คดีคลองด่าน

คดีทุจริตจัดซื้อที่ดินและโครงการก่อสร้างบ่อบำบัดน้ำเสียคลองด่าน หรือ คดีคลองด่าน เป็นคดีการทุจริตโครงการจัดซื้อที่ดินและโครงการก่อสร้างบ่อบำบัดน้ำเสีย 2 ระบบ เริ่มแนวคิดขึ้นในสมัยรัฐบาลชวน หลีกภัย และได้อนุมัติวงเงินในสมัยรัฐบาลบรรหาร ศิลปอาชา โครงการแห่งนี้ตั้งอยู่บริเวณ ตำบลคลองด่าน อำเภอบางบ่อ จังหวัดสมุทรปราการ ถือเป็นโครงการก่อสร้างบ่อบำบัดน้ำเสียที่ใหญ่ที่สุดในเอเซียในขณะนั้น ด้วยศักยภาพในการบำบัดน้ำเสีย รวม 525,000 ลูกบาศก์เมตร (ลบ.ม.) ต่อวัน

คดีทุจริตจัดซื้อที่ดินและโครงการก่อสร้างบ่อบำบัดน้ำเสียคลองด่าน
(คดีคลองด่าน) (ค่าโง่คลองด่าน)
โครงการก่อสร้างบ่อบำบัดน้ำเสียคลองด่านที่ปัจจุบันถูกทิ้งร้าง
สาระแห่งคดี
ข้อกล่าวหา	การใช้อำนาจหน้าที่โดยมิชอบ รวบรวมที่ดินและนำไปออกโฉนดทับที่สาธารณะประโยชน์ รวม 5 แปลง 1,903 ไร่ โดยมีการปั่นราคาขายที่ดินจาก 1 แสนบาท/ไร่ เป็น 1.1 ล้านบาท/ไร่ การใช้อำนาจหน้าที่โดยมิชอบ ผลักดันและเปลี่ยนแปลงรายละเอียดโครงการ เอื้อประโยชน์ให้กับตัวเองและพวกพ้อง ทั้งการรวมที่ดินเป็นผืนเดียวทำให้กิจการร่วมค้า NVPKSG ชนะการประมูล และการเพิ่มวงเงินโครงการ จาก 13,612 ล้านบาท เป็น 22,955 ล้านบาท
คู่ความ
โจทก์	คณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ
โจทก์ร่วม	กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม
จำเลย	วัฒนา อัศวเหม กิจการร่วมค้า NVPSKG
ศาล
ศาล	ศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมือง
พิพากษา
" จำคุกนายวัฒนาเป็นเวลา 10 ปี เนื่องจากมีความผิดตามประมวลกฎหมายอาญา (ป.อาญา) มาตรา 148 "
คดีหมายเลขดำที่	อม. 2/2550
คดีหมายเลขแดงที่	อม. 2/2551
ลงวันที่	9 กรกฎาคม 2551

โครงการได้เริ่มขึ้นจากการผลักดันโดยสุวัจน์ ลิปตพัลลภ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงวิทยาศาสตร์ ในขณะนั้น แต่ไม่ได้พิจารณา ในปี 2538 โครงการได้ผลักดันขึ้นอีกครั้งโดย ยิ่งพันธ์ มนะสิการ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงวิทยาศาสตร์ จนในที่สุดมติคณะรัฐมนตรีสมัยรัฐบาลบรรหารได้อนุมัติวงเงินโครงการจำนวน 13,612 ล้านบาท ต่อมาในปี 2540 ก็ได้เพิ่มเป็น 23,000 ล้านบาท รัฐบาลได้ประกาศหาผู้รับเหมา จนได้ผู้มายื่นความจำนงจำนวน 13 ราย และได้คัดไปจนสุดท้ายเหลือเพียง 2 รายคือ กลุ่มบริษัท NVPSKG และ กลุ่มบริษัท Marubeni จนในที่สุดกลุ่มบริษัท NVPSKG ได้รับเลือกให้เป็นผู้รับเหมาแบบเหมารวม (Turnkey)

