อำเภอเขาฉกรรจ์

เขาฉกรรจ์ เป็นอำเภอหนึ่งของจังหวัดสระแก้ว

อำเภอเขาฉกรรจ์
อำเภอ
การถอดเสียงอักษรโรมัน
• อักษรโรมัน	Amphoe Khao Chakan
คำขวัญ:  เขาหินแกร่ง แหล่งอารยธรรม ถ้ำเขาทะลุ กรุโครงกระดูก เพาะปลูกพืชไร่ ลิงไพรนับหมื่น ค้างคาวตื่นนับล้าน
พิกัดภูมิศาสตร์: 13°39′6″N 102°5′48″E / 13.65167°N 102.09667°E / 13.65167; 102.09667
ประเทศ	ไทย
จังหวัด	สระแก้ว
พื้นที่
• ทั้งหมด	374.31 ตร.กม. (144.52 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2563)
• ทั้งหมด	55,698 คน
• ความหนาแน่น	148.80 คน/ตร.กม. (385.4 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	27000
รหัสภูมิศาสตร์	2707
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอเขาฉกรรจ์ หมู่ที่ 6 ถนนเขาฉกรรจ์-หนองใหญ่ ตำบลเขาฉกรรจ์ อำเภอเขาฉกรรจ์ จังหวัดสระแก้ว 27000
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

ประวัติ

เขาฉกรรจ์ มีความเชื่อจากชาวบ้านที่ถ่ายทอดสืบกันว่า เขาฉกรรจ์แห่งนี้ เป็นจุดที่สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช สมัยที่ทรงเป็นพระยาวชิรปราการ ได้ทรงรวบรวมคนไทยจากชุมนุมต่างๆ เพื่อกอบกู้เอกราชตอนเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่ 2 ได้ทรงกระทำพิธี ฉอ-กัณฑ์ ซึ่งถือว่าเป็นพิธีตัดไม้ข่มนามที่สำคัญ โดยพระผู้มีพลังจิตสูงเป็นผู้ทำพิธีให้ โดยการเพ่งกสิณเพื่อเรียกจิตภูติของชุมนุมต่างๆ ที่สำคัญทั้ง 5 ชุมนุม มาประชุมกันแล้วทรงกำหราบจิตภูติของชุมนุมทั้ง 5 พร้อมทั้งทำพิธีตัดไม้ข่มนาม หลังจากเสด็จพิธีแล้วจึงยกทัพไปตีชุมนุมทั้ง 5 จนสามารถรวมเป็นหนึ่งเดียว และกอบกู้เอกราชสำเร็จ และจากพิธีดังกล่าวจึงเรียกว่า "เขาฉอ-กัณฑ์" แต่มาเพี้ยนเสียงเป็น "เขาฉกรรจ์" จนทุกวันนี้

พื้นที่เขาฉกรรจ์สมัยก่อน คือตำบลเขาฉกรรจ์ ซึ่งเป็นตำบลขนาดใหญ่ที่สุดในจังหวัดปราจีนบุรี มีเนื้อที่ประมาณ 1,082.8 ตารางกิโลเมตร ซึ่งแบ่งแยกเป็นพื้นที่อำเภอวังน้ำเย็นทั้งหมด พื้นที่อำเภอวังสมบูรณ์ทั้งหมด และพื้นที่อำเภอเขาฉกรรจ์ทั้งหมด ดังนี้

• (1) วันที่ 26 ตุลาคม 2519 ตั้งหมู่ที่ 9,8,16,17 ตำบลเขาฉกรรจ์ แยกออกเป็นตำบลวังน้ำเย็น ตั้งหมู่ที่ 5,13,14 ตำบลเขาฉกรรจ์ แยกออกเป็นตำบลตาหลังใน (ตำบลวังน้ำเย็น และตำบลตาหลังใน คือพื้นที่อำเภอวังน้ำเย็นทั้งหมดในปัจจุบัน) และตั้งหมู่ที่ 12,18,19 ตำบลเขาฉกรรจ์ แยกออกเป็นตำบลวังสมบูรณ์ (ตำบลวังสมบูรณ์ คือพื้นที่อำเภอวังสมบูรณ์ทั้งหมดในปัจจุบัน)
• (2) วันที่ 30 สิงหาคม 2526 ตั้งหมู่ที่ 4,7,8,10,11,13,14 ตำบลเขาฉกรรจ์ แยกออกเป็นตำบลหนองหว้า
• (3) วันที่ 23 สิงหาคม 2527 ตั้งหมู่ที่ 1,4,7,8,10,17,18,19 ตำบลเขาฉกรรจ์ แยกออกเป็นตำบลพระเพลิง
• (4) วันที่ 8 พฤศจิกายน 2536 ตั้งหมู่ที่ 1,2,4,5,13,14,15,17,18 ตำบลเขาฉกรรจ์ แยกออกเป็นตำบลเขาสามสิบ

