แคว้นมัตสยะ

แคว้นมัตสยะ (อักษรโรมัน: Matsya Kingdom มัจฉะ หรือ มัตสยะ แปลว่า "ปลา") คือหนึ่งแคว้นใน มหาชนบท 16 แคว้น ที่ปรากฏอยู่ใน ยุคพระเวท ถูกกลาวถึงในมหากาพย์ มหาภารตะ และในพระไตรปิฎก อังคุตตรนิกาย ว่าแคว้นมัจฉะ หรือ มัตสยะ ตั้งอยู่ทางทิศใต้ หรือตะวันตกเฉียงใต้ของแคว้นกุรุ ทางใต้ของแคว้นสุรเสนะ และทางตะวันตกของแม่น้ำยมุนา อันเป็นแดนแบ่งเขตกับปัญจาละใต้ เทียบกับปัจจุบันแคว้นมัจฉะได้แก่ อาณาเขตของจังหวัดชัยปูร์อัลวาร์ และ ภารัตปูร์ ของรัฐราชสถาน รวมทั้งบริเวณใกล้เคียงโดยรอบเมืองหลวงของแคว้นมัจฉะ ชื่อ ไวราฏ หรือ วิราฏนคร และบางครั้งก็เรียกว่ามัตสยานครบ้าง เรียกว่ามัตสยาสัยนครบ้าง ปัจจุบันเรียกว่า ไพราฏ อยู่ห่างจากชัยปูร์ ซึ่งเป็นเมืองหลวงของรัฐราชสถานในปัจจุบัน ขึ้นไปทางเหนือ 64 กิโลเมตร หรือ 41 ไมล์ และอยู่ทางตะวันตกเฉียงใต้ของกรุงเดลี ระยะทาง 168 กิโลเมตร หรือ 105 ไมล์

แคว้นมัตสยะ (มัจฉะ) Kingdom of Matsya
c. 700 BCE–c. 300 BCE
แคว้นมัตสยะและมหาชนบทแคว้นอื่นในยุคพระเวทตอนปลาย
เมืองหลวง	วิราฏนคร
ภาษาทั่วไป	Sanskrit
ศาสนา	Hinduism Buddhism Jainism
การปกครอง	ราชาธิปไตย
Maharaja
ยุคประวัติศาสตร์	Bronze Age, Iron Age
• ก่อตั้ง	c. 700 BCE
• สิ้นสุด	c. 300 BCE
ปัจจุบันเป็นส่วนหนึ่งของ	India (in northeast of Rajasthan state)

The position of the Matsya kingdom in Iron Age Vedic India.

เรื่องราวเกี่ยวกับแคว้นมัจฉะ ที่เกี่ยวกับพระพุทธศาสนามีน้อยมาก ที่ตั้งของแคว้นและชื่อเมืองหลวงเช่นที่ปรากฏก็ได้จากคัมภีร์และเรื่องราวของฮินดูแทบทั้งหมด แสดงว่าในสมัยของพระพุทธองค์ การพระศาสนายังไม่แพร่หลายในแคว้นมัจฉะ แต่จากการขุดค้นพบศิลาจารึกของพระเจ้าอโศกมหาราชที่ไพราฏนี้ ซึ่งมีข้อความเป็นคำเผดียงสงฆ์ ถึงความเคารพเลื่อมใสของพระองค์ ซึ่งมีต่อพระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ ลงท้ายด้วยทรงระบุหมวดธรรมต่าง ๆ ที่ทรงมีพระราชประสงค์ให้พระภิกษุ สามเณรและอุบาสกอุบาสิกาทั้งปวงสนใจ ท่องบ่นศึกษาและสดับฟัง แสดงให้เห็นว่าในรัชสมัยของพระองค์นั้น แคว้นมัจฉะหรือที่นครไวราฏนี้ คงจะมีวัดและพระสงฆ์อยู่มาก

ในสมัยของพระถังซัมจั๋ง การพระศาสนาในแคว้นมัจฉะหรือโดยเฉพาะที่ไวราฏนี้ได้ทรุดโทรมลงแล้ว ท่านบันทึกไว้ว่า ได้พบวัดรวม 8 วัดด้วยกัน แต่อยู่ในสภาพที่ถูกทอดทิ้งและหักพังทรุดโทรมมาก มีพระภิกษุอยู่เป็นจำนวนน้อย^{[ต้องการแหล่งอ้างอิงดีกว่านี้]}

อ้างอิง

1. Dalal, Roshen (2017-07-14), "Hinduism and its basic texts", Reading the Sacred Scriptures, 1 [edition]. | New York : Routledge, 2017. |: Routledge, pp. 250, 157–170, ISBN 978-1-315-54593-6, สืบค้นเมื่อ 2020-09-16CS1 maint: location (link)
2. Bhan, Suraj (2006-12-01). "North Indian Protohistory and Vedic Aryans". Ancient Asia. 1: 173. doi:10.5334/aa.06115. ISSN 2042-5937.
3. Ratnawat, Shyam Singh. Sharma, Krishna Gopal. (1999). History and culture of Rajasthan : from earliest times upto 1956 A.D. Centre for Rajasthan Studies, University of Rajasthan. p. 7. OCLC 606486051.CS1 maint: multiple names: authors list (link)
4. "Integration of Rajasthan". Rajasthan Legislative Assembly website. สืบค้นเมื่อ 2009-06-04.
5. มหาชนบท 16 แคว้น แคว้นสำคัญในชมพูทวีปสมัยพุทธกาล จากเว็บ vichadham.com

แหล่งข้อมูลอื่น

• Hindu Mythology