การพลีชีพของนักบุญแม็ทธิว (อังกฤษ : The Martyrdom of Saint Matthew ภาพเขียนสีน้ำมัน ที่เขียนโดยคาราวัจโจ จิตรกรสมัยบาโรก คนสำคัญชาวอิตาลีที่ตั้งอยู่ภายในชาเปลคอนทราเรลลิ ในวัดซานลุยจิเดอิฟรานเชซิ ในกรุงโรม ในประเทศอิตาลี หลังจากเสียชีวิตไปแล้วคาร์ดินัลชาวฝรั่งเศสขื่อแม็ทธิว ควงแทรล (Matthieu Cointrel) หรือ “มัตเตโอ คอนทราเรลลิ” ในภาษาอิตาลีก็ทิ้งมรดกไว้โดยระบุว่าให้ใช้ในการตกแต่งชาเปล ของตนเองในหัวเรื่องของนักบุญผู้ที่ท่านใช้เป็นชื่อ (มัตเตโอ=แม็ทธิว )
ภาพ “การพลีชีพของนักบุญแม็ทธิว” เขียนราวระหว่างปี ค.ศ. 1599 ถึงปี ค.ศ. 1600 เป็นภาพแขวนตรงกันข้ามกับภาพ “พระเยซูเรียกนักบุญแม็ทธิว ” และข้างภาพสำหรับฉากแท่นบูชา “แรงบันดาลใจของนักบุญแม็ทธิว ” และเป็นภาพแรกในสามภาพที่เขียนเสร็จและติดตั้งภายในชาเปล
ภาพเขียนนี้เป็นฉากการพลีชีพของนักบุญแม็ทธิว ผู้ประพันธ์ “พระวรสารนักบุญแม็ทธิว ” ตามตำนานแล้วนักบุญแม็ทธิวถูกสั่งให้ฆ่าโดยพระเจ้าแผ่นดินแห่งเอธิโอเปียขณะที่ทรงทำพิธีมิซซาหน้าแท่นบูชา พระเจ้าแผ่นดินทรงหลงเสน่ห์พระนัดดาของพระองค์เอง นักบุญแม็ทธิวจึงกล่าวติเตียนนอกจากสตรีที่ว่าจะเป็นพระนัดดาแล้วก็ยังเป็นชีด้วยซึ่งถือว่าเป็น “เจ้าสาวของพระเยซู” (Bride of Christ) คาร์ดินัลคอนทราเรลลิผู้เสียชีวิตไปหลายสิบปีก่อนหน้านั้นบ่งไว้รายละเอียดของภาพไว้ว่าให้เป็นภาพที่เป็นฉากที่นักบุญแม็ทธิวกำลังจะถูกสังหารโดยทหารที่ส่งมาโดยพระเจ้าแผ่นดินผู้ทรงไม่มีคุณธรรม, ให้มีโครงสร้างทางสถาปัตยกรรมที่เหมาะสม และให้มีผู้เห็นเหตุการณ์ที่แสดงอารมณ์ต่างๆ ที่เหมาะสม (ดูรายละเอียดในบทความชาเปลคอนทราเรลลิ )
สัญญาจ้าง (ซึ่งตามตัวหนังสือแล้วมาจากคาร์ดินัลฟรานเชสโค มาเรีย เดล มอนเต ผู้เป็นผู้อุปถัมภ์ของคาราวัจโจเองไม่ใช่จากวัด) ทำให้เป็นปัญหาแก่คาราวัจโจอยู่บ้างเพราะความที่ยังไม่มีประสบการณ์ในการเขียนภาพขนาดใหญ่เช่นนั้นหรือภาพที่มีคนหลายคนในภาพ จากการเอ็กซเรย์พบว่าคาราวัจโจวาดไว้สองครั้งก่อนหน้าภาพที่จะเห็นกันทุกวันนี้ โดยการทำให้องค์ประกอบของภาพง่ายขึ้น, ลดจำนวนผู้ปรากฏในภาพให้น้อยลง และตัดรายละเอียดเกี่ยวกับโครงสร้างทางสถาปัตยกรรมที่ระบุไว้ในคำสั่งเดิมของคาร์ดินัลคอนทราเรลลิออก
ภาพแรกที่เห็นได้จากการเอ็กซเรย์มีลักษณะที่มีอิทธิพลการเขียนแบบแมนเนอริสต์ ของจูเซปเป เซซารี ผู้เป็นศิลปินผู้มีชื่อเสียงของโรมในขณะนั้น โดยมีผู้เห็นเหตุการณ์ที่มีขนาดเล็กท่ามกลางฉากสถาปัตยกรรมอันยิ่งใหญ่ที่ดูเหมือนเป็นภาพนิ่งและไกล ภาพที่สองคาราวัจโจหันไปใช้ราฟาเอล เป็นตัวอย่าง ผู้เห็นเหตุการณ์แสดงอารมณ์หวาดกลัวและสงสารที่รวมทั้งสตรีคนหนึ่งที่คงจะเป็นสัญลักษณ์ของแม่ชี แต่ก็ยังมีลักษณะไปทางแมนเนอริสต์อยู่บ้าง องค์ประกอบโดยทั่วไปในภาพที่สองตรงกับคำสั่งของคาร์ดินัลคอนทราเรลลิที่ระบุไว้ว่าการเขียนร่างกายและสิ่งก่อสร้างต้องเป็นไปตามทัศนมิติและการร่าง แต่ในการวาดครั้งที่สามคาราวัจโจก็เริ่มที่จะเขียนภาพที่มีลักษณะเป็นตัวของตัวเองบ้างแล้วที่ใช้ทฤษฎที่ว่าการวาดภาพคนขึ้นอยู่กับแสงและความมืดและการละทิ้งการเขียนฉากหลัง