ต่อมาเมื่อชุมชนเขาฉกรรจ์เป็นชุมนุมชุมชนขนาดใหญ่ มีตลาดการค้าที่สะดวกสบาย เศรษฐกิจดี และมีถนนใหญ่ตัดผ่าน ทำให้มีความเจริญเป็นอย่างมาก กระทรวงมหาดไทยจึงได้ประกาศจัดตั้ง สุขาภิบาลเขาฉกรรจ์ ขึ้นในพื้นที่บางส่วนของตำบลเขาฉกรรจ์ ตามประกาศกระทรวงมหาดไทยลงวันที่ 20 ธันวาคม พ.ศ. 2532 โดยมีผลบังคับตั้งแต่วันที่ 1 กุมภาพันธ์ ปีถัดมา

ท้องที่อำเภอเมืองสระแก้ว จังหวัดสระแก้ว มีอาณาเขตกว้างขวาง และมีพลเมืองมาก ท้องที่บางตำบลอยู่ห่างไกลจากอำเภอ เจ้าหน้าที่ออกตรวจตราดูแลความทุกข์สุขของราษฎรไม่ทั่วถึง สภาพท้องที่โดยทั่วๆ ไป เชื่อว่าจะเจริญต่อไปในภายหน้า ทางราชการจึงได้แบ่งพื้นที่ตำบลเขาฉกรรจ์ ตำบลหนองหว้า ตำบลพระเพลิง และตำบลเขาสามสิบ อำเภอเมืองสระแก้ว ออกมาตั้งเป็น กิ่งอำเภอเขาฉกรรจ์ ตามประกาศกระทรวงมหาดไทยลงวันที่ 31 มีนาคม พ.ศ. 2537 โดยมีผลบังคับตั้งแต่วันที่ 26 พฤษภาคม ปีเดียวกัน และโอนพื้นที่สุขาภิบาลเขาฉกรรจ์ มาอยู่ในเขตกิ่งอำเภอเขาฉกรรจ์อีกด้วย

ชุมชนบริเวณสุขาภิบาลเขาฉกรรจ์นั้น มีความเจริญอย่างรวดเร็วเป็นอย่างมาก กระทรวงมหาดไทยจึงให้ใช้พระราชกฤษฎีกา ให้ใช้พระราชบัญญัติควบคุมอาคาร พ.ศ. 2522 บังคับในเขตสุขาภิบาลเขาฉกรรจ์ เนื่องจากมีการขยายตัวทั้งในด้านการก่อสร้างอาคารและการผังเมือง

และต่อมาได้มีพระราชกฤษฎีกายกฐานะขึ้นเป็น อำเภอเขาฉกรรจ์ ตามประกาศกระทรวงมหาดไทยลงวันที่ 15 กันยายน พ.ศ. 2540 โดยให้มีผลตั้งแต่วันที่ 26 กันยายน ปีเดียวกัน

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอเขาฉกรรจ์ตั้งอยู่ทางทิศตะวันตกของจังหวัด มีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียงดังต่อไปนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอเมืองสระแก้ว
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอวัฒนานครและอำเภอคลองหาด
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอวังน้ำเย็น และอำเภอท่าตะเกียบ (จังหวัดฉะเชิงเทรา)
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอสนามชัยเขต (จังหวัดฉะเชิงเทรา) และอำเภอกบินทร์บุรี (จังหวัดปราจีนบุรี)

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอเขาฉกรรจ์แบ่งพื้นที่การปกครองออกเป็น 4 ตำบล 71 หมู่บ้าน ได้แก่

1.		เขาฉกรรจ์			(Khao Chakan)				11 หมู่บ้าน
2.		หนองหว้า			(Nong Wa)				28 หมู่บ้าน
3.		พระเพลิง			(Phra Phloeng)				19 หมู่บ้าน
4.		เขาสามสิบ			(Khao Sam Sip)				13 หมู่บ้าน

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอเขาฉกรรจ์ประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 5 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลตำบลเขาฉกรรจ์ ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลเขาฉกรรจ์
• องค์การบริหารส่วนตำบลเขาฉกรรจ์ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเขาฉกรรจ์ (เฉพาะนอกเขตเทศบาลตำบลเขาฉกรรจ์)
• องค์การบริหารส่วนตำบลหนองหว้า ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองหว้าทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลพระเพลิง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลพระเพลิงทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลเขาสามสิบ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเขาสามสิบทั้งตำบล

การสาธารณสุข

• โรงพยาบาลของรัฐขนาด 30 เตียง จำนวน 1 แห่ง ได้แก่ โรงพยาบาลเขาฉกรรจ์ ตั้งอยู่ 6 ตำบลเขาฉกรรจ์ (รับผิดชอบ 6 หมู่บ้าน)

