กวางผา

กวางผา
กวางผา หรือกวางผาจีน (Naemorhedus griseus) ซึ่งเป็นชนิดที่พบได้ในมณฑลเสฉวนของจีน
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร:	Animalia
ไฟลัม:	Chordata
ชั้น:	Mammalia
อันดับ:	Artiodactyla
วงศ์:	Bovidae
วงศ์ย่อย:	Caprinae
สกุล:	Naemorhedus Smith, 1827
ชนิดต้นแบบ
Antilope goral Hardwicke, 1825
ชนิด
ดูในเนื้อหา
ชื่อพ้อง
Antilope Pallas, 1766 Naemorhaedus Nemorhaedus Nemorhedus Nemorrhedus

กวางผา (อังกฤษ: Gorals) เป็นสกุลของสัตว์กีบคู่จำพวกแอนทีโลปสกุลหนึ่ง ในวงศ์ Bovidae ใช้ชื่อสกุลว่า Naemorhedus

การค้นพบและศัพทมูลวิทยา

กวางผาถูกค้นพบและศึกษาครั้งแรกในทางสัตววิทยา เมื่อปี ค.ศ. 1825 ในแถบเทือกเขาหิมาลัย ประเทศเนปาล มีลักษณะคล้ายแอนทีโลปที่พบในทวีปแอฟริกา จึงได้รับการจำแนกและตั้งชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Antilope goral ต่อมาพบว่ามีลักษณะและนิสัยแตกต่างกันเด่นชัด จึงจำแนกออกเป็นสกุลใหม่ในปี ค.ศ. 1827 โดย ชาลส์ แฮมิลตัน สมิท นักธรรมชาติวิทยาและทหารชาวอังกฤษ คือ Naemorhedus

ชื่อสามัญของกวางผาในภาษาอังกฤษคือ "โกราล" (Goral) มาจากภาษาฮินดี (गोरल) ขณะที่ชื่อวิทยาศาสตร์ Naemorhedus คำว่า Naemor มาจากคำว่า "Nemoris" ในภาษาลาติน แปลว่า "ป่า" และ haedus มาจากภาษาลาติน แปลว่า "แพะหนุ่ม" หรือ"แพะตัวผู้"

ลักษณะและพฤติกรรม

กวางผามีรูปร่างคล้ายแพะหรือเลียงผา (Capricornis spp.) ที่มีขนาดเล็ก ซึ่งครั้งหนึ่งเลียงผาเองก็เคยใช้ชื่อสกุลเดียวกับกวางผาด้วย มีเขาสั้น ๆ ทั้งตัวผู้และตัวเมีย เป็นกรวยปลายเรียวแหลมคล้ายกันทั้ง 2 ข้าง ไม่มีการแตกกิ่งเขา เปลือกนอกเป็นปลอกเขาแข็งสวมทับบนแกนเขา ซึ่งเป็นแกนกระดูกที่งอกติดกับกะโหลกศีรษะชิ้นหน้าผาก ตัวเขาเจริญขึ้นตามอายุ และมีชุดเดียวตลอดชีวิต ไม่มีการผลัดเขาเหมือนกวาง

กวางผาไม่มีเคราใต้คางเหมือนแพะรวมทั้งมีขนาดเล็กกว่าเลียงผาเกือบเท่าตัว ขนมีสีอ่อนไม่เข้มเหมือนเลียงผา ขนชั้นนอกเป็นเส้นยาวหยาบ มีขนชั้นในเป็นเส้นละเอียดนุ่ม ซึ่งไม่พบในเลียงผา ระหว่างโคนเขาทั้ง 2 ข้าง ไปถึงหลังใบหูมีกระจุกขนเป็นยอดแหลมสีน้ำตาลเข้มชัดเจน ถัดต่อมาบริเวณหลังและสะโพกมีแผงขนยาวคล้ายอานม้าบาง ๆ สีเทา กลางหลังมีแถบขนสีดำพาดยาวตามแนวสันหลังไปจดโคนหาง หางสั้นเป็นพวงสีเข้มดำ ขนใต้คางและแผ่นอกสีน้ำตาลอ่อน เห็นเป็นแถบลายจาง ๆ บริเวณแผ่นอก สีขนช่วงโคนขาเข้มกว่าช่วงปลายขาลงไปถึงกีบเท้า เขาสั้นสีดำเป็นรูปกรวยแหลม ปลายเขาเรียวแหลมโค้งไปข้างหลังเล็กน้อย โคนเขาใหญ่มีรอยหยักเป็นวง ๆ รอบเขาชัดเจน โดยทั่วไปแล้วสีขนของกวางผาตัวเมียจะอ่อนกว่าตัวผู้ เขาสั้นเล็กและมีรอยหยักรอบโคนเขาไม่ลึกชัดเจนอย่างเขาของตัวผู้