โครงการได้เริ่มพบการทุจริตมากมายจนภาคประชาชนเข้าร้องเรียนถึง ป.ป.ช. พบว่าในส่วนของที่ดิน วัฒนา อัศวเหม รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงมหาดไทยในขณะนั้น ทำการกว้านซื้อที่ดินชาวบ้านในท้องที่ด้วยวิธีการข่มขู่ รวมถึงออกเอกสารสิทธิพื้นที่สาธารณะโดยมิชอบ และบางพื้นที่ยังเป็นป่าชายเลนซึ่งเป็นที่สงวนอีกด้วย จำนวน 17 แปลง รวมพื้นที่กว่า 1,900 ไร่ ด้วยราคาถูกคือจากไร่ละประมาณ 4 หมื่น แล้วนำไปขายให้กรมควบคุมมลพิษในราคาไร่ละ 1 ล้านบาท คิดเป็นเงินทั้งหมด 1,900 ล้านบาท ป.ป.ช. จึงได้ส่งเรื่องไปที่ศาล แต่ในวันฟังคำพิพากษา ใน พ.ศ. 2550 นายวัฒนากลับเดินทางหนีไปต่างประเทศ ศาลจึงมีคำสั่งจำคุก 10 ปี นอกจากนี้ศาลยังมีคำสั่งให้นายยิ่งพันธ์ มนะสิการ รมต.กระทรวงวิทยาศาสตร์ รับผิดด้วยแต่เสียชีวิตไปแล้ว ส่วนสุวัจน์ ลิปตพัลลภ ได้ถูกกล่าวหา แต่ศาลได้ยกฟ้อง

ในปี 2546 กรมควบคุมมลพิษ (ค.พ.) ได้มีคำสั่งให้กิจการร่วมค้า NVPSKG ยุติการดำเนินโครงการ และระงับการจ่ายเงิน หลังดำเนินก่อสร้างไปแล้วกว่า 95% คิดเป็นมูลค่าถึง 2 หมื่นล้านบาท จนต่อมากลุ่มบริษัท NVPSKG ได้ทำการเรียกร้องให้จ่ายเงินที่เหลืออยู่ อนุญาตโตตุลาการจึงได้ตัดสินให้ ค.พ.แพ้ ทำให้ ค.พ.ได้ไปฟ้องต่อยังศาลชั้นต้นและศาลปกครอง แต่ผลสุดท้ายคือยืนตามคำตัดสินอนุญาตโตตุลาการ ต้องจ่ายส่วนที่เหลือกว่า 9.6 พันล้านบาท ซึ่งการจ่ายเงินล่าสุดคือในปี 2558 สมัยรัฐบาลประยุทธ์ จันทร์โอชา

การทุจริตโครงการนี้นับเป็นการทุจริตที่สลับซับซ้อนที่มีเครือข่ายในวงการนักการเมือง ข้าราชการ นักธุรกิจ คนในครอบครัว อย่างกว้างขวาง ซึ่งในสมัยนั้นไม่มีกฎหมายห้ามกิจการของผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองเข้าเป็นคู่สัญญากับหน่วยงานของรัฐ จึงเป็นช่องโหว่ในการแสวงหาผลประโยชน์ ปัจจุบันโครงการแห่งนี้ได้ถูกทิ้งร้าง ชาวบ้านในพื้นที่ต้องย้ายที่อยู่ และรัฐบาลยังคงต้องจ่ายค่าชดเชยโครงการกับกลุ่มบริษัท NVPSKG ที่เหลืออีก 2 งวด รวมเป็นเงินที่ประเทศไทยสูญเสียไปกว่า 3 หมื่นล้านบาท เป็นคดีทุจริตที่สร้างความเสียหายมากที่สุดคดีหนึ่งในประเทศไทย สื่อไทยทุกแขนงจึงต่างตั้งชื่อคดีนี้ว่า "ค่าโง่คลองด่าน"

ในปี 2561 ศาลฎีกาพิพากษากลับคดีทุจริตจัดซื้อที่ดินและฉ้อโกงสัญญาก่อสร้างบ่อบำบัดน้ำเสียคลองด่าน จ.สมุทรปราการ รวมมูลค่า 2.49 หมื่นล้านบาท ลงโทษจำเลย 18 ราย มีทั้งนิติบุคคลและบุคคล “สังวรณ์ ลิปตพัลลภ” กรรมการ บริษัท ประยูรวิศว์การช่าง ถูกคุมเข้าเรือนจำพร้อมพวกอีก 4 คน ส่วน “ชยณัฐ โอสถานุเคราะห์-วัฒนา อัศวเหม” พร้อมพวกหลบหนีไม่มาศาลรวม 6 คน มีหมายจับติดตัว

