แพทย์ประจำบ้าน

แพทย์ประจำบ้าน (อังกฤษ: residency) เป็นลำดับขั้นหนึ่งของการศึกษาหลังปริญญาของแพทยศาสตรศึกษา แพทย์ประจำบ้านเป็นผู้ที่ได้รับปริญญาแพทยศาสตรบัณฑิตแล้วและกำลังปฏิบัติงานด้านการแพทย์เฉพาะทางภายใต้การควบคุมของอาจารย์แพทย์ที่ได้รับวุฒิบัตรแสดงความรู้ความชำนาญในการประกอบวิชาชีพเวชกรรมในโรงเรียนแพทย์หรือโรงพยาบาลที่เป็นศูนย์การศึกษาของแพทย์ประจำบ้านต่างๆ การศึกษาในระดับแพทย์ประจำบ้านมักต้องผ่านการเป็นแพทย์เพิ่มพูนทักษะหรือแพทย์ใช้ทุน (internship) มาก่อน หรืออาจผนวกระยะของแพทย์เพิ่มพูนทักษะเป็นชั้นปีแรกของการศึกษาระดับแพทย์ประจำบ้านก็ได้ หลังจากการศึกษาระดับนี้แล้วผู้เรียนมักศึกษาต่อเป็นแพทย์ประจำบ้านต่อยอด (fellowship) เพื่อศึกษาการแพทย์เฉพาะทางย่อยต่อไป

แม้ว่าโรงเรียนแพทย์จะได้สอนแพทย์ให้รู้กว้างขวางเกี่ยวกับความรู้ทางการแพทย์ทั่วไป ทักษะทางคลินิกพื้นฐาน และประสบการณ์ทางการแพทย์ก็ตาม แต่การศึกษาของแพทย์ประจำบ้านนี้จะฝึกในเชิงลึกเกี่ยวกับการแพทย์เฉพาะทาง อันได้แก่ วิสัญญีวิทยา อายุรศาสตร์ สูติศาสตร์และนรีเวชวิทยา กุมารเวชศาสตร์ เวชศาสตร์ฟื้นฟู รังสีวิทยา ศัลยศาสตร์ เวชศาสตร์ฉุกเฉิน นิติเวชศาสตร์ พยาธิวิทยา ศัลยศาสตร์ออร์โทพีดิกส์ เป็นต้น หลักสูตรในประเทศไทยของแพทย์ประจำบ้านนั้นโดยทั่วไปมักมีระยะเวลาประมาณ 3-5 ปีตามแต่ละสถาบันและแต่ละสาขาวิชา หลังจากนั้นต้องเข้าสอบเพื่อรับวุฒิบัตรแสดงความรู้ความชำนาญในการประกอบวิชาชีพเวชกรรมจากราชวิทยาลัยต่าง ๆ ตามสาขาของแพทย์เฉพาะทางนั้น

ที่มาของคำ

คำว่า แพทย์ประจำบ้าน แปลมาจากภาษาอังกฤษว่า resident หรือ registrar มาจากการที่แพทย์ประจำบ้านโดยทั่วไปต้องใช้ชีวิตส่วนใหญ่อยู่ภายในโรงพยาบาลเพื่อปฏิบัติงานซึ่งมีสำนวนภาษาอังกฤษว่า in house โดยรวมแล้วแพทย์ประจำบ้านทำหน้าที่ดูแลผู้ป่วยภายใต้การควบคุมและรับผิดชอบของอาจารย์แพทย์ในโรงพยาบาล

แพทย์ประจำบ้านอาวุโส (senior residents หรือ chief residents) หมายถึงแพทย์ประจำบ้านที่ปฏิบัติงานเป็นแพทย์ประจำบ้านปีสุดท้าย หรืออาจหมายถึงแพทย์ประจำบ้านที่ทำหน้าที่ตรวจตรากิจกรรมต่าง ๆ บนหอผู้ป่วยหรือเป็นที่ปรึกษาและสอนแพทย์ประจำบ้านคนอื่น

สถาบันที่เปิดอบรมแพทย์ประจำบ้านในประเทศไทย

สถาบันที่เปิดอบรมแพทย์ประจำบ้านในประเทศไทยมีหลายแห่ง บางแห่งเปิดอบรมเฉพาะบางสาขาขึ้นอยู่กับขอบเขตงานบริการและศักยภาพของแต่ละสถาบัน

คณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล มหาวิทยาลัยมหิดล คณะแพทยศาสตร์ โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ คณะแพทยศาสตร์วชิรพยาบาล มหาวิทยาลัยกรุงเทพมหานคร คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร โรงพยาบาลพระมงกุฏเกล้า โรงพยาบาลสมเด็จพระปิ่นเกล้า โรงพยาบาลภูมิพลอดุลยเดช โรงพยาบาลตำรวจ โรงพยาบาลสิริกิติ์ โรงพยาบาลสมเด็จ ณ ศรีราชา โรงพยาบาลกลาง โรงพยาบาลตากสิน โรงพยาบาลเจริญกรุงประชารักษ์ โรงพยาบาลราชวิถี โรงพยาบาลเลิดสิน สถาบันสุขภาพเด็กแห่งชาติมหาราชินี สถาบันพยาธิวิทยา สถาบันประสาทวิทยา สถาบันโรคผิวหนัง สถาบันสมเด็จเจ้าพระยา

สถาบันยุวประสารทไวทโยปถัมภ์ สำนักระบาดวิทยา สถาบันโรคทรวงอก โรงพยาบาลเมตตาประชารักษ์ โรงพยาบาลศรีธัญญา โรงพยาบาลนพรัตนราชธานี โรงพยาบาลชลบุรี โรงพยาบาลพระปกเกล้า โรงพยาบาลพุทธชินราช โรงพยาบาลสวรรค์ประชารักษ์ โรงพยาบาลลำปาง โรงพยาบาลขอนแก่น โรงพยาบาลมหาราชนครราชสีมา โรงพยาบาลหาดใหญ่ โรงพยาบาลราชบุรี โรงพยาบาลสระบุรี โรงพยาบาลอุดรธานี โรงพยาบาลสรรพสิทธิประสงค์ โรงพยาบาลสุราษฎร์ธานี โรงพยาบาลเชียงรายประชานุเคราะห์ โรงพยาบาลมหาราชนครศรีธรรมราช โรงพยาบาลค่ายสุรนารี โรงพยาบาลสมเด็จพระบรมราชเทวี ณ ศรีราชา สภากาชาดไทย