พระประวัติ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเดชาดิศร ประสูติเมื่อวันเสาร์ ขึ้น 2 ค่ำ เดือน 7 ปีฉลู ตรงกับวันที่ 11 พฤษภาคม พ.ศ. 2336 เวลา 5 ทุ่มเศษ เป็นพระราชโอรสพระองค์ที่ 15 ในพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย (ขณะดำรงพระยศเป็นเจ้าฟ้ากรมหลวงอิศรสุนทร) กับเจ้าจอมมารดานิ่ม
ในรัชกาลที่ 2 พ.ศ. 2356 ทรงได้รับสถาปนาเป็นพระเจ้าลูกยาเธอ กรมหมื่นเดชอดิศร
ในรัชกาลที่ 3 เมื่อเดือน 6 แรม 11 ค่ำ ปีมะโรง จัตวาศก จ.ศ. 1194 ตรงกับวันศุกร์ที่ 25 พฤษภาคม พ.ศ. 2375 เลื่อนเป็นกรมขุนเดชอดิศร
ในรัชกาลที่ 4 เมื่อวันจันทร์ เดือน 9 แรม 13 ค่ำ ปีกุน ตรีศก จ.ศ. 1213 ตรงกับวันที่ 25 สิงหาคม พ.ศ. 2394 เลื่อนเป็น กรมสมเด็จพระเดชาดิศร เทพยนิกรปิยานุรักษ์ บวรศักดิพิเศษ บรมเชษฐวราธิวงศ พงศานุพงศประดิษฐา สุนทรปรีชานุภาพ ศุภกาพยปฏิภาณ สุตไพศาลอรรถธรรมศาสตร ธรรมิกนารถบพิตร เจ้ากรมเป็นพระยา
พระองค์สิ้นพระชนม์ลงในสมัยรัชกาลที่ 4 เมื่อวันจันทร์ ขึ้น 8 ค่ำ เดือน 10 ปีมะแม ตรงกับวันที่ 4 กันยายน พ.ศ. 2402 พระชันษา 67 ปี พระราชทานเพลิง ณ พระเมรุ ท้องสนามหลวง วันที่ 9 เมษายน พ.ศ. 2403 ทรงเป็นต้นราชสกุล เดชาติวงษ์
พระกรณียกิจ พระองค์ทรงกำกับกรมพระอาลักษณ์ (กรมที่เกี่ยวกับการหนังสือ) ตั้งแต่ในรัชกาลที่ 2 จนตลอดพระชนมายุ ต่อมา สมัยรัชกาลที่ 3 โปรดเกล้าให้พระเจ้าน้องยาเธอ กรมขุนเดชอดิศร รวบรวมโคลงโลกนิติ ซึ่งปราชญ์อินเดียแต่งไว้แต่โบราณ มาชำระแก้ไขใหม่เพื่อจารึกลงในแผ่นดินไว้ ณ วัดพระเชตุพนวิมลมังคลารามราชวรมหาวิหาร นับเป็นงานชิ้นเอกของท่าน นอกจากนี้ยังทรงนิพนธ์โคลงนิราศเสด็จไปทัพเมืองเวียงจันทน์ และคำฉันท์กล่อมพระโอรส ต่อมาในสมัยรัชกาลที่ 4 พระองค์ได้กำกับกรมนา
พระโอรส-ธิดา - พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้านฤมลมณีรัตน์ นามเดิม หม่อมเจ้าหญิงนฤมล เดชาติวงศ์ (สิ้นพระชนม์ปีใดไม่ปรากฏ แต่ทราบว่าสิ้นพระชนม์เมื่อมีพระชันษา 54 ปี)
- หม่อมเจ้าพันแสง เดชาติวงศ์
- หม่อมเจ้าสำลี เดชาติวงศ์ (ประสูติ พ.ศ. 2368 สิ้นชีพิตักษัยเมื่อวันที่ 18 มกราคม พ.ศ. 2431 พระราชทานเพลิง ณ วัดระฆังโฆสิตาราม)
- หม่อมเจ้าสวัสดิ์ เดชาติวงศ์ (ประสูติ พ.ศ. 2370 สิ้นชีพิตักษัยเมื่อวันที่ 1 เมษายน พ.ศ. 2434) มีหม่อมคือ หม่อมเป้า เดชาติวงศ์ ณ อยุธยา ธิดาเจ้าพระยาบดินทรเดชา (สิงห์ สิงหเสนี) มีธิดา คือ
- หม่อมราชวงศ์โฉมฉิน เดชาติวงศ์
- หม่อมเจ้าวิไลย เดชาติวงศ์ (ประสูติ พ.ศ. 2370 สิ้นชีพิตักษัยเมื่อวันที่ 26 ตุลาคม พ.ศ. 2431 พระราชทานเพลิง ณ วัดจักรวรรดิราชาวาส)
- หม่อมเจ้าจิต เดชาติวงศ์
- หม่อมเจ้าวงกต เดชาติวงศ์
- หม่อมเจ้าอัน เดชาติวงศ์
- หม่อมเจ้าหญิงไม่ปรากฏพระนาม (พระราชทานเพลิง ณ วัดสระเกศ เมื่อวันที่ 2 มกราคม พ.ศ. 2382)
พระนิพนธ์ - ในสมัยรัชกาลที่3
- โคลงโลกนิติ ( ปี 2374-2378 )
- โคลงภาพต่างภาษา ( ปี 2374-2378 )
- โคลงนิราศเสด็จไปทัพเวียงจันทน์ ( ปี 2370 )
- ในสมัยรัชกาลที่4
- ประกาศพระราชพิธีสารท ฉบับร่ายยาวและร่ายดั้น
- ร่ายยาวประกาศพระราชพิธีพืชมงคลแลจรดพระนังคัลใหม่
- ร่ายยาวประกาศพระราชพิธีคเชนทรัศวสนาน
- ฉันท์สังเวยพระมหาเศวตรฉัตร
- (ฉันท์กล่อมมงคลคเชนทรชำนิเผือกพราย
ฉันท์บทนี้รวมพิมพ์ในหนังสือ ชุมนุมฉันท์ดุษฎีสังเวย เล่ม1)
- ฉันท์ดุษฎีสังเวยพระพุทธบุษยรัตน์
- คำฤษฎี
พระอิสริยยศ - หม่อมเจ้ามั่ง (11 พฤษภาคม พ.ศ. 2336 - พ.ศ. 2349)
- พระเจ้าหลานเธอ พระองค์เจ้ามั่ง (พ.ศ. 2349 - 7 กันยายน พ.ศ. 2352)
- พระเจ้าลูกยาเธอ พระองค์เจ้ามั่ง (7 กันยายน พ.ศ. 2352 - พ.ศ. 2356)
- พระเจ้าลูกยาเธอ กรมหมื่นเดชอดิศร (พ.ศ. 2356 - 21 กรกฎาคม พ.ศ. 2367)
- พระเจ้าน้องยาเธอ กรมหมื่นเดชอดิศร (21 กรกฎาคม พ.ศ. 2367 - 25 พฤษภาคม พ.ศ. 2375)
- พระเจ้าน้องยาเธอ กรมขุนเดชอดิศร (25 พฤษภาคม พ.ศ. 2375 - 2 เมษายน พ.ศ. 2394)
- พระเจ้าพี่ยาเธอ กรมขุนเดชอดิศร (2 เมษายน พ.ศ. 2394 - 25 สิงหาคม พ.ศ. 2394)
- พระเจ้าพี่ยาเธอ กรมสมเด็จพระเดชาดิศร (25 สิงหาคม พ.ศ. 2394 - 4 กันยายน พ.ศ. 2402)
- พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมสมเด็จพระเดชาดิศร (พระนามหลังการสิ้นพระชนม์)
- สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเดชาดิศร (พระนามหลังการสิ้นพระชนม์สถาปนาในรัชกาลที่ 6)
พงศาวลี | พงศาวลีของสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเดชาดิศร |
|---|
| |
- เชิงอรรถ
- ↑ ราชสกุลวงศ์, หน้า 23
- พระราชพงษาวดาร กรุงรัตนโกสินทร รัชกาลที่ ๒ : ๒๙. เรื่องตั้งกรม
- พระราชพงศาวดาร กรุงรัตนโกสินทร์ รัชชกาลที่ ๓ : ๗๑. กรมพระราชวังบวรสถานมงคลทรงประชวรสวรรคต
- พระราชพงศาวดาร กรุงรัตนโกสินทร์ รัชชกาลที่ ๔ : ๑๒. ตั้งกรมเจ้านาย
- "ประกาศพระราชทานนามสกุล ครั้งที่ ๑๖" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 31 (0 ง): 232. 3 พฤษภาคม 2457. สืบค้นเมื่อ 15 สิงหาคม 2561.
- บรรณานุกรม
- ดำรงราชานุภาพ, สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยา (พ.ศ. 2459). "พระราชพงษาวดาร กรุงรัตนโกสินทร รัชกาลที่ ๒". ห้องสมุดดิจิทัลวชิรญาณ. สืบค้นเมื่อ 13 สิงหาคม พ.ศ. 2561.
- ทิพากรวงศ์ (ขำ บุนนาค), เจ้าพระยา (พ.ศ. 2481). "พระราชพงศาวดาร กรุงรัตนโกสินทร์ รัชชกาลที่-๓". ห้องสมุดดิจิทัลวชิรญาณ. สืบค้นเมื่อ 15 สิงหาคม พ.ศ. 2561. [ที่ระลึก ในงานพระราชทานเพลิงศพ ท่านผู้หญิงวงษานุประพัทธ์ (ตาด สนิทวงศ์ ณอยุธยา)]
- ทิพากรวงศ์ (ขำ บุนนาค), เจ้าพระยา (พ.ศ. 2477). "พระราชพงศาวดาร กรุงรัตนโกสินทร์ รัชชกาลที่ ๔". ห้องสมุดดิจิทัลวชิรญาณ. สืบค้นเมื่อ 15 สิงหาคม พ.ศ. 2561. [ที่ระลึก ในงานพระราชทานเพลิงศพ คุณหญิงธรรมสารเนติ (อบ บุนนาค)]
- ธำรงศักดิ์ อายุวัฒนะ. ราชสกุลจักรีวงศ์ และราชสกุลสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช. กรุงเทพ : สำนักพิมพ์บรรณกิจ, พิมพ์ครั้งที่ 3 พ.ศ. 2544. 490 หน้า. ISBN 974-222-648-2
- ศุภวัฒย์ เกษมศรี, พลตรี หม่อมราชวงศ์, และรัชนี ทรัพย์วิจิตร. พระอนุวงศ์ชั้นหม่อมเจ้าในพระราชวงศ์จักรี. กรุงเทพ : สำนักพิมพ์บรรณกิจ, พิมพ์ครั้งที่ 3 พ.ศ. 2549. 360 หน้า. ISBN 974-221-818-8
- สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ กรมศิลปากร. ราชสกุลวงศ์. พิมพ์ครั้งที่ 14, กรุงเทพฯ : สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ กรมศิลปากร, 2554. 296 หน้า. หน้า 57. ISBN 978-974-417-594-6
สมเด, จพระเจ, าบรมวงศ, เธอ, กรมพระยาเดชาด, ศร, พระนามเด, มว, หม, อมเจ, าม, พระราชโอรสในพระบาทสมเด, จพระพ, ทธเล, ศหล, านภาล, ยราชวงศ, ราชวงศ, กร, พระบ, ดาพระบาทสมเด, จพระพ, ทธเล, ศหล, านภาล, ยพระมารดาเจ, าจอมมารดาน, ในร, ชกาลท, 2ประส, พฤษภาคม, 2336ส, นพระชนม, น. smedcphraecabrmwngsethx krmphrayaedchadisr miphranamedimwa hmxmecamng phrarachoxrsinphrabathsmedcphraphuththelishlanphalysmedcphraecabrmwngsethx krmphrayaedchadisrrachwngsrachwngsckriphrabidaphrabathsmedcphraphuththelishlanphalyphramardaecacxmmardanim inrchkalthi 2prasuti11 phvsphakhm ph s 2336sinphrachnm4 knyayn ph s 2402 66 pi enuxha 1 phraprawti 2 phrakrniykic 3 phraoxrs thida 4 phraniphnth 5 phraxisriyys 6 phngsawli 7 xangxingphraprawti aekikhsmedcphraecabrmwngsethx krmphrayaedchadisr prasutiemuxwnesar khun 2 kha eduxn 7 pichlu trngkbwnthi 11 phvsphakhm ph s 2336 ewla 5 thumess epnphrarachoxrsphraxngkhthi 15 inphrabathsmedcphraphuththelishlanphaly khnadarngphraysepnecafakrmhlwngxisrsunthr kbecacxmmardanim 1 inrchkalthi 2 ph s 2356 thrngidrbsthapnaepnphraecalukyaethx krmhmunedchxdisr 2 inrchkalthi 3 emuxeduxn 6 aerm 11 kha pimaorng ctwask c s 1194 trngkbwnsukrthi 25 phvsphakhm ph s 2375 eluxnepnkrmkhunedchxdisr 3 inrchkalthi 4 emuxwncnthr eduxn 9 aerm 13 kha pikun trisk c s 1213 trngkbwnthi 25 singhakhm ph s 2394 eluxnepn krmsmedcphraedchadisr ethphynikrpiyanurks bwrskdiphiess brmechsthwrathiwngs phngsanuphngspradistha sunthrprichanuphaph suphkaphyptiphan sutiphsalxrrththrrmsastr thrrmiknarthbphitr 4 ecakrmepnphraya 1 phraxngkhsinphrachnmlnginsmyrchkalthi 4 emuxwncnthr khun 8 kha eduxn 10 pimaaem trngkbwnthi 4 knyayn ph s 2402 phrachnsa 67 pi phrarachthanephling n phraemru thxngsnamhlwng wnthi 9 emsayn ph s 2403 1 thrngepntnrachskul edchatiwngs 5 phrakrniykic aekikhphraxngkhthrngkakbkrmphraxalksn krmthiekiywkbkarhnngsux tngaetinrchkalthi 2 cntlxdphrachnmayu txma smyrchkalthi 3 oprdeklaihphraecanxngyaethx krmkhunedchxdisr rwbrwmokhlngolkniti sungprachyxinediyaetngiwaetobran macharaaekikhihmephuxcaruklnginaephndiniw n wdphraechtuphnwimlmngkhlaramrachwrmhawihar nbepnnganchinexkkhxngthan nxkcakniyngthrngniphnthokhlngnirasesdcipthphemuxngewiyngcnthn aelakhachnthklxmphraoxrs txmainsmyrchkalthi 4 phraxngkhidkakbkrmnaphraoxrs thida aekikhphrawrwngsethx phraxngkhecanvmlmnirtn namedim hmxmecahyingnvml edchatiwngs sinphrachnmpiidimprakt aetthrabwasinphrachnmemuxmiphrachnsa 54 pi hmxmecaphnaesng edchatiwngs hmxmecasali edchatiwngs prasuti ph s 2368 sinchiphitksyemuxwnthi 18 mkrakhm ph s 2431 phrarachthanephling n wdrakhngokhsitaram hmxmecaswsdi edchatiwngs prasuti ph s 2370 sinchiphitksyemuxwnthi 1 emsayn ph s 2434 mihmxmkhux hmxmepa edchatiwngs n xyuthya thidaecaphrayabdinthredcha singh singhesni mithida khux hmxmrachwngsochmchin edchatiwngs hmxmecawiily edchatiwngs prasuti ph s 2370 sinchiphitksyemuxwnthi 26 tulakhm ph s 2431 phrarachthanephling n wdckrwrrdirachawas hmxmecacit edchatiwngs hmxmecawngkt edchatiwngs hmxmecaxn edchatiwngs hmxmecahyingimpraktphranam phrarachthanephling n wdsraeks emuxwnthi 2 mkrakhm ph s 2382 phraniphnth aekikhinsmyrchkalthi3 okhlngolkniti pi 2374 2378 okhlngphaphtangphasa pi 2374 2378 okhlngnirasesdcipthphewiyngcnthn pi 2370 insmyrchkalthi4 prakasphrarachphithisarth chbbrayyawaelaraydn rayyawprakasphrarachphithiphuchmngkhlaelcrdphranngkhlihm rayyawprakasphrarachphithikhechnthrswsnan chnthsngewyphramhaeswtrchtr chnthklxmmngkhlkhechnthrchaniephuxkphraychnthbthnirwmphimphinhnngsux chumnumchnthdusdisngewy elm1 chnthdusdisngewyphraphuththbusyrtn khavsdiphraxisriyys aekikhhmxmecamng 11 phvsphakhm ph s 2336 ph s 2349 phraecahlanethx phraxngkhecamng ph s 2349 7 knyayn ph s 2352 phraecalukyaethx phraxngkhecamng 7 knyayn ph s 2352 ph s 2356 phraecalukyaethx krmhmunedchxdisr ph s 2356 21 krkdakhm ph s 2367 phraecanxngyaethx krmhmunedchxdisr 21 krkdakhm ph s 2367 25 phvsphakhm ph s 2375 phraecanxngyaethx krmkhunedchxdisr 25 phvsphakhm ph s 2375 2 emsayn ph s 2394 phraecaphiyaethx krmkhunedchxdisr 2 emsayn ph s 2394 25 singhakhm ph s 2394 phraecaphiyaethx krmsmedcphraedchadisr 25 singhakhm ph s 2394 4 knyayn ph s 2402 phraecabrmwngsethx krmsmedcphraedchadisr phranamhlngkarsinphrachnm smedcphraecabrmwngsethx krmphrayaedchadisr phranamhlngkarsinphrachnmsthapnainrchkalthi 6 phngsawli aekikhphngsawlikhxngsmedcphraecabrmwngsethx krmphrayaedchadisr 16 phrayarachnikul thxngkha 8 smedcphrapthmbrmmhachnk 17 lukcnthr 4 phrabathsmedcphraphuththyxdfaculaolkmharach 18 hlng 9 phraxkhrchaya hyk 19 kim 2 phrabathsmedcphraphuththelishlanphaly 20 phr n bangchang 10 thxng n bangchang 21 chi n bangchang 5 smedcphraxmrinthrabrmrachini 22 phlxy n bangchang 11 smedcphrarupsiriosphakhymhanakhnari 23 thi n bangchang 1 smedcphraecabrmwngsethx krmphrayaedchadisr 24 phrayaephchrburi eruxng 12 ecaphrayabdinthrsurinthrlichy buymi 25 6 ecaphrayaphrakhlng hn 26 13 thanphuhyingecriy 27 3 ecacxmmardanim inrchkalthi 2 28 14 29 7 thanphuhyingcitr 30 15 31 xangxing aekikhechingxrrth 1 0 1 1 1 2 rachskulwngs hna 23 phrarachphngsawdar krungrtnoksinthr rchkalthi 2 29 eruxngtngkrm phrarachphngsawdar krungrtnoksinthr rchchkalthi 3 71 krmphrarachwngbwrsthanmngkhlthrngprachwrswrrkht phrarachphngsawdar krungrtnoksinthr rchchkalthi 4 12 tngkrmecanay prakasphrarachthannamskul khrngthi 16 PDF rachkiccanuebksa 31 0 ng 232 3 phvsphakhm 2457 subkhnemux 15 singhakhm 2561 Check date values in accessdate date help brrnanukrmdarngrachanuphaph smedcphraecabrmwngsethx krmphraya ph s 2459 phrarachphngsawdar krungrtnoksinthr rchkalthi 2 hxngsmuddicithlwchiryan subkhnemux 13 singhakhm ph s 2561 Check date values in accessdate date help thiphakrwngs kha bunnakh ecaphraya ph s 2481 phrarachphngsawdar krungrtnoksinthr rchchkalthi 3 hxngsmuddicithlwchiryan subkhnemux 15 singhakhm ph s 2561 Check date values in accessdate date help thiraluk innganphrarachthanephlingsph thanphuhyingwngsanupraphthth tad snithwngs nxyuthya thiphakrwngs kha bunnakh ecaphraya ph s 2477 phrarachphngsawdar krungrtnoksinthr rchchkalthi 4 hxngsmuddicithlwchiryan subkhnemux 15 singhakhm ph s 2561 Check date values in accessdate date help thiraluk innganphrarachthanephlingsph khunhyingthrrmsarenti xb bunnakh tharngskdi xayuwthna rachskulckriwngs aelarachskulsmedcphraecataksinmharach krungethph sankphimphbrrnkic phimphkhrngthi 3 ph s 2544 490 hna ISBN 974 222 648 2 suphwthy eksmsri phltri hmxmrachwngs aelarchni thrphywicitr phraxnuwngschnhmxmecainphrarachwngsckri krungethph sankphimphbrrnkic phimphkhrngthi 3 ph s 2549 360 hna ISBN 974 221 818 8 sankwrrnkrrmaelaprawtisastr krmsilpakr rachskulwngs phimphkhrngthi 14 krungethph sankwrrnkrrmaelaprawtisastr krmsilpakr 2554 296 hna hna 57 ISBN 978 974 417 594 6ekhathungcak https th wikipedia org w index php title smedcphraecabrmwngsethx krmphrayaedchadisr amp oldid 9104203, wikipedia, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด,
บทความ
, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม
