fbpx
วิกิพีเดีย

เจ้าพระยาธรรมาธิกรณาธิบดี (หม่อมราชวงศ์ปุ้ม มาลากุล)

สิงหาคม 04, 2021

มหาเสวกเอก เจ้าพระยาธรรมาธิกรณาธิบดี มีนามเดิมว่า หม่อมราชวงศ์ปุ้ม มาลากุล อดีตเสนาบดีกระทรวงวัง (ปัจจุบันคือสำนักพระราชวัง เทียบเท่าตำแหน่งเลขาธิการสำนักพระราชวัง) ในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวและพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว

มหาเสวกเอก
 เจ้าพระยาธรรมาธิกรณาธิบดี
(หม่อมราชวงศ์ปุ้ม มาลากุล)
ร.ว., ป.จ., ม.ป.ช., ม.ว.ม., ย.ร., ว.ภ., ว.ม.ล.
เสนาบดีกระทรวงวัง
ดำรงตำแหน่ง
15 เมษายน พ.ศ. 2456 – 23 กรกฎาคม พ.ศ. 2469
กษัตริย์ พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว
ก่อนหน้า พระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้ากรมขุนนริศรานุวัดติวงศ์
ถัดไป พระยาวรพงศ์พิพัฒน์
ข้อมูลส่วนบุคคล
เกิด 27 กรกฎาคม พ.ศ. 2420
เสียชีวิต 23 มกราคม พ.ศ. 2485 (64 ปี)
บิดา พระวรวงศ์เธอ กรมหมื่นปราบปรปักษ์
มารดา หม่อมทับ มาลากุล ณ อยุธยา
คู่สมรส ท่านผู้หญิงนงเยาว์ ธรรมาธิกรณาธิบดี
เจ้าฟองแก้ว ณ เชียงใหม่
คุณวงศ์ บุญยะรังคะ
ลายมือชื่อ
ภาพล้อเจ้าพระยาธรรมาธิกรณาธิบดี ฝีพระหัตถ์ รัชกาลที่ 6

ประวัติ

หม่อมราชวงศ์ปุ้ม มาลากุล เกิดเมื่อวันศุกร์ที่ 27 กรกฎาคม พ.ศ. 2420 แรม 2 ค่ำ เดือน 8 ปีฉลู เป็นโอรสในพระวรวงศ์เธอ กรมหมื่นปราบปรปักษ์ กับหม่อมทับ มาลากุล ณ อยุธยา

หม่อมราชวงศ์ปุ้ม มาลากุล เริ่มรับราชการในกรมมหาดเล็ก จนวันที่ 27 มีนาคม ร.ศ. 114 ได้รับพระราชทานสัญญาบัตรเป็นนายกวด มหาดเล็กหุ้มแพรต้นเชือกเวรฤทธิ์ ศักดินา 500 แล้วย้ายมารับราชการกรมวังเป็นจมื่นจงภักดีองค์ขวา ถือศักดินา ๘๐๐ เมื่อวันที่ 23 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2439

หม่อมราชวงศ์ปุ้มได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็น พระยาอนุรักษ์ราชมณเฑียร ถือศักดินา ๑๐๐๐ เมื่อวันที่ 16 พฤศจิกายน พ.ศ. 2446ต่อมาในวันที่ 7 กรกฎาคม พ.ศ. 2454 ได้รับโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่งเป็น สมุหพระราชมณเฑียร และได้รับพระราชทานยศเป็น มหาเสวกเอก เมื่อวันที่ 26 กรกฎาคม พ.ศ. 2455จากนั้นในปี พ.ศ. 2456 ในรัชสมัยรัชกาลที่ 6 ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เป็นเสนาบดีกระทรวงวังเมื่อวันที่ 15 เมษายน พ.ศ. 2456และเป็นอธิบดีกรมศิลปากรเมื่อวันที่ 27 สิงหาคม พ.ศ. 2456

