ประวัติ เจ้าพระยาธรรมาธิกรณ์ (เสือ สนธิรัตน์) เป็นบุตรชายของเจ้าพระยารัตนาพิพิธ (สน สนธิรัตน์) แม่ทัพและสมุหนายกในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก มารดาของเจ้าพระยาธรรมาธิกรณ์ (เสือ) คือเจ้าสุมณฑาเชื้อพระวงศ์ลาวเวียงจันทน์ เจ้าพระยาธรรมาธิกรณ์ (เสือ) มีพี่น้องได้แก่ เจ้าจอมอำพัน ในรัชกาลที่ 2 พระยาเสนาพิพิธ (หมี) เจ้าพระยาธรรมาธิกรณ์ (มั่ง) และเจ้าจอมมารดาปุก ในรัชกาลที่ 3
เจ้าพระยาธรรมาธิกรณ์ (เสือ) ปรากฏครั้งแรกดำรงตำแหน่งเป็นพระยาราชนิกูล ปลัดทูลฉลองกรมมหาดไทยในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ในสงครามอานัมสยามยุทธพ.ศ. 2374 เจ้าพระยาบดินทรเดชา (สิงห์ สิงหเสนี) ยกทัพไปตีเมืองไซ่ง่อน พระยาราชนิกูล (เสือ) เป็นแม่ทัพติดตามเจ้าพระยาบดินทรเดชา (สิงห์) ไปกับการศึกในครั้งนี้ เมื่อยกทัพถึงเมืองพนมเปญ เจ้าพระยาบดินทรเดชามอบหมายให้เจ้าพระยานครราชสีมา (ทองอิน) และพระยาราชนิกูล (เสือ) ยกทัพบกจำนวน 7,000 คน ไปทางตะวันออกทางเมืองบาพนมตัดตรงสู่เมืองไซ่ง่อน ในขณะที่เจ้าพระยาบดินทรเดชาและเจ้าพระยาพระคลัง (ดิศ บุนนาค) ยกทัพเรือไปทางแม่น้ำบาสักไปเมืองไซ่ง่อน ปรากฏว่าทัพเรือญวนสามารถเอาชนะทัพเรือสยามได้ในการรบที่คลองหวั่มนาว (Vàm Nao) เจ้าพระยาบดินทรเดชาและเจ้าพระยาพระคลังถอยทัพกลับ ชาวกัมพูชาจึงลุกฮือขึ้นต่อต้านกองทัพสยาม ฝ่ายเจ้าพระยานครราชสีมาและพระยาราชนิกูลถูกชาวกัมพูชาโจมตีจึงทราบว่าทัพหลักของสยามพ่ายแพ้และถอยกลับไปแล้ว จึงยกทัพกลับปรากฏว่าพอถึงแม่น้ำโขงเรือที่ใช้ข้ามแม่น้ำถูกชาวกัมพูชาเก็บหายไปสิ้น พระยาพิไชยสงคราม (เพชร) ผูกแพเป็นทุ่นข้ามแม่น้ำโขง ทัพของพระยาราชนิกูล (เสือ) จึงสามารถข้ามแม่น้ำโขงกลับมาได้ พระยาราชนิกูลและพระยาจ่าแสนยบดี ไปตั้งหลักที่บ้านอินกุมารแขวงเมืองกำพงสวาย เจ้าพระยาบดินทรเดชาจึงมีคำสั่งให้พระยาราชนิกูลถอยทัพกลับนครราชสีมา
สงครามอานัมสยามยุทธครั้งต่อมาในพ.ศ. 2383 ขุนนางกัมพูชาทั้งหลายต่างลุกฮือขึ้นต่อต้านการปกครองของเวียดนาม เจ้าพระยาบดินทรเดชามอบหมายให้พระยาราชนิกูล (เสือ) ยกทัพจากเมืองเสียมราฐขึ้นไปทางด้านเหนือของทะเลสาบเขมรเข้าโจมตีค่ายของญวนที่เมืองชีแครงและเมืองกำปงสวาย พระยาราชนิกูลสามารถยึดเมืองชีแครงและกำปงสวายได้สำเร็จ แต่ต่อมาไม่นาน"องเตียนกุน" เจืองมิญสาง (Trương Minh Giảng) แม่ทัพญวนยกทัพมาตีเมืองกำพงสวายและชีแครงคืนไปทัพของพระยาราชนิกูลแตกพ่ายกลับมา
ในช่วงปลายรัชกาลที่ 3 พระยาราชนิกูล (เสือ) ได้ย้ายไปดำรงตำแหน่งเป็นพระยาเพชรพิไชย เจ้ากรมล้อมพระราชวัง เมื่อพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จขึ้นครองราชสมบัติในพ.ศ. 2394 ทรงแต่งตั้งพระยาเพชรพิไชย (เสือ) ขึ้นเป็นเจ้าพระยาธรรมาธิกรณาธิบดี ศรีสุวีรมหามัตยวงศ์ ราชพงศนิกรานุรักษ์ มหาสวามิภักดิบรมราโชประการาภิรมย์ สรรโพดมกิจวิจารณ์ มหามนเทียรบาลบดินทร์ ราชนิเวศนินทรามาตย์ อันเตบุริกนารถเสนาธิบดี อภัยพิรียบรากรมพาหุ เสนาบดีกรมวัง
เจ้าพระยาธรรมาธิกรณ์ (เสือ) ถึงแก่อนิจกรรมเมื่อวันที่ 14 กรกฎาคม ปีระกา พ.ศ. 2404 น้องชายของเจ้าพระยาธรรมาธิกรณ์ (เสือ) คือพระยาอุไทยมนตรี (มั่ง) เจ้าเมืองปราจีนบุรี ได้ดำรงตำแหน่งเป็นเจ้าพระยาธรรมาธิกรณ์ (มั่ง) เสนาบดีกรมวังในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
ครอบครัว เจ้าพระยาธรรมาธิกรณ์ (เสือ) ปรากฏบุตรธิดาดังนี้;
- เจ้าจอมพุ่ม ในรัชกาลที่ 3
- พระยามหาเทพ (แสง)
อ้างอิง - พิทยลาภพฤฒิยากร, พระวรวงศ์เธอ กรมหมื่น. ศกุนตลา บทลครร้องสำหรับเล่นบทเวที: ประวัติท่านผู้หญิงกลีบ มหิธร. พิมพ์ในการพระราชทานเพลิงศพท่านผู้หญิงกลีบ มหิธร, กรกฎาคม พ.ศ. 2504.
- ↑ เจ้าพระยาทิพากรวงศ์ (ขำ บุนนาค). พระราชพงศาวดาร กรุงรัตนโกสินทร์ รัชชกาลที่ ๓.
- ทิพากรวงศ์ (ขำ บุนนาค), เจ้าพระยา. พระราชพงศาวดาร กรุงรัตนโกสินทร์ รัชชกาลที่ ๔. ๑๗ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๔๗๗; โรงพิมพ์พระจันทร์ ท่าพระจันทร์ พระนคร
- สมมตอมรพันธุ์, พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระ. เรื่องตั้งเจ้าพระยาในกรุงรัตนโกสินทร์. กรุงเทพ : กรมศิลปากร, 2545.
- รัตนกุลอดุลยภักดี, พระยา. ลำดับสกุลเก่าบางสกุล ภาคที่ ๑. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์โสภณพิพรรฒธนากร, 2463.
เจ, าพระยาธรรมาธ, กรณาธ, บด, เส, สนธ, ตน, เจ, าพระยาธรรมาธ, กรณ, นามเด, มว, เส, เป, นเสนาบด, กรมว, งในร, ชสม, ยพระบาทสมเด, จพระจอมเกล, าเจ, าอย, เป, นบ, ตรชายของเจ, าพระยาร, ตนาพ, สน, สนธ, ตน, ในร, ชสม, ยพระบาทสมเด, จพระน, งเกล, าเจ, าอย, วดำรงตำแหน, งเป, นพระ. ecaphrayathrrmathikrn namedimwa esux epnesnabdikrmwnginrchsmyphrabathsmedcphracxmeklaecaxyuhw epnbutrchaykhxngecaphrayartnaphiphith sn snthirtn inrchsmyphrabathsmedcphranngeklaecaxyuhwdarngtaaehnngepnphrayarachnikul epnaemthphinsngkhramxanmsyamyuththecaphrayathrrmathikrn esux snthirtn esnabdikrmwngdarngtaaehnng ph s 2392 ph s 2404kstriy phrabathsmedcphracxmeklaecaxyuhwkxnhna ecaphrayathrrmathikrn smbuy thdip ecaphrayathrrmathikrn buysri burnsiri khxmulswnbukhkhlesiychiwit ph s 2404phrankhr praethssyambida ecaphrayartnaphiphith sn snthirtn marda ecasumnthasasna phuththprawti aekikhecaphrayathrrmathikrn esux snthirtn epnbutrchaykhxngecaphrayartnaphiphith sn snthirtn aemthphaelasmuhnaykinrchsmyphrabathsmedcphraphuththyxdfaculaolk mardakhxngecaphrayathrrmathikrn esux khuxecasumnthaechuxphrawngslawewiyngcnthn 1 ecaphrayathrrmathikrn esux miphinxngidaek ecacxmxaphn inrchkalthi 2 phrayaesnaphiphith hmi ecaphrayathrrmathikrn mng aelaecacxmmardapuk inrchkalthi 3ecaphrayathrrmathikrn esux praktkhrngaerkdarngtaaehnngepnphrayarachnikul pldthulchlxngkrmmhadithyinrchsmyphrabathsmedcphranngeklaecaxyuhw insngkhramxanmsyamyuththph s 2374 ecaphrayabdinthredcha singh singhesni ykthphiptiemuxngisngxn phrayarachnikul esux epnaemthphtidtamecaphrayabdinthredcha singh ipkbkarsukinkhrngni emuxykthphthungemuxngphnmepy ecaphrayabdinthredchamxbhmayihecaphrayankhrrachsima thxngxin aelaphrayarachnikul esux ykthphbkcanwn 7 000 khn ipthangtawnxxkthangemuxngbaphnmtdtrngsuemuxngisngxn inkhnathiecaphrayabdinthredchaaelaecaphrayaphrakhlng dis bunnakh ykthpheruxipthangaemnabaskipemuxngisngxn praktwathpheruxywnsamarthexachnathpheruxsyamidinkarrbthikhlxnghwmnaw Vam Nao ecaphrayabdinthredchaaelaecaphrayaphrakhlngthxythphklb 2 chawkmphuchacunglukhuxkhuntxtankxngthphsyam fayecaphrayankhrrachsimaaelaphrayarachnikulthukchawkmphuchaocmticungthrabwathphhlkkhxngsyamphayaephaelathxyklbipaelw cungykthphklbpraktwaphxthungaemnaokhngeruxthiichkhamaemnathukchawkmphuchaekbhayipsin phrayaphiichysngkhram ephchr phukaephepnthunkhamaemnaokhng 2 thphkhxngphrayarachnikul esux cungsamarthkhamaemnaokhngklbmaid phrayarachnikulaelaphrayacaaesnybdi iptnghlkthibanxinkumaraekhwngemuxngkaphngsway ecaphrayabdinthredchacungmikhasngihphrayarachnikulthxythphklbnkhrrachsimasngkhramxanmsyamyuththkhrngtxmainph s 2383 khunnangkmphuchathnghlaytanglukhuxkhuntxtankarpkkhrxngkhxngewiydnam ecaphrayabdinthredchamxbhmayihphrayarachnikul esux ykthphcakemuxngesiymrathkhunipthangdanehnuxkhxngthaelsabekhmrekhaocmtikhaykhxngywnthiemuxngchiaekhrngaelaemuxngkapngsway phrayarachnikulsamarthyudemuxngchiaekhrngaelakapngswayidsaerc aettxmaimnan xngetiynkun ecuxngmiysang Trương Minh Giảng aemthphywnykthphmatiemuxngkaphngswayaelachiaekhrngkhunipthphkhxngphrayarachnikulaetkphayklbma 2 inchwngplayrchkalthi 3 phrayarachnikul esux idyayipdarngtaaehnngepnphrayaephchrphiichy ecakrmlxmphrarachwng emuxphrabathsmedcphracxmeklaecaxyuhwesdckhunkhrxngrachsmbtiinph s 2394 thrngaetngtngphrayaephchrphiichy esux khunepnecaphrayathrrmathikrnathibdi srisuwirmhamtywngs rachphngsnikranurks mhaswamiphkdibrmraochprakaraphirmy srrophdmkicwicarn mhamnethiyrbalbdinthr rachniewsninthramaty xnetburiknarthesnathibdi xphyphiriybrakrmphahu 3 esnabdikrmwngecaphrayathrrmathikrn esux thungaekxnickrrmemuxwnthi 14 krkdakhm piraka ph s 2404 4 nxngchaykhxngecaphrayathrrmathikrn esux khuxphrayaxuithymntri mng ecaemuxngpracinburi iddarngtaaehnngepnecaphrayathrrmathikrn mng esnabdikrmwnginrchkalphrabathsmedcphraculcxmeklaecaxyuhwkhrxbkhrw aekikhecaphrayathrrmathikrn esux praktbutrthidadngni 5 ecacxmphum inrchkalthi 3 phrayamhaethph aesng xangxing aekikh phithylaphphvthiyakr phrawrwngsethx krmhmun skuntla bthlkhrrxngsahrbelnbthewthi prawtithanphuhyingklib mhithr phimphinkarphrarachthanephlingsphthanphuhyingklib mhithr krkdakhm ph s 2504 2 0 2 1 2 2 ecaphrayathiphakrwngs kha bunnakh phrarachphngsawdar krungrtnoksinthr rchchkalthi 3 thiphakrwngs kha bunnakh ecaphraya phrarachphngsawdar krungrtnoksinthr rchchkalthi 4 17 kumphaphnth ph s 2477 orngphimphphracnthr thaphracnthr phrankhr smmtxmrphnthu phraecabrmwngsethx krmphra eruxngtngecaphrayainkrungrtnoksinthr krungethph krmsilpakr 2545 rtnkulxdulyphkdi phraya ladbskulekabangskul phakhthi 1 krungethph orngphimphosphnphiphrrththnakr 2463 ekhathungcak https th wikipedia org w index php title ecaphrayathrrmathikrnathibdi esux snthirtn amp oldid 9475726, wikipedia, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด,
บทความ
, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม