Nepenthes rafflesiana

Nepenthes rafflesiana
Nepenthes rafflesiana จากบอร์เนียว
สถานะการอนุรักษ์
ความเสี่ยงต่ำ (IUCN 2.3)
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร:	พืช (Plantae)
หมวด:	Magnoliophyta
ชั้น:	Magnoliopsida
อันดับ:	Caryophyllales
วงศ์:	Nepenthaceae
สกุล:	Nepenthes
สปีชีส์:	N.  rafflesiana
ชื่อทวินาม
Nepenthes rafflesiana Jack (1835)
ชื่อพ้อง
Nepenthes hemsleyana Macf. in Engl. (1908) Nepenthes hookeriana Low (1848) nom.nud. Nepenthes kookeriana Low ex Becc. (1886) sphalm.typogr. Nepenthes nigropurpurea (Mast.) Mast. (1882) Nepenthes rafflesiana auct. non Jack: Haberl. (1893) [=N. gymnamphora] Nepenthes rafflesiana auct. non Jack: Hook.f. (1873) [=N. rafflesiana/N. × hookeriana] Nepenthes rafflesiana auct. non Jack: Low (1848) [=N. × hookeriana] Nepenthes raflesea Hort. (1869) sphalm.typogr. Nepenthes sanderi Hort. (1908) sphalm.typogr. Nepenthes sanderiana Burb. (1904)

Nepenthes rafflesiana ( ได้ชื่อตามโทมัส สแตมฟอร์ด แรฟเฟิลส์) หรือมีอีกชื่อหนึ่งว่า Raffles' Pitcher-Plant เป็นหม้อข้าวหม้อแกงลิงที่มีการกระจายตัวกว้างทั้งในเกาะบอร์เนียว, เกาะสุมาตรา, เพนนิซูล่า ประเทศมาเลเซีย, และ ประเทศสิงคโปร์ N. rafflesiana นั้นมีความหลากหลายสูงมาก (ส่วนอีกชนิดคือ N. mirabilis) ด้วยมีรูปแบบมากมายและหลากหลายรายละเอียด แค่ในบอร์เนียวก็มีอย่างน้อยสี่รูปแบบที่ต่างกัน รูปแบบขนาดยักษ์ของพืชชนิดนี้สร้างหม้อที่มีขนาดใหญ่มากสามารถแข่งขันกับ N. rajah ได้เลยทีเดียว

การกระจายพันธุ์และถิ่นอาศัย

 

ถิ่นอาศัยโดยทั่วไปของ N. rafflesiana

Nepenthes rafflesiana เป็นหม้อข้าวหม้อแกงลิงพื้นราบที่มีการกระจายพันธุ์กว้าง ทั่วไปพบในบอร์เนียวและบางส่วนของหมู่เกาะรีอู แต่มีการกระจายพันธุ์อย่างจำกัดในเพนนิซูล่า มาเลเซียและสุมาตรา มันมีการกระจายพันธุ์แค่เพียงทางตอนใต้ของเพนนิซูล่า มาเลเซีย โดยเฉพาะในรัฐยะโฮร์มีมากเป็นพิเศษเมื่อเทียบกับที่แห่งอื่น เท่าที่มีการบันทึก N. rafflesiana พบในชายฝั่งตะวันตกของสุมาตรา ระหว่างอินทรปุระและบารุส

ปกติ N. rafflesiana จะขึ้นในบริเวณกลางแจ้ง, ดินเป็นทราย, ความชื้นสูง พบในป่าฝนเขตร้อน,ป่าพรุ, ป่าสันทรายชายหาด และผาริมทะเล มันขึ้นที่ระดับความสูง 0 ถึง 1,200 ม.จากระดับน้ำทะเล

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์

 

รายละเอียดของเพอริสโตมในหม้อล่าง

Nepenthes rafflesiana เป็นไม้เลื้อยไต่ ลำต้นอาจสูงถึง 15 ม.และหนาถึง 10 มม. ปล้องยาว 20 ซม. สายดิ่งอาจยาวมากกว่า 110 ซม.

หม้อล่างของ N. rafflesiana ป่องและมีปีกชายฝอยขนาดใหญ่ ขนาดของหม้อยากที่จะมีขนาดสูงมากกว่า 20 ซม.ถึงแม้ว่ารูปแบบขนาดยักษ์ของ N. rafflesiana จะมีหม้อยาวมากกว่า 35 ซม.และกว้าง 15 ซม. หม้อบนรูปกรวยและยกขึ้นเป็นพิเศษที่ด้านหน้าของเพอริสโตม หม้อล่างและหม้อบนมีลักษณะพิเศษของเพอริสโตมคือมีคอคอดที่ยาวซึ่งยาวถึง 3 ซม.หรือมากกว่า

สีของหม้อมีความหลากหลายมากจากม่วงดำจนถึงขาว โดยทั่วไป N. rafflesiana มีสีเขียวอ่อนมีจุดสีม่วงเข้มโดยตลอดหม้อในหม้อล่างและสีครีมในหม้อบน