ต่อมาในวันที่ 11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2456 ได้รับสถาปนาเป็นเจ้าพระยา มีสมญาจารึกในสุพรรณบัฏว่า เจ้าพระยาธรรมาธิกรณาธิบดี ศรีรัตนมณเฑียรบาล บรมราโชประการกิจจาภิรมย์ สรรโพดมราชธุรานุประดิษฐ ธรรมสุจริตวิบุลย์ มาลากุลวิวัฒน์ บำรุงรัตนราชประเพณี นิตยภักดีนฤปนารถ อันเตบุริกามาตย์มหานายก อรรคเสวกนนทิพาหมุรธาธร กิตติขจรเสนาบดี ศรีรัตนไตรยสรณธาดา อุดมอาชวาธยาไศรย อภัยพิริยบรากรมพาหุ

ท่านมีผลงานสำคัญคือเป็นผู้อำนวยการก่อสร้างวัดราชบพิธสถิตมหาสีมารามราชวรวิหาร ซึ่งเป็นวัดประจำรัชกาลที่ 5 สืบต่อจากพระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าประดิษฐวรการ และพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงสรรพสาตรศุภกิจ

ครอบครัว

เจ้าพระยาธรรมาธิกรณาธิบดี สมรสกับท่านผู้หญิงนงเยาว์ ธรรมาธิกรณาธิบดี ท.จ.ว. (ธิดาพระยาอภัยรณฤทธิ์ (จอมถวิล อมาตยกุล) กับคุณหญิงทรามสงวน) ในพระบรมราชินูปถัมภ์สมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ทั้งสองท่านมีบุตรธิดา ดังนี้

  • หม่อมหลวงหญิงศิริปทุม มาลากุล
  • หม่อมหลวงปม มาลากุล
  • หม่อมหลวงประทิน มาลากุล
  • หม่อมหลวงประสันน์ มาลากุล
  • หม่อมหลวงหญิงประสาธะนี บุรณศิริ
  • หม่อมหลวงปีกทิพย์ มาลากุล
  • หม่อมหลวงปืนไทย มาลากุล
  • หม่อมหลวงปุ่ม มาลากุล (ปุ่มทอง มาลากุล)

นอกจากนี้ เจ้าพระยาธรรมาธิกรราธิบดี ยังมีบุตรธิดากับภรรยาอื่นอีก ดังนี้

กับเจ้าฟองแก้ว ณ เชียงใหม่ ธิดาในเจ้าน้อยบัวละวงษ์ ณ เชียงใหม่ มีบุตร คือ

  • หลวงมาลากุลวิวัฒน์ (หม่อมหลวงเทียม มาลากุล)

กับคุณวงศ์ บุญยะรังคะ มีบุตร ได้แก่

  • หม่อมหลวงกวิน มาลากุล
  • หม่อมหลวงหวิว มาลากุล
  • หม่อมหลวงหวีด มาลากุล

อสัญกรรม

เจ้าพระยาธรรมาธิกรณาธิบดี ถึงแก่อสัญกรรม ในช่วงสงครามโลกครั้งที่สอง เมื่อวันที่ 23 มกราคม พ.ศ. 2485 สิริอายุ 64 ปี

