โปรโมเตอร์ (พันธุศาสตร์)

ในสาขาพันธุศาสตร์ โปรโมเตอร์ (อังกฤษ: promoter) เป็นลำดับดีเอ็นเอซึ่งโปรตีนเข้าจับเพื่อเริ่มถอดรหัสอาร์เอ็นเอหน่วยหนึ่งจากดีเอ็นเอฝั่ง downstream ของมัน อาร์เอ็นเอนี้อาจเข้ารหัสโปรตีนอย่างหนึ่ง หรืออาจมีหน้าที่โดยเฉพาะ ๆ เช่นเป็นทีอาร์เอ็นเอ เอ็มอาร์เอ็นเอ หรือไรโบโซมอลอาร์เอ็นเอ promoter จะอยู่ในตำแหน่งต้น ๆ ของยีนที่จะถอดรหัส คืออยู่ทางฝั่ง upstream บนดีเอ็นเอ (ทางด้าน 5') อาจมีขนาดประมาณ 100-1,000 bp ลำดับยีนของ promoter จะขึ้นอยู่กับยีนและผลิตภัณฑ์ที่ได้จากการถอดรหัส ขึ้นอยู่กับชนิดของอาร์เอ็นเอพอลิเมอเรสที่ใช้ถอดรหัส และขึ้นอยู่กับสปีชีส์ของสิ่งมีชีวิต

1: อาร์เอ็นเอพอลิเมอเรส (RNAP), 2: Repressor, 3: Promoter, 4: Operator, 5: แล็กโทส, 6: lacZ, 7: lacY, 8: lacA.

(บน) การถอดรหัสยีน lactase จะไม่เกิด เพราะไม่มีแล็กโทสเพื่อยับยั้ง repressor ดังนั้น repressor ก็จะจับกับ operator ซึ่งขัดขวาง RNAP ไม่ให้จับกับ promoter แล้วสร้างเอ็มอาร์อ็นเอที่เข้ารหัสยีน lactase

(ล่าง): การถอดรหัสยีน lactase จะเกิด แล็กโทสจะยับยั้ง repressor ทำให้ RNAP เข้าจับกับ promoter ได้แล้วแสดงออกยีนซึ่งใช้สังเคราะห์ lactase ในที่สุด lactase ก็จะย่อยสลายแล็กโทสทั้งหมดจนไม่มีที่จะจับกับ repressor ซึ่งก็จะเข้าจับกับ operator เป็นการหยุดผลิต lactase

ดูเพิ่ม

• การควบคุมการแสดงออกของยีน

เชิงอรรถและอ้างอิง

1. Sharan, Roded (2007-01-04). "Analysis of Biological Networks: Transcriptional Networks - Promoter Sequence Analysis" (PDF). Tel Aviv University. สืบค้นเมื่อ 2012-12-30.

แหล่งข้อมูลอื่น

คอมมอนส์ มีภาพและสื่อเกี่ยวกับ: โปรโมเตอร์ (พันธุศาสตร์)

• ORegAnno - Open Regulatory Annotation Database
• Identifying a Protein Binding Sites on DNA molecule YouTube tutorial video
• - a research project with an aim to generate 160 fully characterized, human DNA promoters of less than 4 kb (MiniPromoters) to drive gene expression in defined brain regions of therapeutic interests.
• ENCODE threads Explorer RNA and chromatin modification patterns around promoters. Nature (journal)