Nepenthes tobaica

Nepenthes tobaica
ต้นใบกระจุกของ Nepenthes tobaica
สถานะการอนุรักษ์
ความเสี่ยงต่ำ (IUCN 2.3)
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร:	Plantae
หมวด:	Magnoliophyta
ชั้น:	Magnoliopsida
อันดับ:	Caryophyllales
วงศ์:	Nepenthaceae
สกุล:	Nepenthes
สปีชีส์:	N.  tobaica
ชื่อทวินาม
Nepenthes tobaica Danser (1928)
ชื่อพ้อง
Nepenthes tobaica sensu Tamin & M.Hotta in M.Hotta (1986) [=N. angasanensis/N. tobaica] Nepenthes tobaica sensu Danser (1940) [=N. angasanensis]

Nepenthes tobaica เป็นหม้อข้าวหม้อแกงลิงถิ่นเดียวของเกาะสุมาตรา ในประเทศอินโดนีเซีย โดยเฉพาะอย่างยิ่งรอบทะเลสาบตูบา (Toba) จึงถูกตั้งชื่อตามทะเลสาบ

Nepenthes tobaica เป็นญาติใกล้ชิดกับ N. angasanensis, N. gracilis, N. mikei, และ N. reinwardtiana.

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์

Nepenthes tobaica เป็นไม้เลื้อยไต่ ลำต้นอาจยาวถึง 7 ม.มีเส้นผ่าศูนย์กลาง 6 มม. ปล้องยาว 25 ซม. เป็นวงกลมเมื่อตัดขวาง อย่างไรก็ตามในต้นที่โตเต็มที่ลำต้นอาจเป็นเหลี่ยมเพราะร่องที่เกิดจากข้ออาจขยายไปตามความยาวของปล้อง

 

ต้นใบกระจุกกับหม้อล่างสีม่วงเข้มและใบที่แสดงสายดิ่งแบบกึ่งก้นปิด

ใบคล้ายแผ่นหนัง ไร้ก้านถึงกึ่งมีก้านใบ แผ่นใบรูปขอบขนานถึงรูปช้อน ยาวถึง 20 ซม.กว้าง 4 ซม. ปลายใบรูปรีถึงกลมแต่แคบมล ต้นที่แข็งแรงบางครั้งมีสายดิ่งแบบกึ่งก้นปิด แผ่นใบค่อยๆสอบเรียวไปทางฐานหรือสอบเรียวทันที ฐานใบหุ้มลำต้นประมาณครึ่งหนึ่งของเส้นรอบวง มีเส้นใบตามยาวหนึ่งถึงสามเส้นในแต่ละด้านของเส้นกลางใบ เส้นใบแบบขนนกไม่ชัดเจน สายดิ่งยาว 30 ซม.

หม้อล่างและหม้อใบกระจุกทรงรูปไข่ในส่วนล่าง ส่วนบนเป็นทรงกระบอก สูง 20 ซม.กว้าง 4 ซม. มีปีกหนึ่งคู่บริเวณด้านบนของหม้อ โดยมีขอบตะเข็บตลอดความยาวหรือแค่เฉพาะส่วนบน มีต่อมที่ผิวภายในหม้อบริเวณที่เป็นทรงรูปไข่เท่านั้น บางครั้งมี"จุดตา"คู่หนึ่งปรากฏอยู่ที่ผิวภายในที่บริเวณต่ำกว่าปาก ปากรูปไข่เฉียง เพอริสโตมทรงกระบอกแคบ (กว้าง ≤5 มม.) หรือแผ่ออกเล็กน้อย มีฟันไม่แยกกัน ฝารูปไข่ถึงกึ่งรูปวงกลม มีรูปหัวใจที่ฐาน ไม่มีรยางค์ มีเดือยยาว 5 มม.ที่ฐานฝา อาจเป็นเดือยเดี่ยว สองแฉก หรือ สามแฉก

 

หม้อบน

หม้อบนเป็นรูปกรวยที่ด้านล่างสุด ที่ด้านล่างหนึ่งส่วนสามของหม้อเป็นทรงรูปไข่แคบ ส่วนบนสุดจะเป็นทรงกระบอกแคบ มีขนาดค่อนข้างใหญ่ สูง 25 ซม.กว้าง 5 ซม. มีสันแทนที่ปีก ส่วนที่เหลือคล้ายกับหม้อล่าง

Nepenthes tobaica มีช่อดอกแบบกระจะ ก้านช่อดอกและแกนกลางยาว 20 ซม. ก้านดอกย่อยมีสองดอกและไม่มีใบประดับย่อย ในช่อดอกเพศผู้ กลีบเลี้ยงรูปรี-ป้าน ในเพศเมียจะแคบกว่า พืชจะมีดอกในช่วงเดือนเมษายน และผลจะแก่หลังจากนั้น

Nepenthes tobaica มีสิ่งปกคลุมบ้างบางส่วน ส่วนใหญ่จะไม่มีสิ่งปกคลุม ถึงแม้ว่าอาจจะมีขนที่เส้นกลางใบ มีขนรูปดาวสีขาวที่ซอกใบ กลีบเลี้ยงมีขนสั้นหนานุ่มปกคลุมหนาแน่น ส่วนที่เหลือของช่อดอกปกคลุมด้วยขนสั้นบางๆ

ในบางรูปแบบ ใต้ฝาจะมีสีแดงสด ทำให้โดดเด่นเมื่ออยู่ท่ามกลางต้นไม้อื่น

อ้างอิง

1. Clarke, C.M. 2001. Nepenthes of Sumatra and Peninsular Malaysia. Natural History Publications (Borneo), Kota Kinabalu.
2. Shivas, R.G. 1984. The Lake Toba Nepenthes.PDF Carnivorous Plant Newsletter 13 (1) : 15–16.

• Salmon, B. & R. Maulder 1999. Notes on Nepenthes from Northern Sumatra. Carnivorous Plant Newsletter 28 (1) : 14-18.
• Thornhill, A.H., I.S. Harper & N.D. Hallam 2008. The Development of the Digestive Glands and Enzymes in the Pitchers of Three Nepenthes Species: N. alata, N. tobaica, and N. ventricosa (Nepenthaceae). International Journal of Plant Sciences 169 (5) : 615–624.
• Hopkins, M., R. Maulder & B.[R.] Salmon 1990. A real nice trip to Southeast Asia.PDF (1.72 MiB) Carnivorous Plant Newsletter 19 (1–2) : 19–28.

แหล่งข้อมูลอื่น

• Nepenthes tobaica 2008-10-13 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน at NPGS/GRIN