เมื่อมาถึงจุดนี้คาราวัจโจก็ทิ้งการเขียนภาพ “การพลีชีพ” และหันไปเขียน “พระเยซูเรียกนักบุญแม็ทธิว” ซึ่งใช้ลักษณะการเขียนจากประสบการณ์ในการเขียนภาพชีวิตประจำวัน เช่นในภาพ “คนโกงไพ่ ” และ “หมอดู ” ที่เขียนก่อนหน้านั้นเพียงแต่ขยายให้ใหญ่ขึ้น เมื่อได้ทำเช่นนั้นแล้วก็เหมือนกับทำให้เกิดมีความเชื่อมั่นในตนเองเพิ่มขึ้นจนสามารถหันกลับไปเขียน “การพลีชีพ” ต่อได้แต่ครั้งนี้เขียนด้วยลักษณะการเขียนที่เป็นตัวของตนเอง
ภาพที่สามไม่รวมสถาปัตยกรรมและลดจำนวนผู้คนในภาพลงและย้ายเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นให้ใกล้ผู้ดูยิ่งขึ้นไปอีก นอกจากนั้นก็ริเริ่มการใช้ค่าต่างแสง (chiaroscuro) อย่างจริงจังโดยการเน้นสิ่งที่สำคัญที่สุดของภาพโดยการใช้แสงส่องลงไปตรงจุดนั้นเช่นเดียวกับการใช้สป็อตไลท์บนเวทีในปัจจุบัน แต่เป็นการใช้ก่อนที่จะมีการใช้สป็อตไลท์เป็นเวลาหลายร้อยปี ส่วนเนื้อหาของภาพคาราวัจโจก็เลือกชั่วขณะที่เป็นจุดสุดยอดของนาฏกรรมที่เกิดขึ้น ในจังหวะที่ผู้สังหารพร้อมที่จะพุ่งดาบเข้าไปเสียบอกของนักบุญที่ผงะหงายหลังลงไป ภาพที่สามเป็นภาพที่เห็นกันอยู่ทุกวันนี้ ผู้เห็นเหตุการณ์เป็นตัวรองแต่ก็ได้รับแสงที่จัดไว้อย่างเหมาะสม ภาพที่เห็นนี้ให้ผู้ชมมีความรู้สึกราวกับว่ามีสายฟ้าแลบแปลบเข้ามาในภาพ
ภาพนี้เป็นจุดเปลี่ยนแปลงของการเขียนภาพแบบแมนเนอริสต์ ของคาราวัจโจในปลายคริสต์ศตวรรษที่ 16 ไปเป็นการเขียนแบบศิลปะบาโรก ภาพเขียนสร้างความตื่นเต้นให้แก่วงการจิตรกรรมโดยทั่วไปในโรม แต่เฟเดริโค ซุคคาริ (Federico Zuccari) ผู้เป็นจิตรกรผู้มีชื่อเสียงที่สุดคนหนึ่งของโรมขณะนั้นและผู้สนับสนุนลักษณะการเขียนภาพแบบแมนเนอริสต์ มาดูภาพเขียนแต่ไม่ให้ความเห็นแต่อย่างใดราวกับไม่มีอะไรเกิดขึ้น แต่ศิลปินอื่นๆ ที่ยังมีอายุน้อยกว่าต่างก็มีความประทับใจและความทึ่งซึ่งทำให้คาราวัจโจกลายเป็นศิลปินผู้มีชื่อเสียงที่สุดคนหนึ่งในกรุงโรมขณะนั้น
การที่จะทำความเข้าใจกับภาพที่เต็มไปด้วยเหตุการณ์ต่างๆ ในการได้มาซึ่งความเป็นนักบุญไม่ใช่สิ่งที่ทำได้ง่ายๆ นักบุญแม็ทธิวดูเหมือนจะพยายามถอยจากการทำร้ายของผู้สังหารที่ส่องสว่างด้วยแสงที่พร้อมที่จะยกดาบขึ้นแทง รอบๆ นักบุญก็เป็นผู้คนที่แสดงอารมณ์ต่างกันไปตามที่คอนทราเรลลิที่ระบุไว้: ความกลัว, ความอกสั่นขวัญหนี และความตกตลึง ขณะที่มีเทวดาถือใบปาล์มห้อยลงมาเป็นสัญญลักษณ์ของการพลีชีพเพื่อศาสนา ความสับสนของภาพของผู้ดูจะลดน้อยลงมากถ้ามีความเข้าใจว่าการยื่นมือออกไปของนักบุญแม็ทธิว