กลุ่มบริษัท NVPSKG

เป็นชื่อเรียกกลุ่มบริษัท จำนวน 6 บริษัท ภายหลังบริษัทนอร์ทเวสท์ วอเทอร์ ซึ่งมีความเชี่ยวชาญด้านการก่อสร้างจากประเทศอังกฤษได้ถอนตัวไป ส่วนที่เหลือ 5 บริษัท เป็นบริษัทของไทย ที่ส่วนใหญ่มีนักการเมืองเข้าไปเกี่ยวข้อง ได้แก่

• N - บริษัทนอร์ทเวสท์ วอเทอร์ อินเตอร์เนชั่นแนล จำกัด เป็นรัฐวิสาหกิจของอังกฤษ (ภายหลังได้ถอนตัวออกไป)
• V - บริษัท วิจิตรภัณฑ์ก่อสร้าง จำกัด เป็นของตระกูลชวนะนันท์
• P - บริษัท ประยูรวิศการช่าง จำกัด ผู้ก่อตั้งคือนายวิศว์ ลิปตพัลลภ บิดาของนายสุวัจน์ ลิปตพัลลภ หัวหน้าพรรคชาติพัฒนา และดำรงตำแหน่งรัฐมนตรีว่าการกระทรวงวิทยาศาสตร์ฯในเวลานั้น
• S - บริษัท สี่แสงการโยธา จำกัด ผู้ก่อตั้งคือ บรรหาร ศิลปอาชา ปัจจุบันเป็นของตระกูลวงศ์จิโรจน์กุล
• K - บริษัท กรุงธนเอนยิเนียร์ จำกัดเป็นบริษัทในเครือของวิจิตรภัณฑ์ก่อสร้าง
• G - บริษัท เกตเวย์ ดิเวลลอปเมนท์ จำกัด ซึ่งมีสายสัมพันธ์กับบริษัท ปาล์มบีช ดีเวลลอปเม้นต์ จำกัด ของนายวัฒนา อัศวเหม ผ่านทางผู้ถือหุ้นคนหนึ่ง

อ้างอิง

1. ข่าวดังข้ามเวลา : คลองด่านโครงการซ่อนโกง, สำนักข่าวไทย .วันที่ 4 เม.ย. 2559
2. ย้อนรอย “ค่าโง่คลองด่าน” บทเรียน 3 หมื่นล้าน ราคาที่คนไทยต้องจ่าย, thaipublica.org .วันที่ 22 พฤศจิกายน 2015
3. ‘คลองด่าน’ กับบทเรียนคอร์รัปชั่นเชิงนโยบาย, มูลนิธิสืบนาคะเสถียร .วันที่ 18/06/2559
4. ย้อนรอย “วัฒนา อัศวเหม” หนีคดีทุจริตบ่อบำบัดน้ำเสียคลองด่าน, ผู้จัดการ .วันที่ 4 สิงหาคม 2558
5. คดีคลองด่าน, พิพิธภัณฑ์กลโกงชาติ .สืบค้นเมื่อ 18/06/2559
6. บริษัทร่วมค้าฯ ยื่น ปปง.ขอถอนอายัดค่าโง่คลองด่าน อ้างไม่มีเอี่ยวโกง, ผู้จัดการออนไลน์ .วันที่ 13 มิ.ย. 2559
7. มองทางออกยุติค่าโง่'คลองด่าน', คมชัดลึก .วันที่ 13 พ.ค. 2559
8. 'คลองด่าน' ค่าโง่ราคาแพง โจทย์ใหญ่-ใครจะรับผิดชอบ, โพสต์ทูเดย์ .วันที่ 13 พ.ค. 2559
9. ย้อนรอย!! คดีค่าโง่คลองด่าน จุดเริ่มต้นมาจากการทุจริตในกรมที่ดิน??, .tnews.co.th .วันที่ 13 พ.ค. 2558
10. ฎีกาพลิก-คุก11คน ปิดคดีฉาวคลองด่าน, ไทยรัฐฉบับพิมพ์. 14 ก.ค. 2561 05:15 น.