การออกอากาศโทรทัศน์ในระบบยูเอชเอฟ

การออกอากาศโทรทัศน์ในระบบยูเอชเอฟ คือการใช้คลื่นวิทยุย่านความถี่สูงยิ่ง หรือยูเอชเอฟ (UHF) สำหรับการแพร่สัญญาณโทรทัศน์ภาคพื้นดินทั้งระบบแอนะล็อกและดิจิทัล โดยทั่วไปช่องยูเอชเอฟจะมีหมายเลขช่องสัญญาณที่สูง ๆ เช่น การจัดเรียงช่องของประเทศไทย มีช่องวีเอชเอฟอยู่ 11 ช่อง คือช่อง 2 - 12 และช่องยูเอชเอฟอีก 49 ช่อง คือช่อง 21 - 69 เมื่อเทียบกับเครื่องส่งโทรทัศน์วีเอชเอฟที่เทียบเท่าแล้ว เพื่อให้ครอบคลุมพื้นที่ทางภูมิศาสตร์ในพื้นที่เดียวกันด้วยเครื่องส่งสัญญาณยูเอชเอฟ ต้องใช้กำลังการแผ่รังสีที่มีประสิทธิภาพสูงกว่า ซึ่งอาจหมายถึงเครื่องส่งที่มีกำลังมากกว่า หรือเสาอากาศที่ซับซ้อนมากกว่า อย่างไรก็ตาม ช่องที่เพิ่มเติมช่วยให้มีผู้แพร่ภาพกระจายเสียงมากขึ้นในภูมิภาคที่กำหนด โดยไม่ก่อให้เกิดการรบกวนซึ่งกันและกันที่น่ารังเกียจ

การออกอากาศระบบยูเอชเอฟเกิดขึ้นเนื่องจากการเปิดตัวหลอดสุญญากาศความถี่สูงรุ่นใหม่ที่พัฒนาโดยฟิลิปส์ในทันทีก่อนที่สงครามโลกครั้งที่สองจะเปิดฉากขึ้น สิ่งเหล่านี้ถูกใช้ในโทรทัศน์รุ่นทดลองในสหราชอาณาจักรในช่วงคริสต์ทศวรรษ 1930 และเริ่มใช้กันอย่างแพร่หลายในช่วงสงครามในฐานะเครื่องรับเรดาร์ ท่อส่วนเกินท่วมตลาดในยุคหลังสงคราม ในเวลาเดียวกัน การพัฒนาโทรทัศน์สีกำลังดำเนินการขั้นตอนแรก โดยเริ่มจากระบบส่งสัญญาณที่เข้ากันไม่ได้ คณะกรรมการกลางกำกับดูแลกิจการสื่อสารของสหรัฐได้จัดสรรความถี่ยูเอชเอฟที่ไม่ได้ใช้แล้วและใช้งานได้จริงสำหรับการใช้งานโทรทัศน์สี การแนะนำมาตรฐานเอ็นทีเอสซีที่สามารถเข้ากันได้กับรุ่นที่เก่ากว่า ทำให้ช่องเหล่านี้ถูกเผยแพร่ทางโทรทัศน์ในปี ค.ศ. 1952

โดยทั่วไปแล้วเครื่องรับในช่วงแรกจะมีประสิทธิภาพน้อยกว่าที่การรับย่านความถี่ยูเอชเอฟ และสัญญาณยังอาจถูกรบกวนจากสิ่งแวดล้อมมากขึ้น นอกจากนี้สัญญาณยังไม่ไวต่อผลจากการเลี้ยวเบนซึ่งสามารถปรับปรุงการรับสัญญาณในระยะไกลได้ โดยทั่วไปยูเอชเอฟมีสัญญาณที่ชัดเจนน้อยกว่า และสำหรับบางตลาดกลายเป็นบ้านของผู้แพร่ภาพกระจายเสียงขนาดเล็กที่ไม่เต็มใจที่จะประมูลการจัดสรรวีเอชเอฟที่เป็นที่ต้องการ ปัญหาเหล่านี้ลดลงอย่างมากเมื่อมีโทรทัศน์ภาคพื้นดินระบบดิจิทัล และในปัจจุบันการออกอากาศโทรทัศน์ภาคพื้นดินส่วนใหญ่เกิดขึ้นในระบบยูเอชเอฟ ในขณะที่ช่องวีเอชเอฟกำลังจะเลิกใช้ เพื่อหลีกเลี่ยงการหายไปของช่อง ระบบการออกอากาศแบบดิจิทัลจึงมีแนวคิด ช่องเสมือน ซึ่งช่วยให้สถานีโทรทัศน์สามารถรักษาหมายเลขช่องวีเอชเอฟเดิมไว้ได้ในขณะที่ออกอากาศจริงด้วยความถี่ยูเอชเอฟ