มิใช่เป็นการแสดงความเสียขวัญด้วยความกลัวที่จะถูกสังหารแต่เป็นการพยายามที่จะเอื้อมไปรับใบปาล์มจากเทวดา การยึดมือของนักบุญโดยผู้สังหารและความพยายามของเทวดาที่จะเอื้อมมาหาเป็นสิ่งที่สวนทางกัน และนักบุญแม็ทธิวเท่านั้นที่ได้เห็นมโนทัศน์ของเทวดา เมื่อเข้าใจเช่นนั้นแล้วภาพเขียนนี้จึงไม่ใช่ชั่วขณะของความสยดสยองแต่เป็นภาพของการพลีชีพหรือการเสียสละตนเองของนักบุญเพื่อสิ่งที่เหนือกว่า การวาดภาพบาโรกแบบอิตาลีของภาพที่เกี่ยวกับการพลีชีพโดยทั่วไปแล้วมิไช่เป็นการแสดงความหวาดกลัวหรือความสยดสยองแต่เป็นการแสดงชั่วขณะที่ผู้พลีชีพหรือผู้เสียสละชีพมีความปลื้มปิติในสิ่งที่เกิดขึ้น เช่นในงาน “ความปิติของนักบุญบิเบียนา” โดยจานโลเรนโซ แบร์นินี เป็นต้น
สิ่งที่น่าสนใจอีกอย่างหนึ่งคือความแตกต่างของคาราวัจโจจากจิตรกรแมนเนอริสต์ ก่อนหน้านั้นอื่นๆ ตรงที่คาราวัจโจใช้สถาปัตยกรรมในการเพิ่มความเป็นนาฏกรรมของภาพเขียนยิ่งขึ้น จริงอยู่ที่วัดใหญ่ๆ อาจจะมีแสงส่องสว่างภายใน แต่ในวัดเล็กๆ เช่นวัดซานลุยจิแทบจะไม่มีแสงส่องเข้ามาในวัด วัดเล็กจึงมักเป็นวัดที่มืดและแคบ แต่คาราวัจโจก็ใช้ความมืดนี้ในการเพิ่มความเป็นนาฏกรรมของภาพ ที่ปีเตอร์ รอบบ์นักชีวประวัติของคาราวัจโจกล่าวว่า “ถ้าผู้ใดเดินเข้ามาตามทางเดินกลางของวัดซานลุยจิแล้วก็จะเห็นร่างขาวโพลนของผู้สังหารยืนทมึนอยู่ท่ามกลางความมืดมาแต่ไกลในช่องว่างที่ดูเหมือนกับเปิดออกมาจากผนังมายังทางเดินกลางของวัด”
ภาพเขียนมีสิ่งต่างๆ ที่มาจากภาพเขียนอื่นเช่นจากไมเคิล แอนเจโล และราฟาเอล นักวิจารณ์ศิลปะจอห์น แกชกล่าวว่าการนำอิทธิพลอื่นเข้ามาใช้มิใช่เพื่อการพยายามหาองค์ประกอบที่ต้องการแต่เป็นความต้องการที่จะสร้างงานให้เป็นงานอันยิ่งใหญ่ที่ควรค่ากับงานของงานของยุคทองของยุคฟื้นฟูศิลปวิทยา (High Renaissance) เช่นรูปของนักบุญหรือเด็กที่ลนลานด้วยความกลัวทางด้านซ้ายของภาพเป็นท่าที่ยืมมาจากหรือนำมาโดยตรงจาก “การพลีชีพของนักบุญปีเตอร์ผู้พลีชีพ” (The Martyrdom of St Peter the Martyr) ที่เวนิสโดยทิเชียน
ภาพคนในฉากหลังราวซ้ายจากกลางภาพหลังผู้สังหารคือภาพเหมือนตนเองของคาราวัจโจ
อ้างอิง
ดูเพิ่ม
การเป, นมรณส, กข, ของน, กบ, ญม, ทธ, การาว, จโจ, บทความน, างอ, งคร, สต, กราช, คร, สต, ทศวรรษ, คร, สต, ศตวรรษ, งเป, นสาระสำค, ญของเน, อหา, การพล, พของน, กบ, ญแม, ทธ, งกฤษ, martyrdom, saint, matthew, เป, นภาพเข, ยนส, ำม, นท, เข, ยนโดยคาราว, จโจจ, ตรกรสม, ยบาโรกคน. bthkhwamnixangxingkhristskrach khristthswrrs khriststwrrs sungepnsarasakhykhxngenuxha karphlichiphkhxngnkbuyaemththiw xngkvs The Martyrdom of Saint Matthew epnphaphekhiynsinamnthiekhiynodykharawcoccitrkrsmybaorkkhnsakhychawxitalithitngxyuphayinchaeplkhxnthraerlliinwdsanluyciedxifranechsiinkrungorminpraethsxitali