ช่อดอกเป็นแบบช่อกระจะสูง 16 ถึง 70 ซม. มีดอกเดี่ยวสีแดงหรือม่วง บางครั้งก็มีสองดอกบนก้านเดียวกัน

เมื่อยังเล็กต้นปกคลุมไปด้วยขนยาว, ร่วงง่าย, สีน้ำตาลหรือสีขาว เมื่อโตขึ้นมีสิ่งปกคลุมบางและสั้น เป็นขนสีน้ำตาล หรือไม่มีเลย

หน่วยอนุกรมวิธานต่ำกว่าระดับชนิด

 

รูปแบบสีอ่อนของการแจกแจงชนิดนี้แต่ดั้งเดิมเป็น Nepenthes rafflesiana var. nivea

เพราะมีการกระจายเป็นวงกว้าง N. rafflesiana จึงมีถิ่นอาศัยหลากหลายทำให้เกิดความหลากหลายของลักษณะและสีของหม้อ ตามการแจกแจงหน่วยอนุกรมวิธานต่ำกว่าระดับชนิดของ N. rafflesiana ที่ระบุบไว้ รวมทั้งที่ไม่พิจารณายอมรับในปัจจุบันและสี่ความแตกต่างของอนุกรมวิธานเข้าด้วยกัน

• Nepenthes rafflesiana f. alba Hort.Westphal (2000) nom.nud.
• Nepenthes rafflesiana var. alata J.H.Adam & Wilcock (1990)
• Nepenthes rafflesiana var. ambigua G.Beck (1895)
• Nepenthes rafflesiana var. elongata Hort. (1897)
• Nepenthes rafflesiana var. excelsior (Hort.Williams) G.Beck (1895) [= (N. ampullaria × N. rafflesiana) × N. rafflesiana]
• Nepenthes rafflesiana var. glaberrima Hook.f. (1873)
• Nepenthes rafflesiana var. hookeriana (auct. non Low: Hort.Veitch ex Mast.) Becc. (1886) [=N. × hookeriana]
• Nepenthes rafflesiana var. insignis Mast. (1882)
• Nepenthes rafflesiana var. longicirrhosa Tamin & M.Hotta in M.Hotta (1986) nom.nud. [=N. longifolia]
• Nepenthes rafflesiana var. minor Becc. (1886)
• Nepenthes rafflesiana var. nigropurpurea Mast. (1882)
• Nepenthes rafflesiana var. nivea Hook.f. (1873)
• Nepenthes rafflesiana var. subglandulosa J.H.Adam & Hafiza (2006)
• Nepenthes rafflesiana var. typica G.Beck (1895) nom.illeg.
• Nepenthes rafflesiana var. vittata Lauffenburger (1995) nom.nud.
• Nepenthes rafflesiana pallida Hort.Veitch ex Wilson (1877) [= (N. khasiana × N. gracilis) × N. rafflesiana]

ลูกผสมตามธรรมชาติ

ลูกผสมตามธรรมชาติของ N. rafflesiana ที่มีการบันทึกไว้

• ? N. albomarginata × N. rafflesiana
• N. ampullaria × N. rafflesiana [=N. × hookeriana]
• ? (N. ampullaria × N. rafflesiana) × N. mirabilis [=N. × hookeriana × N. mirabilis]
• N. bicalcarata × N. rafflesiana
• ? (N. bicalcarata × N. rafflesiana) × N. mirabilis var. echinostoma
• N. gracilis × N. rafflesiana
• N. mirabilis × N. rafflesiana (including N. mirabilis var. echinostoma × N. rafflesiana)

•  

  Nepenthes × hookeriana

•  

  Nepenthes × hookeriana

•  

  N. mirabilis × N. rafflesiana

•  

  N. mirabilis × N. rafflesiana

อ้างอิง

1. Phillipps, A. & A. Lamb 1996. Pitcher-Plants of Borneo. Natural History Publications (Borneo) , Kota Kinabalu.
2. Clarke, C.M. 2001. Nepenthes of Sumatra and Peninsular Malaysia. Natural History Publications (Borneo) , Kota Kinabalu.
3. Clarke, C.[M.] 1997. Another Nice Trip to Sumatra. Carnivorous Plant Newsletter 26 (1) : 4–10.
4. Adam, J.H. & Hafiza A. Hamid 2006. Pitcher plants of Lambir Hill in Miri, Sarawak State of Malaysia.PDF (10.3 MiB) International Journal of Botany 2 (4) : 340–352. ISSN 1811-9700
5. Lowrie, A. 1983. Sabah Nepenthes Expeditions 1982 & 1983.PDF (1.25 MiB) Carnivorous Plant Newsletter 12 (4) : 88–95.
6. Clarke, C.M. 1997. Nepenthes of Borneo. Natural History Publications (Borneo) , Kota Kinabalu.
7. Tan, W.K., C.L. Wong & C.K. Frazier 1996. Nepenthes × (rafflesiana and gracilis) ? Nature Malaysiana 21: 82–85.
8. Phillips, A., A. Lamb & C.C. Lee 2008. Pitcher Plants of Borneo. Second Edition. Natural History Publications (Borneo) , Kota Kinabalu.