ทั้งหมดเป็นสัตว์ที่อาศัยและหากินบนที่ราบสูงที่เป็นภูเขาหรือหน้าผาที่มีความสูงจากระดับน้ำทะเลตั้งแต่ 1,000–4,000 เมตร พบกระจายพันธุ์ตั้งแต่เทือกเขาหิมาลัยจรดจนถึงเอเชียตะวันออก มีประชากรบางส่วนลงมาในเอเชียอาคเนย์ด้วย เป็นสัตว์ที่มีกีบเท้าที่แข็งแรงรับน้ำหนักได้ จึงเหมาะกับการกระโดดไปมาและไต่ไปตามหน้าผา เป็นสัตว์ที่มีการระแวดระวังภัยสูง ใช้ประสาทการมองเห็นมากกว่าการดมกลิ่น อีกทั้งยังเป็นสัตว์ที่ว่ายน้ำได้ และว่ายน้ำได้เก่งอีกด้วยซ้ำ เคยมีรายงานว่าสามารถว่ายน้ำข้ามไปมาระหว่างเกาะต่าง ๆ ได้

การจำแนก

ปัจจุบันได้มีการตรวจสอบพิจารณารูปร่างลักษณะและเขตการกระจายพันธุ์ พบว่ากวางผาในบางแหล่งมีความแตกต่างกันเด่นชัด จำแนกได้เป็น 4 ชนิด ได้แก่

• กวางผาแดง (N. baileyi) พบตั้งแต่ธิเบตจนถึงภาคเหนือของพม่า
• กวางผาหางยาว, กวางผาจีน (N. griseus) พบตั้งแต่ไซบีเรียตอนใต้, อนุทวีปอินเดียไปจนถึงเอเชียตะวันออก
• กวางผาเทา, กวางผาหิมาลัย (N. goral) พบตั้งแต่ไซบีเรียทางตอนใต้เรื่อยมาจนถึงภาคเหนือของพม่า ถือเป็นต้นแบบของกวางผาทั้งหมด
• กวางผาจีน, กวางผาจีนถิ่นใต้ (N. griseus) พบในแถบเอเชียเหนือลงมาถึงเอเชียอาคเนย์ ซึ่งเป็นชนิดที่พบในไทยด้วย

หมายเหตุ

อนึ่ง เคยมีเลียงผาอยู่ 2 ชนิด คือ เลียงผาญี่ปุ่น (Capricornis crispus) และ เลียงผาไต้หวัน (C. swinhoei) เคยถูกจัดให้อยู่ในสกุลกวางผาด้วย แต่ปัจจุบันได้ถูกจัดให้อยู่ในสกุลเลียงผา

ดูเพิ่ม

• Capricornis

อ้างอิง

1. "Naemorhedus". ระบบข้อมูลการจำแนกพันธุ์แบบบูรณาการ. สืบค้นเมื่อ August 8, 2016.
2. กวางผา, ม้าเทวดา
3. "สัตว์ปาน่ารู้ เลียงผา". สำนักอนุรักษ์สัตว์ป่า กรมป่าไม้. สืบค้นเมื่อ 22 June 2016.
4. กวางผา ม้าเทวดาแห่งหุบผาป่าดอยม่อนจอง
5. "'กวางผา' หรือ 'ม้าเทวดา' ณ ดอยม่อนจอง". วอยซ์ทีวี. December 25, 2012. สืบค้นเมื่อ July 12, 2016.
6. Groves, C. P., and Grubb, P., 1985, Reclassification of the serows and gorals (Nemorhaedus: Bovidae). In The Biology and Management of Mountain Ungulates. Edited by S. Lovari. London: Croom Helm. pp. 45-50.
7. Article 32.5.1. of International Commission on Zoological Nomenclature reads: "If there is in the original publication itself, without recourse to any external source of information, clear evidence of an inadvertent error, such as a lapsus calami or a copyist's or printer's error, it must be corrected."
8. [1]กวางผา
9. Grubb, Peter (16 November 2005). Wilson, Don E., and Reeder, DeeAnn M., eds. ed. Mammal Species of the World (3rd ed.). Baltimore: Johns Hopkins University Press, 2 vols. (2142 pp.). ISBN 978-0-8018-8221-0. OCLC 62265494. http://www.bucknell.edu/msw3/browse.asp?id=14200801.

แหล่งข้อมูลอื่น

•   ข้อมูลเกี่ยวข้องกับ Naemorhedus จากวิกิสปีชีส์