อำเภอเลิงนกทา
เลิงนกทา เป็นอำเภอหนึ่งของจังหวัดยโสธร ตั้งอยู่ทางตอนเหนือสุดของจังหวัด ห่างจากตัวจังหวัด 72 กิโลเมตร มีขนาดพื้นที่ใหญ่เป็นอันดับ 1 มีจำนวนประชากรมากเป็นอันดับที่ 2 รองจากอำเภอเมืองยโสธร และเป็นเมืองใหญ่อันดับ 2 รองจากอำเภอเมืองยโสธร เป็นย่านเศรษฐกิจสำคัญเปรียบเสมือนชุมทางคมนาคมขนส่ง คือ เลิงนกทา-มุกดาหาร , เลิงนกทา-ดอนตาล , เลิงนกทา-หนองพอก , เลิงนกทา-ยโสธร และเลิงนกทา-อำนาจเจริญ
อำเภอเลิงนกทา | |
|---|---|
| คำขวัญ: เกษตรกรรมฟูเฟื่อง เมืองนกทาใหญ่ ถิ่นภูไทงามเลิศ ต้นกำเนิดสายธาร งามตระการภูถ้ำพระ แหล่งธรรมะดีเด่น | |
| พิกัดภูมิศาสตร์: 16°12′28″N 104°33′17″E / 16.20778°N 104.55472°E | |
| อักษรไทย | อำเภอเลิงนกทา |
| อักษรโรมัน | Amphoe Loeng Nok Tha |
| จังหวัด | ยโสธร |
| พื้นที่ | |
| • ทั้งหมด | 942.8 ตร.กม. (364.0 ตร.ไมล์) |
| ประชากร (2563) | |
| • ทั้งหมด | 96,116 คน |
| • ความหนาแน่น | 101.95 คน/ตร.กม. (264.0 คน/ตร.ไมล์) |
| รหัสไปรษณีย์ | 35120 |
| รหัสภูมิศาสตร์ | 3508 |
| ที่ตั้งที่ว่าการ | ที่ว่าการอำเภอเลิงนกทา หมู่ที่ 11 ถนนชยางกูร ตำบลสามแยก อำเภอเลิงนกทา จังหวัดยโสธร 35120 |
อีกทั้งมีสนามบินเลิงนกทา ซึ่งเป็นสนามบินเก่าในช่วงสมัยสงครามเวียดนาม ก่อสร้างโดยทหารสหรัฐอเมริการ่วมกับพันธมิตรอังกฤษ , ออสเตรเลีย และนิวซีแลนด์ ซึ่งตั้งในพื้นที่ตำบลโคกสำราญ และโครงการก่อสร้างทางรถไฟสายบ้านไผ่-นครพนม ซึ่งจะผ่านพื้นที่อำเภอเลิงนกทา โดยกำหนดมี สถานีรถไฟเลิงนกทา และป้ายหยุดรถไฟบ้านห้องแซง
ประวัติ
เดิมเป็นหมู่บ้านตั้งอยู่ในกลางผืนป่าดงบังอี่ ชื่อว่า บ้านเลิงนกทา ขึ้นกับอำเภอบุ่ง จังหวัดอุบลราชธานี และถูกยกฐานะขึ้นเป็นกิ่งอำเภอขึ้นอยู่ในความปกครองของอำเภอบุ่ง จังหวัดอุบลราชธานี (ปัจจุบันคืออำเภอเมืองอำนาจเจริญ จังหวัดอำนาจเจริญ) โดยรวมเอาตำบลกุดเชียงหมี ตำบลบุ่งค้า ของอำเภออำนาจเจริญ และตำบลส้มผ่อ (ปัจจุบันคือตำบลส้มผ่อ อำเภอไทยเจริญ จังหวัดยโสธร) ตำบลห้องแซง ของอำเภอยโสธร จังหวัดอุบลราชธานี ตั้งเป็นกิ่งอำเภอเลิงนกทา เมื่อวันที่ 1 กันยายน พุทธศักราช 2480 ตั้งที่ว่าการกิ่งอำเภอเลิงนกทาที่บ้านเลิงนกทา ตำบลส้มผ่อ (ปัจจุบันเป็นบ้านเลิงนกทา หมู่ที่ 2 ตำบลสวาท อำเภอเลิงนกทา)