ยศ

ยศพลเรือน

  • มหาเสวกเอก

ยศพระตำรวจ

  • พระตำรวจตรี

ยศเสือป่า

  • นายพลเสือป่า

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

อ้างอิง

เชิงอรรถ
  1. ↑ เรื่องตั้งเจ้าพระยาในกรุงรัตนโกสินทร์, หน้า 183 (เชิงอรรถ)
  2. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานสัญญาบัตร, เล่ม 13, ตอน 1, 5 เมษายน ร.ศ. 114, หน้า 12
  3. พระราชทานสัญญาบัตร
  4. พระราชทานสัญญาบัตรขุนนาง
  5. พระบรมราชโองการ ประกาศ ตั้งสมุหพระราชมณเฑียร
  6. ↑ "พระราชทานยศ" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 29: 1020. 4 สิงหาคม 2455. สืบค้นเมื่อ 6 มีนาคม 2564. Check date values in: |accessdate=, |date= (help)
  7. พระบรมราชโองการ ประกาศ เลื่อนและตั้งตำแหน่งเสนาบดีกระทรวงวัง
  8. พระบรมราชโองการ ประกาศ ย้ายกรมศิลปากร
  9. ราชกิจจานุเบกษา, พระบรมราชโองการ ประกาศ เลื่อนกรม ตั้งกรม ตั้งพระองค์เจ้า แลตั้งเจ้าพระยา, เล่ม 30, 11 พฤศจิกายน 2456, หน้า 348-351
  10. ศิลปวัฒนธรรมไทย เล่มที่ ๔ วัดสำคัญกรุงรัตนโกสินทร์ (งานสมโภชกรุงรัตนโกสินทร์ ๒๐๐ปี พ.ศ. ๒๕๒๕)
  11. http://www.globalgroup.in.th/encyclopedia_lanna.html
  12. ข้อมูลจาก : เวปเพจ ๖๐ปีในความทรงจำ พลเอกแป้ง มาลากุล ณ อยุธยา
  13. "พระราชทานยศพระตำรวจ" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 30: 1725. 2 พฤศจิกายน 2456. สืบค้นเมื่อ 6 มีนาคม 2564. Check date values in: |accessdate=, |date= (help)
  14. "พระราชทานสัญญาบัตรยศนายพลเสือป่า" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 32: 507. 6 มิถุนายน 2458. สืบค้นเมื่อ 6 มีนาคม 2564. Check date values in: |accessdate=, |date= (help)
  15. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ เล่ม 28 ตอน 0 ง หน้า 1033 20 สิงหาคม 130
  16. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ เล่ม 30 ตอน 0 ง หน้า 1964 30 พฤศจิกายน 2456
  17. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ เล่ม 33 ตอน 0 ง หน้า 1836 22 ตุลาคม 2459
  18. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ เล่ม 35 ตอน 0 ง หน้า 2848 19 มกราคม 2461
  19. ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศพระราชทานฐานันดร เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีศักดิ์รามาธิบดี เล่ม 35 ตอน 0 ง หน้า 2192 2 ธันวาคม 2461
  20. ราชกิจจานุเบกษา, รายพระนามและนามผู้รับพระราชทานตราวัลลภาภรณ์ เมื่อวันที่ ๑ เมษายน พ.ศ. ๒๔๖๒ และแถลงความชอบของผู้นั้นๆ เล่ม 36 ตอน 0 ง หน้า 8 6 เมษายน 2462
  21. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานตราวชิรมาลา เล่ม 28 ตอน 0 ง หน้า 418 4 มิถุนายน 130
  22. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญดุษฎีมาลา เล่ม 36 ตอน 0 ง หน้า 3318 25 มกราคม 2462
  23. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญจักรพรรดิมาลา เล่ม 38 ตอน 0 ง หน้า 25 10 เมษายน 2464
  24. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์รัชกาลปัจจุบัน เล่ม 32 ตอน 0 ง หน้า 2607 23 มกราคม 2458
  25. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์ฝ่ายหน้า เล่ม 43 ตอน 0 ง หน้า 3124 26 พฤศจิกายน 2469
  26. ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์ เล่ม 55 ตอน 0 ง หน้า 2960 28 พฤศจิกายน 2481
บรรณานุกรม
  • สมมตอมรพันธุ์, พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระ. เรื่องตั้งเจ้าพระยาในกรุงรัตนโกสินทร์. กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2545. 404 หน้า. หน้า 180-183. ISBN 974-417-534-6

สิงหาคม 04, 2021
เจ, าพระยาธรรมาธ, กรณาธ, บด, หม, อมราชวงศ, มาลาก, มหาเสวกเอก, เจ, าพระยาธรรมาธ, กรณาธ, บด, นามเด, มว, หม, อมราชวงศ, มาลาก, อด, ตเสนาบด, กระทรวงว, จจ, นค, อสำน, กพระราชว, เท, ยบเท, าตำแหน, งเลขาธ, การสำน, กพระราชว, ในร, ชกาลพระบาทสมเด, จพระจ, ลจอมเกล, าเจ, าอย,. mhaeswkexk ecaphrayathrrmathikrnathibdi minamedimwa hmxmrachwngspum malakul xditesnabdikrathrwngwng pccubnkhuxsankphrarachwng ethiybethataaehnngelkhathikarsankphrarachwng inrchkalphrabathsmedcphraculcxmeklaecaxyuhwaelaphrabathsmedcphramngkudeklaecaxyuhwmhaeswkexk ecaphrayathrrmathikrnathibdi hmxmrachwngspum malakul r w p c m p ch m w m y r w ph w m l esnabdikrathrwngwngdarngtaaehnng 15 emsayn ph s 2456 23 krkdakhm ph s 2469kstriy phrabathsmedcphramngkudeklaecaxyuhwkxnhna phraecanxngyaethx ecafakrmkhunnrisranuwdtiwngsthdip phrayawrphngsphiphthnkhxmulswnbukhkhlekid 27 krkdakhm ph s 2420esiychiwit 23 mkrakhm ph s 2485 64 pi bida phrawrwngsethx krmhmunprabprpksmarda hmxmthb malakul n xyuthyakhusmrs thanphuhyingnngeyaw thrrmathikrnathibdiecafxngaekw n echiyngihmkhunwngs buyyarngkhalaymuxchuxphaphlxecaphrayathrrmathikrnathibdi fiphrahtth rchkalthi 6 enuxha 1 prawti 2 khrxbkhrw 3 xsykrrm 4 ys 4 1 ysphleruxn 4 2 ysphratarwc 4 3 ysesuxpa 5 ekhruxngrachxisriyaphrn 6 xangxingprawti aekikhhmxmrachwngspum malakul ekidemuxwnsukrthi 27 krkdakhm ph s 2420 aerm 2 kha eduxn 8 pichlu 1 epnoxrsinphrawrwngsethx krmhmunprabprpks kbhmxmthb malakul n xyuthyahmxmrachwngspum malakul erimrbrachkarinkrmmhadelk cnwnthi 27 minakhm r s 114 idrbphrarachthansyyabtrepnnaykwd mhadelkhumaephrtnechuxkewrvththi skdina 500 2 aelwyaymarbrachkarkrmwngepncmuncngphkdixngkhkhwa thuxskdina 800 emuxwnthi 23 kumphaphnth ph s 2439 3 hmxmrachwngspumidrbphrarachthanbrrdaskdiepn phrayaxnurksrachmnethiyr thuxskdina 1000 emuxwnthi 16 phvscikayn ph s 2446 4 txmainwnthi 7 krkdakhm ph s 2454 idrboprdekla aetngtngihdarngtaaehnngepn smuhphrarachmnethiyr 5 aelaidrbphrarachthanysepn mhaeswkexk emuxwnthi 26 krkdakhm ph s 2455 6 caknninpi ph s 2456 inrchsmyrchkalthi 6 thrngphrakrunaoprdekla ihepnesnabdikrathrwngwngemuxwnthi 15 emsayn ph s 2456 7 aelaepnxthibdikrmsilpakremuxwnthi 27 singhakhm ph s 2456 8 txmainwnthi 11 phvscikayn ph s 2456 idrbsthapnaepnecaphraya mismyacarukinsuphrrnbtwa ecaphrayathrrmathikrnathibdi srirtnmnethiyrbal brmraochprakarkiccaphirmy srrophdmrachthuranupradisth thrrmsucritwibuly malakulwiwthn barungrtnrachpraephni nityphkdinvpnarth xnetburikamatymhanayk xrrkheswknnthiphahmurthathr