อำเภอเสาไห้

เสาไห้ เป็นอำเภอในจังหวัดสระบุรีที่อยู่ใกล้อำเภอเมืองสระบุรีมากที่สุด (ประมาณ 7 กิโลเมตร) เลื่องชื่อในด้านประเพณีการแข่งเรือยาว ผ้าทอ และข้าวสาร จัดตั้งขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2437 โดยแต่เดิมเป็นตัวเมืองสระบุรีมาก่อน (ปัจจุบันเป็นตำบลเมืองเก่า) มีตำนานเล่าว่าชื่ออำเภอนี้ได้มาจากตำนานแม่นางตะเคียนเสาร้องไห้ซึ่งเป็นเสาศักดิ์สิทธิ์คู่เมืองเสาไห้ ปัจจุบันประดิษฐานอยู่ที่วัดสูง

อำเภอเสาไห้
อำเภอ
คำขวัญ:  เสาตะเคียนคู่บ้าน ถิ่นข้าวสารพันธุ์ดี ผ้าทอหลากสี ประเพณีเรือยาว
พิกัดภูมิศาสตร์: 14°33′1″N 100°51′27″E / 14.55028°N 100.85750°E / 14.55028; 100.85750
อักษรไทย	อำเภอเสาไห้
อักษรโรมัน	Amphoe Sao Hai
จังหวัด	สระบุรี
พื้นที่
• ทั้งหมด	118 ตร.กม. (46 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2563)
• ทั้งหมด	33,995 คน
• ความหนาแน่น	288.09 คน/ตร.กม. (746.1 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	18160
รหัสภูมิศาสตร์	1910
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอเสาไห้ เลขที่ 5 หมู่ที่ 5 ถนนพิชัยรณรงค์สงคราม ตำบลเสาไห้ อำเภอเสาไห้ จังหวัดสระบุรี 18160
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอเสาไห้ตั้งอยู่ทางทิศตะวันตกของจังหวัด มีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียงดังต่อไปนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอพระพุทธบาทและอำเภอเฉลิมพระเกียรติ
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอเฉลิมพระเกียรติและอำเภอเมืองสระบุรี
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอเมืองสระบุรีและอำเภอหนองแซง
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอท่าเรือ (จังหวัดพระนครศรีอยุธยา) อำเภอบ้านหมอ และอำเภอพระพุทธบาท

ตำนานชื่ออำเภอ

ชื่ออำเภอเสาไห้เป็นการกร่อนคำมาจากคำว่า "เสาร้องไห้" เป็นตำนานเรื่องเล่าของเสาไม้ตะเคียนทองซึ่งมีขนาดความยาว 13 เมตร เส้นผ่าศูนย์กลาง 0.75 เมตร นับว่ามีขนาดใหญ่ต้นหนึ่งที่ไม่ได้รับการคัดเลือกเป็นเสาเอกในการสร้างปราสาทราชวังที่ประทับเชื้อพระวงศ์ต่าง ๆ ในต้นรัชกาลกรุงรัตนโกสินทร์ นางตะเคียนที่สิงสถิตอยู่เสียใจมาก ตกกลางคืนจึงแสดงอภินิหารลอยทวนน้ำขึ้นมา ขณะลอยมานั้นชาวบ้านริมน้ำได้ยินเสียงร้องไห้ และเสาดังกล่าวได้มาจมลงในบริเวณคุ้งน้ำป่าสัก ห่างจากที่ว่าการอำเภอเสาไห้ปัจจุบันไปทางทิศตะวันตกเฉียงเหนือประมาณ 50 เมตร บริเวณนั้นจึงถูกเรียกว่า "สาวร้องไห้" ต่อมาเหลือเพียงคำว่า "เสาไห้"

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอเสาไห้แบ่งพื้นที่การปกครองออกเป็น 12 ตำบล 103 หมู่บ้าน ได้แก่

1.

เสาไห้

(Sao Hai)

7 หมู่บ้าน

7.

ท่าช้าง

(Tha Chang)

8 หมู่บ้าน

2.

บ้านยาง

(Ban Yang)

15 หมู่บ้าน

8.

พระยาทด

(Phraya Thot)

7 หมู่บ้าน

3.

หัวปลวก

(Hua Pluak)

12 หมู่บ้าน

9.

ม่วงงาม

(Muang Ngam)

8 หมู่บ้าน

4.

งิ้วงาม

(Ngio Ngam)

6 หมู่บ้าน

10.