hlngcakesiychiwitipaelwkhardinlchawfrngesskhuxaemththiw khwngaethrl Matthieu Cointrel hrux mtetox khxnthraerlli inphasaxitalikthingmrdkiwodyrabuwaihichinkartkaetngchaeplkhxngtnexnginhweruxngkhxngnkbuyphuthithanichepnchux mtetox aemththiw karphlichiphkhxngnkbuyaemththiwsilpinkharawcocpikh s 1599 kh s 1600praephthcitrkrrmsinamnbnphaibsthanthichaeplkhxnthraerlli wdsanluyciedxifranechsi ormphaph karphlichiphkhxngnkbuyaemththiw ekhiynrawrahwangpi kh s 1599 thungpi kh s 1600 epnphaphaekhwntrngknkhamkbphaph phraeysueriyknkbuyaemththiw aelakhangphaphsahrbchakaethnbucha aerngbndalickhxngnkbuyaemththiw aelaepnphaphaerkinsamphaphthiekhiynesrcaelatidtngphayinchaeplphaphekhiynniepnchakkarphlichiphkhxngnkbuyaemththiwphupraphnth phrawrsarnkbuyaemththiw tamtananaelwnkbuyaemththiwthuksngihkhaodyphraecaaephndinaehngexthioxepiykhnathithrngthaphithimissahnaaethnbucha phraecaaephndinthrnghlngesnhphranddakhxngphraxngkhexng nkbuyaemththiwcungklawtietiynnxkcakstrithiwacaepnphranddaaelwkyngepnchidwysungthuxwaepn ecasawkhxngphraeysu Bride of Christ khardinlkhxnthraerlliphuesiychiwitiphlaysibpikxnhnannbngiwraylaexiydkhxngphaphiwwaihepnphaphthiepnchakthinkbuyaemththiwkalngcathuksngharodythharthisngmaodyphraecaaephndinphuthrngimmikhunthrrm ihmiokhrngsrangthangsthaptykrrmthiehmaasm aelaihmiphuehnehtukarnthiaesdngxarmntang thiehmaasm duraylaexiydinbthkhwamchaeplkhxnthraerlli syyacang sungtamtwhnngsuxaelwmacakkhardinlfranechsokh maeriy edl mxnetphuepnphuxupthmphkhxngkharawcocexngimichcakwd thaihepnpyhaaekkharawcocxyubangephraakhwamthiyngimmiprasbkarninkarekhiynphaphkhnadihyechnnnhruxphaphthimikhnhlaykhninphaph cakkarexkseryphbwakharawcocwadiwsxngkhrngkxnhnaphaphthicaehnknthukwnni odykarthaihxngkhprakxbkhxngphaphngaykhun ldcanwnphupraktinphaphihnxylng aelatdraylaexiydekiywkbokhrngsrangthangsthaptykrrmthirabuiwinkhasngedimkhxngkhardinlkhxnthraerllixxkphaphaerkthiehnidcakkarexkserymilksnathimixiththiphlkarekhiynaebbaemnenxristkhxngcuespep essariphuepnsilpinphumichuxesiyngkhxngorminkhnann odymiphuehnehtukarnthimikhnadelkthamklangchaksthaptykrrmxnyingihythiduehmuxnepnphaphningaelaikl phaphthisxngkharawcochnipichrafaexlepntwxyang phuehnehtukarnaesdngxarmnhwadklwaelasngsarthirwmthngstrikhnhnungthikhngcaepnsylksnkhxngaemchi aetkyngmilksnaipthangaemnenxristxyubang xngkhprakxbodythwipinphaphthisxngtrngkbkhasngkhxngkhardinlkhxnthraerllithirabuiwwakarekhiynrangkayaelasingkxsrangtxngepniptamthsnmitiaelakarrang