ต่อมาเมื่อวันที่ 1 พฤศจิกายน พุทธศักราช 2490 ได้ยกฐานะขึ้นเป็นอำเภอเลิงนกทา จังหวัดอุบลราชธานี และปีพุทธศักราช 2506 ได้รับอนุมัติให้ย้ายสถานที่ราชการออกมาตั้งอยู่ติดถนนชยางกูร (สายอุบลราชธานี-นครพนม) บริเวณหลักกิโลเมตรที่ 116 บ้านสามแยก หมู่ที่ 18 ตำบลสวาท อำเภอเลิงนกทา (ปัจจุบันเป็นหมู่ที่ 11 ตำบลสามแยก อำเภอเลิงนกทา) เนื่องจากบริเวณบ้านสามแยกมีการคมนาคมที่สะดวก และเป็นศูนย์กลางระหว่างตำบลต่างๆ เหมาะสมกว่าบ้านเลิงนกทาเก่า
ช่วงปีพุทธศักราช 2508 พื้นที่อำเภอเลิงนทา อำเภอชานุมาน และกิ่งอำเภอเสนางคนิคม จังหวัดอุบลราชธานี ซึ่งมีผืนป่าดงบังอี่และแนวเขาสลับซับซ้อนรอยต่อกับกิ่งอำเภอดอนตาล จังหวัดนครพนม เกิดการซ่องสุ่มผู้ก่อการร้าย (คอมมิวนิสต์) เพื่อต่อสู้กับรัฐบาลในสมัยนั้น โดยตั้งฐานที่มั่นอยู่บริเวณภูสระดอกบัว หรือเขตงาน กจ.444 อุบลเหนือ (ภูสระดอกบัว)
ต่อมาวันที่ 1 มีนาคม 2515 ได้มีการจัดตั้งจังหวัดยโสธรขึ้น อำเภอเลิงนกทาจึงได้ย้ายมาขึ้นกับจังหวัดยโสธรนับแต่บัดนั้น ต่อมาเมื่อวันที่ 1 เมษายน พุทธศักราช 2535 กระทรวงมหาดไทยได้แบ่งท้องที่ ตำบลคำเตย ตำบลส้มผ่อ ตำบลน้ำคำ ตำบลคำไผ่ และตำบลไทยเจริญ อำเภอเลิงนกทา ออกมาจัดตั้งเป็นกิ่งอำเภอไทยเจริญ จังหวัดยโสธร
คำว่า "เลิงนกทา" มาจากคำว่า เลิง + นกทา เลิง หมายถึง ที่ลุ่มมีแอ่งน้ำ , นกทา หมายถึง นกชนิดหนึ่งคล้ายไก่ต๊อก เหตุที่เรียกที่นี่ว่า "เลิงนกทา" เพราะสมัยก่อนมีนกทาเป็นจำนวนมากอาศัยอยู่ตามที่ลุ่ม และหนองน้ำซึ่งมีกระจัดกระจายตามพื้นที่
สภาพภูมิศาสตร์
อำเภอเลิงนกทา มีเนื้อที่ทั้งหมด ประมาณ 943.800 ตรม.กม. หรือประมาณ 589,250 ไร่ ด้านทิศตะวันออก และทิศตะวันตกมีภูเขาสูงจากเทือกเขาภูพาน และพื้นที่ป่าแถบนั้นถูกกำหนดเป็นอุทยานแห่งชาติภูสระดอกบัว , ป่าสงวนแห่งชาติดงปอ , ป่าสงวนแห่งชาติดงบังอี่ และป่าสงวนแห่งชาติดงหัวกอง อีกทั้งยังเป็นต้นกำเนิดลำน้ำสำคัญของลุ่มน้ำมูลคือ ลำเซบาย ลำน้ำโพง และมีลำห้วยสาขาคือ ห้วยสะแบก ห้วยลิงโจน ห้วยทม ห้วยก้านเหลือง ห้วยโปง เป็นต้น
ที่ตั้งและอาณาเขต
อำเภอเลิงนกทา ตั้งอยู่ทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือสุดของจังหวัดยโสธร ห่างจากจังหวัดยโสธรประมาณ 69 กิโลเมตร ห่างจากกรุงเทพมหานคร ประมาณ 594 กิโลเมตร มีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียงดังต่อไปนี้
- ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอหนองสูง และอำเภอนิคมคำสร้อย (จังหวัดมุกดาหาร)
- ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอดอนตาล (จังหวัดมุกดาหาร) และอำเภอชานุมาน (จังหวัดอำนาจเจริญ)
- ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอเสนางคนิคม (จังหวัดอำนาจเจริญ) อำเภอไทยเจริญ และอำเภอกุดชุม
- ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอหนองพอก (จังหวัดร้อยเอ็ด)
สภาพภูมิอากาศ
โดยทั่วไป มีลักษณะภูมิอากาศโดยทั่วไป มีลักษณะภูมิอากาศแบบมรสุม 3 ฤดู หนาวค่อนข้างจัด ฤดูร้อนจัด มีฝนซุกพอสมควร มีปริมาณฝนเฉลี่ย 203.43 มิลลิเมตร/ปี อุณหภูมิสูงสุดเฉลี่ย 32.08 องศาเซลเซียส อุณหภูมิต่ำสุดเฉลี่ย 20.18 องศาเซลเซียส
การแบ่งเขตการปกครอง
การปกครองส่วนภูมิภาค
อำเภอเลิงนกทาแบ่งพื้นที่การปกครองออกเป็น 10 ตำบล 145 หมู่บ้าน
| 1. | บุ่งค้า | (Bung Kha) | 19 หมู่บ้าน | 6. | สามแยก | (Sam Yaek) | 15 หมู่บ้าน | ||||||
| 2. | สวาท | (Sawat) | 16 หมู่บ้าน | 7. | กุดแห่ | (Kut Hae) | 13 หมู่บ้าน | ||||||
| 3. | ห้องแซง | (Hong Saeng) | 19 หมู่บ้าน | 8. | โคกสำราญ | (Khok Samran) | 15 หมู่บ้าน | ||||||
| 4. | สามัคคี | (Samakkhi) | 15 หมู่บ้าน | 9. | สร้างมิ่ง | (Sang Ming) | 11 หมู่บ้าน | ||||||
| 5. | กุดเชียงหมี | (Kut Chiang Mi) | 12 หมู่บ้าน | 10. | ศรีแก้ว | (Si Kaeo) | 10 หมู่บ้าน |
การปกครองส่วนท้องถิ่น
ท้องที่อำเภอเลิงนกทาประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 12 แห่ง ได้แก่
- เทศบาลตำบลเลิงนกทา ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลสวาท
- เทศบาลตำบลสามแยก ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลสามแยก
- เทศบาลตำบลห้องแซง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลห้องแซงทั้งตำบล
- เทศบาลตำบลบุ่งค้า ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบุ่งค้าทั้งตำบล
- เทศบาลตำบลสามัคคี ครอบคลุมพื้นที่ตำบลสามัคคีทั้งตำบล
- เทศบาลตำบลศรีแก้ว ครอบคลุมพื้นที่ตำบลศรีแก้วทั้งตำบล
- เทศบาลตำบลกุดเชียงหมี ครอบคลุมพื้นที่ตำบลกุดเชียงหมีทั้งตำบล
- เทศบาลตำบลสวาท ครอบคลุมพื้นที่ตำบลสวาท (เฉพาะนอกเขตเทศบาลตำบลเลิงนกทา)
- เทศบาลตำบลกุดแห่ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลกุดแห่ทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลสามแยก ครอบคลุมพื้นที่ตำบลสามแยก (เฉพาะนอกเขตเทศบาลตำบลสามแยก)
