหญ่ และให้ขึ้นการปกครองกับอำเภอมุกดาหาร
• วันที่ 27 สิงหาคม 2525 แยกพื้นที่อำเภอมุกดาหาร อำเภอคำชะอี อำเภอดอนตาล อำเภอนิคมคำสร้อย กิ่งอำเภอดงหลวง และกิ่งอำเภอหว้านใหญ่ จังหวัดนครพนม มาตั้งเป็น จังหวัดมุกดาหาร โดยโอนกิ่งอำเภอดงหลวง อำเภอนาแก มาขึ้นกับอำเภอมุกดาหาร และเปลี่ยนชื่ออำเภอมุกดาหาร เป็นอำเภอเมืองมุกดาหาร
• วันที่ 26 กรกฎาคม 2526 ตั้งตำบลชะโนด แยกออกจากตำบลหว้านใหญ่
• วันที่ 31 สิงหาคม 2531 ตั้งตำบลดงหมู แยกออกจากตำบลป่งขาม
• วันที่ 30 พฤษภาคม 2532 โอนพื้นที่หมู่ 9 (ในขณะนั้น) บ้านนาแพง ของตำบลคำป่าหลาย อำเภอเมืองมุกดาหาร มาขึ้นกับตำบลหว้านใหญ่ กิ่งอำเภอหว้านใหญ่ อำเภอเมืองมุกดาหาร
• วันที่ 9 เมษายน 2535 ยกฐานะจากกิ่งอำเภอหว้านใหญ่ อำเภอเมืองมุกดาหาร เป็น อำเภอหว้านใหญ่
• วันที่ 24 กันยายน 2547 ยุบสภาตำบลดงหมู รวมกับองค์การบริหารส่วนตำบลป่งขาม

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอหว้านใหญ่ตั้งอยู่ทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือของจังหวัด มีอาณาเขตติดต่อกับอำเภอข้างเคียง ดังนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอธาตุพนม (จังหวัดนครพนม)
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับแขวงสุวรรณเขต (ประเทศลาว)
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอเมืองมุกดาหาร
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอเมืองมุกดาหาร

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอหว้านใหญ่แบ่งเขตการปกครองย่อยออกเป็น 5 ตำบล 44 หมู่บ้าน ได้แก่

ลำดับที่	อักษรไทย	อักษรโรมัน	จำนวนหมู่บ้าน	พื้นที่ (ตร.กม.)	ประชากรทั้งหมด (พ.ศ. 2562)	ความหนาแน่น (คน/ตร.กม.)
1.	หว้านใหญ่	(Wan Yai)	11	19.000	4,884	257.05
2.	ป่งขาม	(Pong Kham)	11	22.000	5,788	263.09
3.	บางทรายน้อย	(Bang Sai Noi)	11	20.000	4,817	240.85
4.	ชะโนด	(Chanot)	5	9.494	2,665	280.82
5.	ดงหมู	(Dong Mu)	6	11.000	1,608	146.18
รวม			44	81.494	19,762	242.49

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอหว้านใหญ่ประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 4 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลตำบลหว้านใหญ่ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหว้านใหญ่ทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลชะโนด ครอบคลุมพื้นที่ตำบลชะโนดทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลป่งขามดงหมู ครอบคลุมพื้นที่ตำบลป่งขามและตำบลดงหมูทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลบางทรายน้อย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบางทรายน้อยทั้งตำบล

สถานที่ท่องเที่ยว

• แก่งกะเบา (พญาศรีภุชงค์มุกดานาคราช)
• วัดสองคอน
• วัดพระศรีมหาโพธิ์
• วัดมโนภิรมย์
• พิพิธภัณฑ์ท่านหนูฮัก พูมสะหวัน
• สักการสถานพระมารดาแห่งมรณสักขี

อ้างอิง

1. ประวัติอำเภอหว้านใหญ่ - ข้อมูลชุมชนบ้านพาลุกา
2. "ประกาศกระทรวงศึกษาธิการ เรื่อง ใช้พระราชบัญญัติประถมศึกษา พ.ศ. ๒๔๖๔ ในท้องที่มณฑลอุดร" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 38 (0 ก): 551–570. 12 กุมภาพันธ์ 2464. Check date values in: |date= (help)
3. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอเมืองนครพนม อำเภอมุกดาหาร อำเภอท่าอุเทน อำเภอศรีสงคราม กิ่งอำเภอดอนตาล กิ่งอำเภอปลาปาก จังหวัดนครพนม" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 83 (80 ง): 2915–2941. 20 กันยายน 2509. Check date values in: |date= (help)
4. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอมุกดาหาร จังหวัดนครพนม" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 94 (60 ง): 2699–2705. 5 กรกฎาคม 2520. Check date values in: |date= (help)
5. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง แบ่งท้องที่อำเภอมุกดาหาร จังหวัดนครพนม ตั้งเป็นกิ่งอำเภอหว้านใหญ่" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 94 (89 ง): 3922. 27 กันยายน 2520. Check date values in: |date= (help)
6. "พระราชบัญญัติตั้งจังหวัดมุกดาหาร พ.ศ. ๒๕๒๕" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 99 (121 ก): (ฉบับพิเศษ) 14-17. 27 สิงหาคม 2525. Check date values in: |date= (help)
7. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่กิ่งอำเภอหว้านใหญ่ อำเภอเมืองมุกดาหาร จังหวัดมุกดาหาร" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 100 (124 ง): 2449–2454. 26 กรกฎาคม 2526. Check date values in: |date= (help)
8. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่กิ่งอำเภอหว้านใหญ่ อำเภอเมืองมุกดาหาร จังหวัดมุกดาหาร" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 105 (143 ง): (ฉบับพิเศษ) 1-4. 31 สิงหาคม 2531. Check date values in: |date= (help)
9. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนแปลงเขตกิ่งอำเภอหว้านใหญ่ อำเภอเมืองมุกดาหาร จังหวัดมุกดาหาร" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 106 (85 ง): 3688. 30 พฤษภาคม 2532. Check date values in: |date= (help)
10. "พระราชกฤษฎีกาตั้งอำเภอสอยดาว อำเภอโพนสวรรค์ อำเภอบางขัน อำเภอหว้านใหญ่ อำเภอเมืองปาน อำเภอภูหลวง อำเภอโคกศรีสุพรรณ และอำเภอสำโรง พ.ศ. ๒๕๓๕" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 109 (45 ก): 27–29. 9 เมษายน 2535. Check date values in: |date= (help)
11. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง การยุบรวมสภาตำบลกับองค์การบริหารส่วนตำบล" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา: 1–2. 24 กันยายน 2547. Check date values in: |date= (help)