ขัณฑสกร (ยา)

สำหรับความหมายอื่น ดู ขัณฑสกร

ขัณฑสกร เป็นเครื่องยาไทยอย่างหนึ่ง ปรากฏในคัมภีร์ยาไทยโบราณ สมุดข่อยหรือแผ่นหินสลักที่วัดพระเชตุพนวิมลมังคลารามราชวรมหาวิหาร ซึ่งสร้างขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 3 นอกจากนี้ ยังปรากฏในตำราโอสถพระนารายณ์ สมัยกรุงศรีอยุธยา

ในตำรายาไทยระบุไว้ว่า ขัณฑสกรมีหลายชนิดและมีแหล่งกำเนิดที่แตกต่างกัน ดังนี้:

1. เกิดจากหยาดน้ำค้างบนใบของต้นขัณฑสกร โดยนำน้ำค้างไปตากไว้จนห้างก็จะได้เป็นเกล็ดสีขาว มีรสหวานจัดถึงขม มีสรรพคุณบำรุงกำลัง ปัสสาวะคล่อง แก้เสมหะ และแก้กระหาย
2. เกิดจากน้ำอ้อย มีสรรพคุณใช้บำรุงธาตุ บำบัดฝีผอมเหลือง
3. เกิดจากน้ำผึ้งที่เกิดริมฝั่งทะเล มีสรรพคุณแก้นิ่ว ท้องมาน แก้สะอึก แก้กำเดา แก้ไข้เซื่องซึม แก้จุดเสียด ลมพิษ คอแห้ง
4. เกิดจากเกสรบัวหลวง รสหวานจัดจนขม สรรพคุณเหมือนกับขัณฑสกรที่ได้มาจากหยาดน้ำค้างบนใบต้นขัณฑสกร

ดูเพิ่ม

• กัตเตชัน

อ้างอิง

• องค์การเภสัชกรรม. ขัณฑสกร ยาจากหยดน้ำบนต้นไม้ ? 2009-03-27 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. สืบค้นเมื่อ 17-10-2553.