• สำนักงานสาธารณสุขอำเภอ จำนวน 1 แห่ง

• โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลจำนวน 6 แห่ง ได้แก่
  • โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล เขาฉกรรจ์ ตั้งอยู่หมู่ที่ 4 ตำบลเขาฉกรรจ์ (รับผิดชอบ 5 หมู่บ้าน)
  • โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล หนองหว้า ตั้งอยู่หมู่ที่ 5 ตำบลหนองหว้า (รับผิดชอบ 9 หมู่บ้าน)
  • โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล บ้านคลองเจริญ ตั้งอยู่หมู่ที่ 2 ตำบลหนองหว้า (รับผิดชอบ 6 หมู่บ้าน)
  • โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล บ้านซับมะนาว ตั้งอยู่หมู่ที่ 18 ตำบลหนองหว้า (รับผิดชอบ 13 หมู่บ้าน กำลังจัดตั้งเป็นศูนย์สุขภาพชุมชนขนาดใหญ่)

• • โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล ไทรทอง ตั้งอยู่หมู่ที่ 16 ตำบลพระเพลิง (รับผิดชอบ 10 หมู่บ้าน กำลังจัดตั้งเป็นศูนย์สุขภาพชุมชนขนาดใหญ่)
  • โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล เขาสามสิบ ตั้งอยู่หมู่ที่ 13 ตำบลเขาสามสิบ (รับผิดชอบ 13 หมู่บ้าน)

• สถานีอนามัย จำนวน 1 แห่ง ได้แก่
  • สถานีอนามัย นาคันหัก ตั้งอยู่หมู่ที่ 2 ตำบลพระเพลิง (รับผิดชอบ 9 หมู่บ้าน)

การศึกษา

โรงเรียนในเขตอำเภอเขาฉกรรจ์แบ่งตามสังกัดได้ดังนี้

1. มัธยมศึกษา สังกัดองค์การบริหารส่วนจังหวัดสระแก้ว

1.1 โรงเรียนเขาฉกรรจ์วิทยาคม

1.2 โรงเรียนทรัพย์สมบูรณ์วิทยาคม

2. โรงเรียนขยายโอกาส สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษา สระแก้ว เขต 1 ได้แก่

2.1 โรงเรียนบ้านใหม่ไทรทอง

2.2 โรงเรียนบ้านพระเพลิง

2.3 โรงเรียนบ้านซับมะนาว

2.4 โรงเรียนบ้านธารนพเกล้า

2.5 โรงเรียนบ้านคลองเจริญ

2.6 โรงเรียนบ้านคลองสิบสาม

2.7 โรงเรียนวัดพวงนิมิตร

2.8 โรงเรียนบ้านคลองธรรมชาติ

อ้างอิง

1. [1] 2019-12-03 ที่ เวย์แบ็กแมชชีนข้อมูลตำบลเขาฉกรรจ์ อำเภอเขาฉกรรจ์ สระแก้ว
2. [2]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอสระแก้ว จังหวัดปราจีนบุรี
3. [3]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอสระแก้ว อำเภอวังน้ำเย็น จังหวัดปราจีนบุรี
4. [4]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอวังน้ำเย็น อำเภอสระแก้วและอำเภอตาพระยา จังหวัดปราจีนบุรี
5. [5]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและกำหนดเขตตำบลในท้องที่อำเภอสระแก้ว จังหวัดปราจีนบุรี
6. [6]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลเขาฉกรรจ์ อำเภอสระแก้ว จังหวัดปราจีนบุรี
7. [7]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง แบ่งเขตท้องที่อำเภอเมืองสระแก้ว จังหวัดสระแก้ว ตั้งเป็นกิ่งอำเภอเขาฉกรรจ์
8. [8]พระราชกฤษฎีกาให้ใช้พระราชบัญญัติควบคุมอาคาร พ.ศ. ๒๕๒๒ บังคับในเขตสุขาภิบาลเขาฉกรรจ์ กิ่งอำเภอเขาฉกรรจ์ อำเภอเมืองสระแก้ว จังหวัดสระแก้ว พ.ศ. ๒๕๓๘
9. [9]พระราชกฤษฎีกาตั้งอำเภอหนองปรือ อำเภอห้วยกระเจา อำเภอทรายทองวัฒนา อำเภอปางศิลาทอง อำเภอเนินสง่า อำเภอนาทม อำเภอพระพรหม อำเภอแม่วงก์ อำเภอสองแคว อำเภอบ้านใหม่ไชยพจน์ อำเภอไทยเจริญ อำเภอกาบัง อำเภอพยุห์ อำเภอเมืองจันทร์ อำเภอภูพาน อำเภอคลองหอยโข่ง อำเภอเขาฉกรรจ์ อำเภอนาวัง อำเภอพิบูลย์รักษ์ และอำเภอทุ่งศรีอุดม พ.ศ. ๒๕๔๐