เริงราง

(Roeng Rang)

7 หมู่บ้าน

5.

ศาลารีไทย

(Sala Ri Thai)

5 หมู่บ้าน

11.

เมืองเก่า

(Mueang Kao)

9 หมู่บ้าน

6.

ต้นตาล

(Ton Tan)

8 หมู่บ้าน

12.

สวนดอกไม้

(Suan Dok Mai)

11 หมู่บ้าน

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอเสาไห้ประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 10 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลตำบลเสาไห้ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเสาไห้ทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลบ้านยาง ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลบ้านยาง
• เทศบาลตำบลสวนดอกไม้ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลสวนดอกไม้ทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลเมืองเก่า ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเมืองเก่าทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลต้นตาล-พระยาทด ครอบคลุมพื้นที่ตำบลต้นตาลและตำบลพระยาทดทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลหัวปลวก ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหัวปลวกทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านยาง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านยาง (เฉพาะนอกเขตเทศบาลตำบลบ้านยาง)
• องค์การบริหารส่วนตำบลช้างไทยงาม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลงิ้วงาม ตำบลศาลารีไทย และตำบลท่าช้างทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลม่วงงาม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลม่วงงามทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลเริงราง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเริงรางทั้งตำบล

ตำบลที่สำคัญ

 

อุโบสถวัดจันทบุรี

• ตำบลเสาไห้ เป็นตำบลที่เป็นที่ตั้งของที่ว่าการอำเภอ โรงเรียนเสาไห้ "วิมลวิทยานุกูล" ซึ่งเป็นโรงเรียนประจำอำเภอ และวัดสูงที่เป็นที่ประดิษฐานของเสาร้องไห้
• ตำบลบ้านยาง เป็นตำบลที่มีชื่อทางด้านการทำกระยาสารท
• ตำบลต้นตาล เป็นตำบลที่มีชื่อในด้านการทำผ้าทอ ซึ่งจัดทำโดยกลุ่มทอผ้าสตรีตำบลต้นตาล ณ วัดต้นตาล และมีวัดเขาแก้วราชวรมหาวิหารซึ่งเป็นวัดสร้างโดยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 4) และตรงข้ามวัดจะมีศูนย์วัฒนธรรมประจำตำบลต้นตาล ซึ่งมีลักษณะเป็นบ้านทรงไทยติดริมแม่น้ำ เป็นที่ถ่ายทำละครมาแล้วหลายเรื่อง อีกทั้งยังเป็นหมู่บ้านของชาวไทยวนด้วย ตำบลนี้มีคำขวัญประจำตำบลว่า "ถิ่นพื้นบ้านไทยวน ผ้าทอล้วนหลากสี ดวงมณีวัดเขาแก้ว ตั้งติดแนวป่าสัก อนุรักษ์วัฒนธรรม"
• ตำบลท่าช้าง เป็นตำบลที่มีร้านก๋วยเตี๋ยวจ๊างนัก (ก๋วยเตี๋ยวท่าช้าง) ที่เป็นที่รู้จักของชาวสระบุรี
• ตำบลเมืองเก่า เป็นตำบลที่เคยเป็นที่ตั้งของตัวเมืองสระบุรีมาก่อน (ปัจจุบันย้ายไปที่ตำบลปากเพรียว อำเภอเมืองสระบุรี)

อ้างอิง

1. [1] ๑๕ ตุลาคม ๒๔๙๙ ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลเสาไห้ อำเภอเสาไห้ จังหวัดสระบุรี
2. [2] ๙ กรกฎาคม ๒๕๔๗ ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง รวมองค์การบริหารส่วนตำบลกับเทศบาล องค์การบริหารส่วนตำบลเสาไห้ รวมกับ เทศบาลตำบลเสาไห้ อำเภอเสาไห้ จังหวัดสระบุรี
3. [3] ๒๓ กรกฎาคม ๒๕๐๖ ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลบ้านยาง อำเภอเสาไห้ จังหวัดสระบุรี
4. [4] ๑๓ ตุลาคม ๒๕๓๗ ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลดอกไม้ อำเภอเสาไห้ จังหวัดสระบุรี
5. [5] ๙ กรกฎาคม ๒๕๔๗ ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง รวมองค์การบริหารส่วนตำบลกับเทศบาล องค์การบริหารส่วนตำบลสวนดอกไม้ รวมกับ เทศบาลตำบลสวนดอกไม้ อำเภอเสาไห้ จังหวัดสระบุรี