- องค์การบริหารส่วนตำบลโคกสำราญ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลโคกสำราญทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลสร้างมิ่ง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลสร้างมิ่งทั้งตำบล
สถานที่ราชการ
- ที่ว่าการอำเภอเลิงนกทา
- สถานีตำรวจภูธรเลิงนกทา
- โรงพยาบาลสมเด็จพระยุพราชเลิงนกทา
- โรงเรียนตำรวจตระเวนชายแดนบ้านศรีสวัสดิ์
- สำนักงานที่ดินจังหวัดยโสธร สาขาเลิงนกทา
- สำนักงานขนส่งจังหวัดยโสธร สาขาเลิงนกทา
- สำนักงานสรรพากรพื้นที่ สาขาเลิงนกทา
- สำนักงานสาธารณสุขอำเภอเลิงนกทา
- สำนักงานเกษตรอำเภอเลิงนกทา
- หมวดทางหลวงเลิงนกทา แขวงทางหลวงมุกดาหาร
- โครงการอ่างเก็บน้ำห้วยโพงตอนบนอันเนื่องมาจากพระราชดำริ
- โครงการอ่างเก็บน้ำห้วยทมอันเนื่องมาจากพระราชดำริ
- โครงการพัฒนาพื้นที่ดินมูลนิธิชัยพัฒนา ตำบลกุดแห่
- โครงการก่อสร้างทางรถไฟสายบ้านไผ่-นครพนม สถานีรถไฟเลิงนกทา และป้ายหยุดรถไฟบ้านห้องแซง
- สถานีไฟฟ้าเลิงนกทา
- สถานีขนส่งผู้โดยสารอำเภอเลิงนกทา (บขส.เลิงนกทา)
- สถานีควบคุมไฟป่ายโสธร (ภูสระดอกบัว-ถ้ำผาน้ำทิพย์)
- หน่วยพิทักษ์อุทยานแห่งชาติฯ ที่ ภบ. 2 (ดานหินแตก)
- ที่ทำการไปรษณีย์เลิงนกทา รหัสไปรษณีย์ 35120
- การประปาส่วนภูมิภาค สาขาเลิงนกทา
- การไฟฟ้าส่วนภูมิภาค สาขาเลิงนกทา
- ศูนย์บริการ TOT เลิงนกทา
การศาสนา
วัดในเขตเทศบาลตำบลเลิงนกทา และเทศบาลตำบลสามแยก
- วัดพรหมวิหาร
- วัดพิทักษ์วนาราม
- วัดศรีบุญเรือง
- วัดเขมไชยาราม
- วัดป่าเลิงจิตวิเวก
การศึกษา
ระดับอุดมศึกษา
สถาบันของรัฐ
- วิทยาลัยเทคนิคเลิงนกทา
สถาบันของเอกชน
- วิทยาลัยอาชีวศึกษาเลิงนกทา
ระดับมัธยมศึกษา
- โรงเรียนเลิงนกทา
- โรงเรียนห้องแซงวิทยาคม
- โรงเรียนบุ่งค้าวิทยาคม
- โรงเรียนนาโป่งประชาสรรค์
- โรงเรียนศรีแก้วประชาสรรค์
- โรงเรียนสมนึกพิทยาโรงเรียนเอกชน
ระดับประถมศึกษา
- โรงเรียนเทศบาลเลิงนกทา
- โรงเรียนอนุบาลเลิงนกทา
การคมนาคม
อำเภอเลิงนกทา มีทางหลวงแผ่นดินผ่าน 5 สาย คือ
- ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 212 (ถนนชยางกูร)
- ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2047 (ถนนกุดโจด-กุดแห่)
- ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2116 (ถนนยางตลาด-ดอนตาล)
- 2169 ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2169 (ถนนวารีราชเดช) โดยถูกกำหนดให้เป็นทางหลวงเอเชียสาย 121
ธนาคาร
มี ธนาคารทั้งหมด 5 แห่ง
- ธนาคารกรุงไทย สาขาเลิงนกทา
- ธนาคารกสิกรไทย สาขาเลิงนกทา
- ธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร สาขาเลิงนกทา
- ธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร สาขาเมืองเลิง
- ธนาคารออมสิน สาขาเลิงนกทา
ตลาด
ตลาดมีอยู่ 3 แห่ง
- ตลาดสดเทศบาลเลิงนกทา
- ตลาดสดเทศบาลสามแยก
- ตลาดแม่ลำใย (ตลาดเช้า)
สถานพยาบาล
มีจำนวนโรงพยาบาล 1 แห่ง
- โรงพยาบาลสมเด็จพระยุพราชเลิงนกทา (120 เตียง)
มีจำนวนโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล 18 แห่ง ดังนี้
ตำบลบุ่งค้า มี รพ.สต. 4 แห่ง
- รพ.สต.บ้านช่องเม็ก
- รพ.สต.บ้านหนองแคนน้อย
- รพ.สต.บ้านนากอก
- รพ.สต.บ้านน้อมเกล้า
ตำบลห้องแซง มี รพ.สต. 2 แห่ง
- รพ.สต. บ้านห้องแซง
- รพ.สต. บ้านป่าชาด
ตำบลศรีแก้ว มี รพ.สต. 2 แห่ง
- รพ.สต.บ้านโคกใหญ่
- รพ.สต.บ้านศรีแก้ว
ตำบลกุดเชียงหมี มี รพ.สต. 2 แห่ง
- รพ.สต.บ้านกุดเชียงหมี
- รพ.สต.บ้านกุดแข้ด่อน
ตำบลสามัคคี มี รพ.สต. 2 แห่ง
- รพ.สต.บ้านหวาย
- รพ.สต.บ้านโคกวิไล
ตำบลกุดแห่ มี รพ.สต. 1 แห่ง
- รพ.สต.บ้านกุดแห่
ตำบลสามแยก มี รพ.สต. 1 แห่ง
- รพ.สต.บ้านสามแยก
ตำบลโคกสำราญ มี รพ.สต. 3 แห่ง
- รพ.สต.บ้านโคกสำราญ
- รพ.สต.บ้านหนองยาง
- รพ.สต.บ้านสมสะอาด
ตำบลสร้างมิ่ง มี รพ.สต. 1แห่ง
- รพ.สต.บ้านสร้างมิ่ง
สถานที่ท่องเที่ยว
- อุทยานแห่งชาติภูสระดอกบัว บ้านช่องเม็ก ตำบลบุ่งค้า
- สวนสาธารณะหนองสองห้อง ตำบลสามแยก
- ภูถ้ำพระ บ้านกุดแห่ ตำบลกุดแห่
- ภูตากแดด บ้านโนนแดง ตำบลห้องแซง
- หมู่บ้านวัฒนธรรมผู้ไทห้องแซง ตำบลห้องแซง
- วัดพรหมวิหาร บ้านเลิงนกทาเก่า ตำบลสวาท
- วัดป่าวังน้ำทิพย์เทพสถิตวนาราม บ้านม่วงกาซัง ตำบลสวาท
- วัดป่าสุนทราราม บ้านกุดแห่ ตำบลกุดแห่
- วัดมิสกวัน บ้านม่วงกาชัง ตำบลสวาท
- บึงสำราญชัย บ้านม่วงกาชัง ตำบลสวาท
- ภูจันทร์ บ้านหนองแคนน้อย ตำบลบุ่งค้า
- พุทธอุทยานภูสูง บ้านหนองแคนน้อย ตำบลบุ่งค้า
- อ่างเก็บน้ำห้วยสะแบก บ้านป่าขี้ยาง ตำบลบุ่งค้า
- อ่างเก็บน้ำห้วยลิงโจน บ้านหนองบึง ตำบลห้องแซง
- อ่างเก็บน้ำห้วยโพงตอนบน บ้านศรีสว่าง ตำบลศรีแก้ว
- ขัวเพอเลอ บ้านห้วยสะแบก ตำบลโคกสำราญ
- โครงการพัฒนาพื้นที่มูลนิธิชัยพัฒนา ตำบลกุดแห่
- ห้วยหินลาด บ้านโนนหาด ตำบลสร้างมื่ง
- น้ำตกหินโข บ้านช่องเม็ก ตำบลบุ่งค้า
- สำนักสงฆ์กุดกาชัง บ้านหนองโสน ตำบลสวาท