kittikhcresnabdi srirtnitrysrnthada xudmxachwathyaisry xphyphiriybrakrmphahu 9 thanmiphlngansakhykhuxepnphuxanwykarkxsrangwdrachbphithsthitmhasimaramrachwrwihar sungepnwdpracarchkalthi 5 subtxcakphrawrwngsethx phraxngkhecapradisthwrkar aelaphraecabrmwngsethx krmhlwngsrrphsatrsuphkic 10 khrxbkhrw aekikhecaphrayathrrmathikrnathibdi smrskbthanphuhyingnngeyaw thrrmathikrnathibdi th c w thidaphrayaxphyrnvththi cxmthwil xmatykul kbkhunhyingthramsngwn inphrabrmrachinupthmphsmedcphrasriphchrinthrabrmrachininath phrabrmrachchnniphnpihlwng 1 thngsxngthanmibutrthida dngni hmxmhlwnghyingsiripthum malakul hmxmhlwngpm malakul hmxmhlwngprathin malakul hmxmhlwngprasnn malakul hmxmhlwnghyingprasathani burnsiri hmxmhlwngpikthiphy malakul hmxmhlwngpunithy malakul hmxmhlwngpum malakul pumthxng malakul nxkcakni ecaphrayathrrmathikrrathibdi yngmibutrthidakbphrryaxunxik dngnikbecafxngaekw n echiyngihm thidainecanxybwlawngs n echiyngihm 11 mibutr khux hlwngmalakulwiwthn hmxmhlwngethiym malakul kbkhunwngs buyyarngkha mibutr idaek hmxmhlwngkwin malakul hmxmhlwnghwiw malakul hmxmhlwnghwid malakulxsykrrm aekikhecaphrayathrrmathikrnathibdi thungaekxsykrrm inchwngsngkhramolkkhrngthisxng 12 emuxwnthi 23 mkrakhm ph s 2485 1 sirixayu 64 piys aekikhysphleruxn aekikh mhaeswkexk 6 ysphratarwc aekikh phratarwctri 13 ysesuxpa aekikh nayphlesuxpa 14 ekhruxngrachxisriyaphrn aekikhph s 2454 ekhruxngrachxisriyaphrnrtnwraphrn r w fayhna 15 ph s 2456 ekhruxngrachxisriyaphrnculcxmekla chnthi 1 pthmculcxmekla p c fayhna 16 ph s 2459 ekhruxngrachxisriyaphrnxnepnthiechidchuyingchangephuxk chnsungsud mhaprmaphrnchangephuxk m p ch 17 ph s 2461 ekhruxngrachxisriyaphrnxnmiekiyrtiysyingmngkudithy chnsungsud mhawchirmngkud m w m 18 ph s 2461 ekhruxngrachxisriyaphrnxnmiskdiramathibdi chnthi 3 oythin y r 19 ph s 2462 ekhruxngrachxisriyaphrnwllphaphrn w ph fayhna 20 ph s 2454 ekhruxngrachxisriyaphrnwchirmala w m l 21 ph s 2462 ehriyydusdimala ekhmrachkaraephndin r d m ph 22 ph s 2464 ehriyyckrphrrdimala r c ph 23 ph s 2458 ehriyyrtnaphrn rchkalthi 6 chnthi 1 w p r 1 24 ph s 2469 ehriyyrtnaphrn rchkalthi 7 chnthi 2 p p r 2 25 ph s 2481 ehriyyrtnaphrn rchkalthi 8 chnthi 1 x p r 1 26 xangxing aekikhechingxrrth 1 0 1 1 1 2 eruxngtngecaphrayainkrungrtnoksinthr hna 183 echingxrrth rachkiccanuebksa phrarachthansyyabtr elm 13 txn 1 5 emsayn r s 114 hna 12 phrarachthansyyabtr phrarachthansyyabtrkhunnang phrabrmrachoxngkar prakas tngsmuhphrarachmnethiyr 6 0 6 1 phrarachthanys PDF rachkiccanuebksa 29 1020 4 singhakhm 2455 subkhnemux 6 minakhm 2564 Check date values in accessdate date help phrabrmrachoxngkar prakas eluxnaelatngtaaehnngesnabdikrathrwngwng phrabrmrachoxngkar prakas yaykrmsilpakr rachkiccanuebksa phrabrmrachoxngkar prakas eluxnkrm tngkrm tngphraxngkheca aeltngecaphraya elm 30 11 phvscikayn 2456 hna 348 351 silpwthnthrrmithy elmthi 4 wdsakhykrungrtnoksinthr ngansmophchkrungrtnoksinthr 200pi ph s 2525 http www globalgroup in th encyclopedia lanna html khxmulcak ewpephc 60piinkhwamthrngca phlexkaepng malakul n xyuthya phrarachthanysphratarwc PDF rachkiccanuebksa 30 1725 2 phvscikayn 2456 subkhnemux 6 minakhm 2564 Check date values in accessdate date help phrarachthansyyabtrysnayphlesuxpa PDF rachkiccanuebksa 32 507 6 mithunayn 2458 subkhnemux 6 minakhm 2564 Check date values in accessdate date help rachkiccanuebksa phrarachthanekhruxngrachxisriyaphrn elm 28 txn 0 ng hna 1033 20 singhakhm 130 rachkiccanuebksa phrarachthanekhruxngrachxisriyaphrn elm 30 txn 0 ng hna 1964 30 phvscikayn 2456 rachkiccanuebksa phrarachthanekhruxngrachxisriyaphrn elm 33 txn 0 ng hna 1836 22 tulakhm 2459 rachkiccanuebksa phrarachthanekhruxngrachxisriyaphrn elm 35 txn 0 ng hna 2848 19 mkrakhm 2461 rachkiccanuebksa prakasphrarachthanthanndr ekhruxngrachxisriyaphrnxnmiskdiramathibdi elm 35 txn 0 ng hna 2192 2 thnwakhm 2461 rachkiccanuebksa rayphranamaelanamphurbphrarachthantrawllphaphrn emuxwnthi 1 emsayn ph s 2462 aelaaethlngkhwamchxbkhxngphunn elm 36 txn 0 ng hna 8 6 emsayn 2462 rachkiccanuebksa phrarachthantrawchirmala elm 28 txn 0 ng hna 418 4 mithunayn 130 rachkiccanuebksa phrarachthanehriyydusdimala elm 36 txn 0 ng hna 3318 25 mkrakhm 2462 rachkiccanuebksa phrarachthanehriyyckrphrrdimala elm 38 txn 0 ng hna 25 10 emsayn 2464 rachkiccanuebksa phrarachthanehriyyrtnaphrnrchkalpccubn elm 32 txn 0 ng hna 2607 23 mkrakhm 2458 rachkiccanuebksa phrarachthanehriyyrtnaphrnfayhna elm 43 txn 0 ng hna 3124 26 phvscikayn 2469 rachkiccanuebksa aecngkhwamsanknaykrthmntri eruxng phrarachthanehriyyrtnaphrn elm 55 txn 0 ng hna 2960 28 phvscikayn 2481 brrnanukrmsmmtxmrphnthu phraecabrmwngsethx krmphra eruxngtngecaphrayainkrungrtnoksinthr krungethph krmsilpakr 2545 404 hna hna 180 183 ISBN 974 417 534 6ekhathungcak https th wikipedia org w index php title ecaphrayathrrmathikrnathibdi hmxmrachwngspum malakul amp oldid 9340334, wikipedia, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด,

บทความ

, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม