ฮิโรชิเงะ

อูตางาวะ ฮิโรชิเงะ (ญี่ปุ่น: 歌川 広重, ชื่อเกิด อันโด ฮิโรชิเงะ (安藤 広重); ค.ศ. 1797 – 12 ตุลาคม ค.ศ. 1858) เป็นจิตรกรคนสำคัญของประเทศญี่ปุ่นในคริสต์ศตวรรษที่ 17 มีความเชี่ยวชาญทางการสร้างภาพพิมพ์แกะไม้ (woodcut) สมัยที่เรียกว่า “ภาพอูกิโยะ” ซึ่งเป็นภาพพิมพ์แกะไม้ที่สร้างระหว่างคริสต์ศตวรรษที่ 17 ถึง 20 ที่เป็นภาพภูมิทัศน์ ตำนานจากประวัติศาสตร์ การละคร และจากชีวิตความสนุก

ฮิโรชิเงะ
ภาพเหมือนของฮิโรชิเงะโดยคูนิซาดะ
ชื่อจริง	広重
เกิด	ค.ศ. 1797 เอโดะ, ประเทศญี่ปุ่น
เสียชีวิต	12 ตุลาคม ค.ศ. 1858 (ข้อผิดพลาดนิพจน์: "{" เป็นอักขระเครื่องหมายวรรคตอนที่ไม่รู้จัก ปี) เอโดะ, ประเทศญี่ปุ่น
สัญชาติ	ญี่ปุ่น
การศึกษาสูงสุด	โทโยฮิโระ
มีชื่อเสียงจาก	จิตรกรรม ภาพพิมพ์แกะไม้
ผลงานเด่น	The Fifty-three Stations of the Tōkaidō The Sixty-nine Stations of the Kiso Kaidō One Hundred Famous Views of Edo
ขบวนการ	สำนักอูตางาวะ

ฮิโรชิเงะเกิดเมื่อปี ค.ศ. 1797 ที่เอโดะ หรือกรุงโตเกียวในปัจจุบัน ประเทศญี่ปุ่น เสียชีวิตเมื่อวันที่ 12 ตุลาคม ค.ศ. 1858 ชื่อของฮิโรชิเงะที่ใช้ในงานศิลปะคือ อิจิยูไซ ฮิโรชิเงะ ( Ichiyūsai Hiroshige (一幽斎廣重))

เบื้องต้น

ฮิโรชิเงะเกิดเมื่อปี ค.ศ. 1797 มีชื่อว่าอันโด โทกูทาโร (Andō Tokutarō) ในค่ายทหารทางตะวันออกของปราสาทเอโดะในบริเวณแยซูของเอโดะ (โตเกียวในปัจจุบัน) เป็นลูกของอันโด เก็งเอมง เป็นข้าระดับโดชิงของโชกุน มีหน้าที่รับผิดชอบเกี่ยวกับความปลอดภัยจากอัคคีภัยของปราสาท พ่อของฮิโรชิเงะและครอบครัวและซามูไรอีก 30 คนอาศัยอยู่ภายในค่าย 10 ค่าย และมีรายได้ 60 โคกุซึ่งเทียบว่าเป็นฐานะรอง ๆ แต่มั่นคงและงานไม่หนัก ศาสตราจารย์เซอิจิโร ทากาฮาชิ (Seiichiro Takahashi) กล่าวว่าหน้าที่การป้องกันไฟส่วนใหญ่แล้วจะเป็นการเที่ยวหาความสนุกสนาน ซามูไรและพ่อของฮิโรชิเงะมีหน้าที่คนงานชั้นต่ำอีก 300 คนผู้ที่ก็อาศัยอยู่ในค่ายด้วย พ่อของฮิโรชิเงะเสียชีวิตเมื่อฮิโรชิเงะมีอายุได้ 12 ปีฮิโรชิเงะทำหน้าที่ต่อ เอกสารเพียงเล็กน้อยกล่าวว่าฮิโรชิเงะได้รับการฝึกจากเจ้าหน้าที่ดับเพลิงอีกคนหนึ่งให้เขียนภาพแบบจีนตระกูลคาโน (Kanō school)

ตำนานกล่าวว่าฮิโรชิเงะมึความมุ่งมั่นที่จะเป็นศิลปินภาพอูกิโยะ (ukiyo-e artist) เมื่อได้เห็นภาพพิมพ์เกือบร่วมสมัยของคัตสึชิกะ โฮกูไซ ตั้งแต่บัดนั้นจนโฮกูไซเสียชีวิตในปี ค.ศ. 1849 งานของศิลปินสองคนนี้ก็สร้างแข่งกันให้กับลูกค้าเดียวกัน แต่สิ่งที่น่าจะมีอิทธิในการสร้างภาพพิมพ์แกะไม้มีส่วนมาจากทางเศรษฐกิจ เพราะเงินเดีอนของซามูไรชั้นรองอย่างฮิโรชิเงะก็คงไม่พอใช้ ซึ่งทำให้ต้องหารายได้เพิ่ม แต่ก็ไม่ยากอะไรเพราะหน้าที่เจ้าหน้าที่ดับเพลิงเป็นหน้าที่ที่มีเวลาว่างมาก

 

หมู้บ้านกลางหิมะ

 

สำนักสงฆ์บนภูเขา

 

เรือในทะเลสาบ

ความโน้มเอียงทางไปทางการวาดภาพทำให้ฮิโรชิเงะกลายเป็นจิตรกร เมื่อยังอายุไม่มากนักฮิโรชิเงะก็เริ่มเป็นที่รู้จัก เช่นในภาพเขียนเมื่อ ค.ศ. 1806 เป็นภาพขบวนของโชกุนจากเกาะรีวกีว การศึกษาของฮิโรชิเงะเริ่มด้วยการเรียนการเขียนแบบตระกูลคาโนโดยเพื่อนเจ้าหน้าที่ดับเพลิง โอกาจิมะ รินไซ (Okajima Rinsai) การศึกษาช่วงนี้เป็นการเตรียมตัวให้ฮิโรชิเงะให้เป็นผู้ฝึกงานเขียนต่อมา ฮิโรชิเงะพยายามเข้าฝึกงานกับอูตางาวะ โทโยกูนิ (Utagawa Toyokuni) จิตรกรผู้มีชื่อเสียงแต่ไม่สำเร็จ แต่ต่อมาก็ได้เข้าฝึกงาน (หลังจากถูกปฏิเสธไปครั้งหนึ่งก่อนหน้านั้น) กับอูตางาวะ โทโยฮิโระ (Utagawa Toyohiro) ในปี ค.ศ. 1811 เมื่ออายุ 15 ปี โตโยฮิโรให้ชื่อฮิโรชิเงะว่า “อูตางาวะ” (Utagawa) เพียงปีเดียวหลังจากเริ่มฝึกงานแทนที่จะเป็นสองถึงสามปีอย่างปกติ ต่อมาฮิโรชิเงะก็ใช้ชื่ออาจารย์เป็น “อิจิยูไซ ฮิโรชิเงะ” (Ichiyūsai Hiroshige)

เมื่อเริ่มฝึกงานกับโทะโยะฮิโร, ฮิโรชิเงะก็มิได้แสดงแนวโน้มทางความสามารถทางศิลปะมากนักและไม่มีผลงานเท่าใด แม้ว่าจะใช้ชื่อศิลปิน “อิจิยูไซ ฮิโรชิเงะ” และประกาศนียบัตรตั้งแต่ยังอายุเพียง 15 ปี งานชิ้นแรกที่แสดงความสามารถอย่างแท้จริงเป็นงานชิ้นที่ทำในปี ค.ศ. 1818 ในชุด “ทัศนียภาพ 8 ทางของทะเลสาบบิวะ” (Eight Views of Lake Biwa) และ “สถานที่สำคัญ 10 แห่งทางตะวันออกของเมืองหลวง” (Ten Famous Places in the Eastern Capital) ภาพสองชุดนี้ได้รับความสำเร็จพอประมาณ แต่ภาพ “สถานที่สำคัญทางตะวันออกของเมืองหลวง” สร้างใน ค.ศ. 1831 เริ่มสร้างความสนใจอย่างจริงจัง เชื่อกันว่างานเขียนระหว่างช่วงนี้เป็นงานที่ทำให้ฮิโรชิเงะศึกษาการเขียนภาพแบบตระกูลคาโน และ ชิโจ (Shijō) ได้ แต่งานเหล่านี้ก็เป็นเพียงงานเบื้องต้นที่ในที่สุดจึงได้นำมาสู่งานที่ทำให้ฮิโรชิเงะมีชื่อเสียงอย่างแท้จริง ในปี ค.ศ. 1832 ฮิโรชิเงะได้รับเชิญให้เป็นส่วนหนี่งของกลุ่มทูตโชกุนในพระราชสำนักหลวงที่เกียวโต ฮิโรชิเงะทิ้งนากาจิโรลูกชายไว้ให้ทำหน้าที่ดับเพลิงแทน ขณะที่เดินทางไปเกียวโตฮิโรชิเงะก็สังเกตทิวทัศน์ของถนนโทไกโด (Tōkaidō road) หรือถนนฝั่งทะเลตะวันออกซึ่งเป็นถนนที่คดเคี้ยวเลียบฝั่งทะเลและภูเขาที่ปกคลุมด้วยหิมะไปพลาง ผ่านทะเลสาบบิวะจนในที่สุดก็ถึงเกียวโต งานเขียนจากการเดินทางครั้งนี้ “สถานี 53 สถานีบนเส้นทางโทไกโด” (The Fifty-Three Stations of the Tokaido) เป็นงานพิมพ์ที่ประสพความสำเร็จมากและสร้างชื่อเสียงให้ฮิโรชิเงะเป็นศิลปินอย่างเต็มตัว แต่ก็มิได้ทำให้ฐานะทางการเงินดีเท่าใดนักจนตลอดชีวิต

ในปี ค.ศ. 1839 ภรรยาคนแรกฮิโรชิเงะเสียชีวิต ซึ่งต่อมาเขาได้แต่งงานกับโอยาซุ (O-yasu) ลูกสาวชาวนาชือคาเอมง (Kaemon) ฮิโรชิเงะอาศัยอยู่ในค่ายจนอายุ 43 และทำงานเช่นพ่อถึงแม้ว่าจะมีชื่อเสียงว่าเป็นศิลปินแล้วก็ตาม

ฮิโรชิเงะที่ 2 และ ฮิโรชิเงะที่ 3

ฮิโรชิเงะที่ 2 เป็นช่างภาพพิมพ์ชื่อชิเงโนบุ (Shigenobu) ผู้แต่งงานกับทัตสึลูกสาวของฮิโรชิเงะ ฮิโรชิเงะตั้งใจจะให้ชิเงโนบุเป็นทายาทแต่ทัตสึและชิเงโนบุแยกกัน แต่ชิเกะโนบุก็ยังใช้ชื่อฮิโรชิเงะซึ่งทำให้รู้จักกันในชื่อ “ฮิโรชิเงะที่ 2” ส่วน หลังจากนั้นทัตสึก็ไปแต่งงานกับศิลปินอีกคนหนึ่งชื่อชิเงมาซะ (Shigemasa) ผู้ที่กลายมาเป็นทายาทเจ้าหน้าที่ดับเพลิงของฮิโรชิเงะและใช้ชื่อฮิโรชิเงะ ที่รู้จักกันในชื่อ “ฮิโรชิเงะที่ 3” แต่ทั้ง ฮิโรชิเงะที่ 2 และ ฮิโรชิเงะที่ 3 ต่างก็ไม่ได้รับความสำเร็จเท่าเทียมกับฮิโรชิเงะ

ระเบียงภาพ

ภาพจากชุด “สถานี 53 สถานีบนเส้นทางโทไกโด”:

•  

  “ยามเข้าที่นิฮมบาชิ” (The Morning glow at the Nihonbashi)

•  

  “ทะเลสาบที่ฮาโกเนะ” (The Lake at Hakone)

•  

  “หิมะยามค่ำที่คัมบาระ” (Night Snow at Kambara)

•  

  “อากาศสดใสหลังหิมะตกที่คาเมยามะ” (Clear Weather After Snow at Kameyama)

ภาพจากชุด “ทัศนียภาพเด่น 100 แห่งของเอโดะ”

•  

  “สารบัญ” (Table of Contents)

•  

  “สวนท้อในคาเมโด” (The Plum Garden in Kameido)

•  

  “สะพานใหญ่, ฝนตก” (Great Bridge, Sudden Shower at Atake)

•  

  “ถนนช่างย้อมผ้าในคันดะ” (The Dyers' Street in Kanda)

•  

  “ถนนซูรูงะ” (The Suruga Street)

•  

  “สนที่สระเซ็นโซกุ” (The Pine of the Hanging Surplice at Senzoku Pond)

•  

  “ถนนฮิโรโกจิในชิตายะ” (Hirokoji Street in Shitaya)

•  

  “เรือบนคลองยตสึกิ-โดริ” (Barges on the Yotsugi-dori Canal)

•  

  “เนินยูฮิและสะพานกลองที่เมงูโระ” (Yuhi Hill and the Drum Bridge at Meguro)

•  

  “สนห้ากิ่งที่แม่น้ำโอนางิ” (The Five Trunked Pine on the Onagi River)

อ้างอิง

1. "The firemen of his day appear to have actually spent most of their time gambling, drinking, or otherwise amusing themselves." pg 2 of Ando Hiroshige, authored by Professor Sei-ichiro Takahashi (head of the Japan Art Academy and Minister of Education in 1947), trans. by Charles S. Terry; published by the Charles E. Tuttle Company in 1956.

ดูเพิ่ม

• จิตรกรรมภูมิทัศน์
• ภาพพิมพ์แกะไม้
• ภาพพิมพ์แกะไม้ในประเทศญี่ปุ่น
• ภาพอูกิโยะ

แหล่งข้อมูลอื่น

  วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อเกี่ยวกับ ฮิโรชิเงะ