อันดับปลาตะเพียน

อันดับปลาตะเพียน อันดับปลากินพืช ช่วงเวลาที่มีชีวิตอยู่: พาลีโอซีน-ปัจจุบัน
ปลากระโห้ (Catlocarpio siamensis) ปลาที่อยู่ในวงศ์ Cyprinidae ซึ่งเป็นปลาที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในวงศ์นี้และอันดับนี้
ปลาหมูลายเมฆ (Botia kubotai) ปลาที่อยู่ในวงศ์ Botiidae นิยมเลี้ยงกันเป็นปลาสวยงาม
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร:	Animalia
ไฟลัม:	Chordata
ชั้นใหญ่:	Osteichthyes
ชั้น:	Actinopterygii
ชั้นย่อย:	Neopterygii
ชั้นฐาน:	Teleostei
อันดับใหญ่:	Ostariophysi
อันดับ:	Cypriniformes
วงศ์ใหญ่
Cobitioidea Cyprinioidea
ชื่อพ้อง
Cyprinoidei

อันดับปลาตะเพียน หรือ อันดับปลากินพืช (ชื่อวิทยาศาสตร์: Cypriniformes, อังกฤษ: Carp, Barb, Loach, Minnow, Chinese suckerfish, Garra) เป็นอันดับของปลาจำพวกหนึ่ง ซึ่งประกอบด้วยปลาตะเพียน, ปลาทอง, ปลาคาร์ป, ปลาซิว เป็นต้น ส่วนใหญ่เป็นปลาที่อยู่ในวงศ์ Cyprinidae มีลักษณะโดยรวมคือ ลำตัวมีเกล็ด ส่วนใหญ่แบนข้าง สันท้องกลมหรือเป็นสันคม ไม่มีหนามที่สันท้อง ตาไม่มีหนังคลุม ปากมีหลายตำแหน่งทั้งอยู่ตรงด้านหน้า เฉียงขึ้น หรืออยู่ทางด้านล่าง บางชนิดยืดหดได้เล็กน้อย บางชนิดมีลักษณะคล้ายปากดูด ส่วนใหญ่ไม่มีฟันบนขากรรไกรหรือบางชนิดที่มีก็มีไม่เกิน 8 ซี่ รอยต่อส่วนปลายของขากรรไกรล่างมีปมยื่นออกมาเรียกว่า ซิมไซซีล นอบ ริมฝีปากบางอาจมีหรือไม่มีติ่งเนื้อ บางชนิดไม่มีริมฝีปาก ไม่มีหนามใต้ตา หรือหน้าตา ช่องเปิดเหงือกกว้างกระดูกโอเพอร์เคิล เจริญดี มีหนวด 1-2 คู่ หรือไม่มี ก้านครีบเดี่ยวก้านสุดท้ายของครีบหลังอาจแข็ง หรือไม่แข็ง อาจมีหยักด้านในหรือไม่มี ไม่มีครีบไขมัน มีฟันที่หลอดคอ 1-3 แถว ขอบปากเป็นกระดูกพรีแมคซิลลา ขากรรไกรบนยืดหดได้ บางชนิดครีบหลังมีก้านครีบเดี่ยว มีครีบหลังตอนเดียว ถุงลมมีขนาดค่อนข้างใหญ่ส่วนใหญ่แบ่งออกเป็นสองตอน ไม่ถูกแผ่นกระดูกปกคลุมไว้

เป็นปลาที่กระจายอยู่ทั่วไปในทุกภูมิภาคของโลก ทั้งอเมริกาเหนือ, ทวีปยูเรเชียและทวีปเอเชีย มีพฤติกรรมอาศัยอยู่รวมกันเป็นฝูงใหญ่ พบในน้ำจืดมากกว่าทะเล ส่วนใหญ่เป็นปลาที่กินพืชเป็นอาหาร ไม่มีกระเพาะอาหาร แต่ก็มีหลายชนิดที่กินเนื้อหรือแพลงก์ตอน เป็นปลาที่มนุษย์คุ้นเคยมานานเพราะใช้เป็นอาหาร

นอกเหนือจากปลาในวงศ์ Cyprinidae แล้ว ยังมีปลาในวงศ์อื่นอีกที่อยู่ในอันดับนี้ประมาณ 5-6 วงศ์ ได้แก่

• Catostomidae (วงศ์ปลาหมูกระโดงสูง)
• Cobitidae (วงศ์ปลาหมูแท้)
• Botiidae (วงศ์ปลาหมู)
• Serpenticobitidae
• Balitoridae (วงศ์ปลาค้อ)
• Gyrinocheilidae (วงศ์ปลาสร้อยน้ำผึ้ง)
• Labeoninae (วงศ์ปลาเลียหิน)

และพบมากกว่า 320 สกุล และมากกว่า 3,250 ชนิด และมีความใกล้เคียงกับปลาในอันดับ Characiformes ที่พบในทวีปแอฟริกาและอเมริกาใต้

อ้างอิง

1. Kottelat, M.; 2012: Conspectus cobitidum: an inventory of the loaches of the world (Teleostei: Cypriniformes: Cobitoidei). The Raffles Bulletin of Zoology, Suppl. No. 26: 1-199.
2. Cypriniformes

แหล่งข้อมูลอื่น