อันดับห่าน

อันดับห่าน ช่วงเวลาที่มีชีวิตอยู่: ครีเตเชียสตอนปลาย-โฮโลซีน, 66–0Ma PreЄ Є O S D C P T J K Pg N
ห่านแคนาดา (Branta canadensis) สมาชิกขนาดใหญ่ในอันดับนี้ จัดอยู่ในวงศ์ Anatidae
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร:	Animalia
ไฟลัม:	Chordata
ชั้น:	Aves
อันดับ:	Anseriformes Wagler, 1831
วงศ์
Anatidae – เป็ด, นกเป็ดน้ำ, ห่าน, หงส์ Anhimidae – นกสกรีมเมอร์ Anseranatidae – ห่านแม็กพาย Dromornithidae † Presbyornithidae †
แผนที่แสดงการกระจายพันธุ์
ชื่อพ้อง
Anserimorphae

อันดับห่าน หรือ อันดับเป็ด (อังกฤษ: Duck, Goose, Swan, Teal, Screamer, Waterfowl) เป็นอันดับของสัตว์ปีกอันดับหนึ่ง ใช้ชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Anseriformes

นกในอันดับห่านมีขนาดเล็กจนถึงขนาดใหญ่มาก มีขนาดลำตัวยาวตั่งแต่ 29 – 152 เซนติเมตร ได้แก่ ห่านและนกเป็ดน้ำต่าง ๆ ปากของนกในอันดับนี้แตกต่างจากปากของนกในอันดับอื่นอย่างชัดเจนคือ ปากแบนและกว้าง ปลายปากมีลักษณะคล้ายเล็บและเป็นขอเล็กน้อย รูจมูกทะลุถึงกัน นิ้วมี 4 นิ้ว เหยียดไปข้างหลัง 1 นิ้ว และเหยียดไปข้างหน้า 3 นิ้ว นิ้วหน้ามีพังผืด นิ้วแบบตีนพัด นิ้วหลังเป็นนิ้วต่างระดับ ขนปลายปีกมี 10 เส้น ขนกลางปีกเป็นแบบไม่มีขนกลางปีกเส้นที่ 5 ขนแต่ละเส้นมีแกนขนรองเล็กหรือไม่มี ด้านข้างของคอมีขน ตัวเต็มวัยมีขนอุยปกคลุมลำตัว มีต่อมน้ำมันลักษณะเป็นพุ่มขน ทำให้เมื่อลงน้ำแล้วขนจะไม่อุ้มน้ำ ไม่ทำให้ตัวหนัก

นกในอันดับห่านเป็นนกน้ำหรือกึ่งน้ำกึ่งบก สามารถว่ายน้ำรวมถึงดำน้ำได้ดี อาหารได้แก่ สัตวตัวเล็กต่าง ๆ และพืช ปกติทำรังโดยใช้ขนวางตามพื้นดิน บางชนิดทำรังตามโพรงต้นไม้ วางไข่ครอกละ 3 – 15 ฟอง เปลือกไข่สีขาวหรือสีเนื้อหรือสีออกเขียวเป็นมัน ลูกนกแรกเกิดมีสภาพเป็นลูกอ่อนเดินได้ มีกระจายพันธุ์ทั่วทั้งโลกประมาณ 140 – 150 ชนิด

การจำแนก

แบ่งออกได้เป็น 3 วงศ์ (บางข้อมูลจัดให้มี 4)

• Anatidae – เป็ด, นกเป็ดน้ำ, ห่าน, หงส์
• Anhimidae – นกสกรีมเมอร์
• Anseranatidae – ห่านแม็กพาย
• Dendrocygnidae – เป็ดแดง (หากจะจัดให้เป็นวงศ์ต่างหาก)

ที่สูญพันธุ์ไปแล้ว

• Dromornithidae †
• Presbyornithidae †

Anseriformes classification

Anhimae Anhimidae Anhima  Chauna  Anseres Anseranatidae Anseranas  Anatidae Dendrocygninae Dendrocygna  Thalassornis  ?Plectropterinae Plectropterus   Stictonettinae Stictonetta Anserinae ?Nettapodini Nettapus  Biziurini Biziura  Oxyurini Heteronetta  Nomonyx Oxyura  Anserini Malacorhynchina Malacorhynchus  Cereopsina Coscoroba Cereopsis  Cygnina Sthenelides  Cygnus  Anserina Branta  Anser  Anatinae Tadornini Merganettina Merganetta  Chleophagina Chloephaga  Oressochen Neochen  Tadornina Radjah  Tadorna  Alopochen  Mergini Histrionicus †Camptorhynchus  Clangula  Somanterina Polysticta  Somateria  Mergina Melanitta  Bucephala  Mergellus  Cairinini Cairina  Aix  Callonettini Callonetta ?Salvadorina  Aythyini Chenonetta Hymenolaimus Sarkidiornis  Pteronetta Cyanochen Marmaronetta  Asarcornis  Netta  Metopiana Aythya  Anatini Anas  Sibirionetta  Spatula  Tachyeres Lophonetta Amazonetta Speculanas

ในประเทศไทยพบทั้งหมด 25 ชนิด เพียงวงศ์เดียว (หรือ 2 วงศ์)

อ้างอิง

1. Livezey, B.C. 1986: A phylogenetic analysis of recent anseriform genera using morphological characters. Auk, 103: 737-754. PDF
2. Madge, Steve (1988). Wildfowl: An Identification Guide to the Ducks, Geese and Swans of the World (Helm Identification Guides). Christopher Helm. ISBN 0-7470-2201-1. Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (help)
3. "2. อันดับหาน (Order Anseriformes)" (PDF). อนุกรมวิธานและสถานภาพของนกประจำถิ่นในปัจจุบัน. สืบค้นเมื่อ 1 May 2014.
4. "Anseriformes". itis. สืบค้นเมื่อ 1 May 2014.