โลกธาตุ

โลกธาตุ ในทางพระพุทธศาสนานั้น มีแสนโกฏิจักรวาลหรือ 1ล้านล้านจักรวาล คือ แบ่งเป็น

1. จักรวาลขนาดเล็ก (เช่นสุริยจักรวาล)
2. จักรวาลขนาดกลาง (เช่นกาแล็คซี่)
3. จักรวาลขนาดใหญ่ (เอกภพ )

โดยได้ขยายความไว้ว่า

1. หนึ่งพันจักรวาลขนาดเล็ก เป็น หนึ่งโลกธาตุขนาดเล็ก
2. หนึ่งพันจักรวาลขนาดกลาง เป็น หนึ่งโลกธาตุขนาดกลาง
3. หนึ่งพันจักรวาลขนาดใหญ่ เป็น หนึ่งโลกธาตุขนาดใหญ่

ดังนั้น

1. หนึ่งพันจักรวาลขนาดเล็ก เป็น หนึ่งจักรวาลขนาดกลาง
2. หนึ่งพันจักวาลขนาดกลาง เป็น หนึ่งจักรวาลขนาดใหญ่

และ

1. หนึ่งพันโลกธาตุขนาดเล็ก เป็น หนึ่งโลกธาตุขนาดกลาง
2. หนึ่งพันโลกธาตุขนาดกลาง เป็น หนึ่งโลกธาตุขนาดใหญ่
3. หนึ่งโลกธาตุขนาดใหญ่ มีหนึ่งพันโลกธาตุ

เมื่อรวมจักรวาลทั้งสิ้น จะได้แสนโกฏิจักรวาล หรือหนึ่งล้านล้านจักรวาล(1,000,000,000,000) โดยจักรวาลขนาดใหญ่หรือเอกภพมีหนึ่งล้านเอกภพ ซึ่งเอกภพนั้นมีการเกิดดับสลับกันดั่งฟองพรายน้ำ คือแตกดับและเกิดใหม่ไม่พร้อมกัน

เวลาถือกำเนิดจนสิ้นสลายไปของจักรวาลขนาดเล็กเป็น1จุลกัปป์ จักรวาลขนาดเล็กแตก 7 ครั้งในครั้งที่8จักรวาลขนาดกลางจะแตกเรียกมัชฌิมกัปป์ จักรวาลขนาดกลางแตก 7 ครั้งในครั้งที่ 8 จักรวาลขนาดใหญ่จะแตกเรียกมหากัป จักรวาลขนาดเล็กแตกด้วยธาตุไฟ จักรวาลขนาดกลางแตกด้วยธาตุน้ำ จักรวาลขนาดใหญ่แตกด้วยธาตุลม รวมเป็นแตกดับ64รอบในหนึ่งมหากัป

ในวันสิ้นโลกในคัมภีร์ทางพระพุทธศาสนากล่าวว่าดวงอาทิตย์จะมีขนาดใหญ่ขึ้น 7 เท่า หรืออาจมี 7 ดวง (ในคัมภีร์ สัตต แปลว่า 7 อาจ 7 เท่า หรือ 7 ดวงก็ได้) หมายถึงลักษณะการแตกสลายไปของจักรวาลขนาดเล็กเท่านั้น

พระพุทธองค์ตรัสแสดงบอกลักษณะของโลกนี้ ว่า มหาปฐพีนี้ตั้งอยู่บนน้ำ (แผ่นดินและมหาสมุทร) น้ำตั้งอยู่บนลม (มหาสมุทรและชั้นบรรยากาศ) ลมตั้งอยู่บนอากาศ (ชั้นบรรยากาศและอวกาศ) สมัยที่ลมใหญ่พัด เมื่อลมใหญ่พัดอยู่ย่อมยังน้ำให้ไหว น้ำไหวแล้ว ย่อมยังแผ่นดินให้ไหว

อ้างอิง

จูฬนีสูตร สุตตันตะปิฎก อังคุตตรนิกาย ติกนิบาต เล่ม 1 ภาค 3 หน้า 431

สุริยสูตร พระสุตตันตปิฎก อังคุตรนิกาย สัตตก-อัฏฐก-นวกนิบาต เล่ม ๔ - หน้าที่ 214

สุตตันตปิฎก ทีฆนิกาย มหาวรรค มหาปรินิพพาน