aetinkarwadkhrngthisamkharawcockerimthicaekhiynphaphthimilksnaepntwkhxngtwexngbangaelwthiichthvsdthiwakarwadphaphkhnkhunxyukbaesngaelakhwammudaelakarlathingkarekhiynchakhlngemuxmathungcudnikharawcockthingkarekhiynphaph karphlichiph aelahnipekhiyn phraeysueriyknkbuyaemththiw sungichlksnakarekhiyncakprasbkarninkarekhiynphaphchiwitpracawnechninphaph khnokngiph aela hmxdu thiekhiynkxnhnannephiyngaetkhyayihihykhun emuxidthaechnnnaelwkehmuxnkbthaihekidmikhwamechuxmnintnexngephimkhuncnsamarthhnklbipekhiyn karphlichiph txidaetkhrngniekhiyndwylksnakarekhiynthiepntwkhxngtnexngphaphthisamimrwmsthaptykrrmaelaldcanwnphukhninphaphlngaelayayehtukarnthiekidkhunihiklphuduyingkhunipxik nxkcaknnkrierimkarichkhatangaesng chiaroscuro xyangcringcngodykarennsingthisakhythisudkhxngphaphodykarichaesngsxnglngiptrngcudnnechnediywkbkarichspxtilthbnewthiinpccubn aetepnkarichkxnthicamikarichspxtilthepnewlahlayrxypi swnenuxhakhxngphaphkharawcockeluxkchwkhnathiepncudsudyxdkhxngnatkrrmthiekidkhun incnghwathiphusngharphrxmthicaphungdabekhaipesiybxkkhxngnkbuythiphngahngayhlnglngip phaphthisamepnphaphthiehnknxyuthukwnni phuehnehtukarnepntwrxngaetkidrbaesngthicdiwxyangehmaasm phaphthiehnniihphuchmmikhwamrusukrawkbwamisayfaaelbaeplbekhamainphaphphaphniepncudepliynaeplngkhxngkarekhiynphaphaebbaemnenxristkhxngkharawcocinplaykhriststwrrsthi 16 ipepnkarekhiynaebbsilpabaork phaphekhiynsrangkhwamtunetnihaekwngkarcitrkrrmodythwipinorm aetefedriokh sukhkhari Federico Zuccari phuepncitrkrphumichuxesiyngthisudkhnhnungkhxngormkhnannaelaphusnbsnunlksnakarekhiynphaphaebbaemnenxristmaduphaphekhiynaetimihkhwamehnaetxyangidrawkbimmixairekidkhun aetsilpinxun thiyngmixayunxykwatangkmikhwamprathbicaelakhwamthungsungthaihkharawcocklayepnsilpinphumichuxesiyngthisudkhnhnunginkrungormkhnannkarthicathakhwamekhaickbphaphthietmipdwyehtukarntang inkaridmasungkhwamepnnkbuyimichsingthithaidngay nkbuyaemththiwduehmuxncaphyayamthxycakkartharaykhxngphusngharthisxngswangdwyaesngthiphrxmthicaykdabkhunaethng rxb nkbuykepnphukhnthiaesdngxarmntangkniptamthikhxnthraerllithirabuiw khwamklw khwamxksnkhwyhni aelakhwamtktlung khnathimiethwdathuxibpalmhxylngmaepnsyylksnkhxngkarphlichiphephuxsasna khwamsbsnkhxngphaphkhxngphuducaldnxylngmakthamikhwamekhaicwakaryunmuxxxkipkhxngnkbuyaemththiw miichepnkaraesdngkhwamesiykhwydwykhwamklwthicathuksngharaetepnkarphyayamthicaexuxmiprbibpalmcakethwda