เมื่อเวลาผ่านไป ช่องโทรทัศน์ในอดีตจำนวนมากในระบบยูเอชเอฟย่านความถี่สูงก็ได้รับการกำหนดให้ใช้งานในแบบอื่นอีกครั้ง ไม่เคยใช้ช่อง 37 ในสหรัฐและบางประเทศเพื่อป้องกันการแทรกแซงทางดาราศาสตร์วิทยุ ส่วนในประเทศไทย กรมไปรษณีย์โทรเลข (ปัจจุบันเปลี่ยนเป็นสำนักงาน กสทช.) ได้สงวนช่องสัญญาณที่ 21 - 25 และ 61 - 69 ไว้เพื่อใช้ในระบบการสื่อสารทางโทรศัพท์มือถือแบบรวงผึ้ง จึงทำให้ประเทศไทยสามารถใช้ช่องสัญญาณเพื่อออกอากาศทางโทรทัศน์ได้ตั้งแต่ช่องที่ 26 - 60 เท่านั้น จนกระทั่งในปี พ.ศ. 2562 สำนักงาน กสทช. ได้ปรับเปลี่ยนการใช้งานระบบยูเอชเอฟสำหรับออกอากาศโทรทัศน์ภาคพื้นดินระบบดิจิทัลในประเทศไทย โดยให้ดำเนินการออกอากาศโดยปรับลดไปยังช่องความถี่ที่ต่ำลงกว่าเดิม คือช่องที่ 21 - 48 ทั้งนี้ เนื่องจากจะต้องเรียกคืนคลื่นความถี่ 700 เมกะเฮิรตซ์ขึ้นไป เพื่อจัดสรรและมอบให้แก่ผู้ประกอบกิจการโทรคมนาคมรายต่าง ๆ เพื่อให้นำไปใช้และให้บริการเครือข่ายการสื่อสารระบบ 5 จี ซึ่งจะเริ่มทดลองและให้บริการจริงตั้งแต่ปลายปี พ.ศ. 2563 และในปี พ.ศ. 2563 นี้เอง ในช่วงเดือนกันยายนถึงธันวาคม สำนักงาน กสทช. ได้ปรับปรุงระบบสัญญาณทั่วประเทศเพื่อย้ายความถี่ในการออกอากาศสถานีโทรทัศน์ต่าง ๆ ทำให้แต่ละพื้นที่รับสัญญาณไม่ได้ชั่วคราว โดยผู้ชมที่รับชมผ่านกล่องรับสัญญาณทีวีดิจิทัล และสมาร์ททีวี สามารถปรับจูนสัญญาณโทรทัศน์ได้ด้วยตนเอง ส่วนโทรทัศน์ผ่านดาวเทียมและโทรทัศน์ผ่านสายเคเบิลจะไม่ได้รับผลกระทบในครั้งนี้

ดูเพิ่ม

• ความถี่ช่องโทรทัศน์
• ยูเอชเอฟ
• โทรทัศน์ภาคพื้นดิน

อ้างอิง

1. "Choosing a mounting site". HDTVPrimer.
2. "Why Is There No Channel 37?". History of UHF Television.
3. "Why Is There No Channel 37?". History of UHF Television.
4. "เตรียมจูนทีวีใหม่ ก่อนจอดำ! กันยายนนี้ กสทช. สั่งปรับความถี่ รองรับการเรียกคืนคลื่น 700 MHz". แบไต๋. 19 สิงหาคม 2563. สืบค้นเมื่อ 21 พฤศจิกายน 2563. Check date values in: |access-date=, |date= (help)