karyudmuxkhxngnkbuyodyphusngharaelakhwamphyayamkhxngethwdathicaexuxmmahaepnsingthiswnthangkn aelankbuyaemththiwethannthiidehnmonthsnkhxngethwda emuxekhaicechnnnaelwphaphekhiynnicungimichchwkhnakhxngkhwamsydsyxngaetepnphaphkhxngkarphlichiphhruxkaresiyslatnexngkhxngnkbuyephuxsingthiehnuxkwa karwadphaphbaorkaebbxitalikhxngphaphthiekiywkbkarphlichiphodythwipaelwmiichepnkaraesdngkhwamhwadklwhruxkhwamsydsyxngaetepnkaraesdngchwkhnathiphuphlichiphhruxphuesiyslachiphmikhwamplumpitiinsingthiekidkhun echninngan khwampitikhxngnkbuybiebiyna odycanolernos aebrniniepntnsingthinasnicxikxyanghnungkhuxkhwamaetktangkhxngkharawcoccakcitrkraemnenxristkxnhnannxun trngthikharawcocichsthaptykrrminkarephimkhwamepnnatkrrmkhxngphaphekhiynyingkhun cringxyuthiwdihy xaccamiaesngsxngswangphayin aetinwdelk echnwdsanluyciaethbcaimmiaesngsxngekhamainwd wdelkcungmkepnwdthimudaelaaekhb aetkharawcockichkhwammudniinkarephimkhwamepnnatkrrmkhxngphaph thipietxr rxbbnkchiwprawtikhxngkharawcocklawwa thaphuidedinekhamatamthangedinklangkhxngwdsanluyciaelwkcaehnrangkhawophlnkhxngphusngharyunthmunxyuthamklangkhwammudmaaetiklinchxngwangthiduehmuxnkbepidxxkmacakphnngmayngthangedinklangkhxngwd phaphekhiynmisingtang thimacakphaphekhiynxunechncakimekhil aexnecol aelarafaexl nkwicarnsilpacxhn aekchklawwakarnaxiththiphlxunekhamaichmiichephuxkarphyayamhaxngkhprakxbthitxngkaraetepnkhwamtxngkarthicasrangnganihepnnganxnyingihythikhwrkhakbngankhxngngankhxngyukhthxngkhxngyukhfunfusilpwithya High Renaissance echnrupkhxngnkbuyhruxedkthilnlandwykhwamklwthangdansaykhxngphaphepnthathiyummacakhruxnamaodytrngcak karphlichiphkhxngnkbuypietxrphuphlichiph The Martyrdom of St Peter the Martyr thiewnisodythiechiynphaphkhninchakhlngrawsaycakklangphaphhlngphusngharkhuxphaphehmuxntnexngkhxngkharawcocxangxing aekikhProse Francine 2005 Caravaggio Painter of Miracles ISBN 0 06 057560 3 Spike John T 2001 Caravaggio ISBN 0 7892 0639 0 Gash John 2003 Caravaggio ISBN 1 904449 22 0 Robb Peter 1998 M ISBN 0 312 27474 2 Langdon Helen 1998 Caravaggio A Life ISBN 0 374 11894 9 duephim aekikhkharawcoc nkbuyaemththiwekhathungcak https th wikipedia org w index php title karepnmrnskkhikhxngnkbuymththiw karawcoc amp oldid 5614028, wikipedia, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด,
บทความ , อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม
