ความไม่สงบของตระกูลลฺหวี่

ความไม่สงบของตระกูลลฺหวี่ (จีน: 呂氏之亂; พินอิน: Lǚ shì zhī luàn) หรือ ความโกลาหลของตระกูลลฺหวี่ หมายถึง ความวุ่นวายทางการเมืองภายหลังการสวรรคตของ จักรพรรดินีลฺหวี่ จักรพรรดินีใน จักรพรรดิฮั่นเกาจู่ ของ ราชวงศ์ฮั่น, ผลที่ตามมาเห็นตระกูลของพระนาง, ตระกูลลฺหวี่, ซึ่งเป็นเครือญาติถูกปลดจากที่นั่งอันทรงอำนาจและสังหารหมู่; การปลดจักรพรรดิหุ่นเชิด จักรพรรดิฮั่นเซ่าตี้ฮง และการขึ้นสืบราชบัลลังก์ของ จักรพรรดิฮั่นเหวิน.

บางครั้งคำนี้ยังหมายรวมถึงการครอบงำทั้งหมดของฉากการเมืองโดย จักรพรรดินีลฺหวี่ และตระกูลของพระนางหลังการสวรรคตของพระโอรสของพระนาง จักรพรรดิฮั่นฮุ่ย โดยขอบเขตกว้างมากระหว่างรัชสมัยของพระองค์.

การสวรรคตของจักรพรรดิฮั่นฮุ่ยและการปกครองโดยสมบูรณ์ของลฺหวี่ไทเฮาโดยลำพังเหนือองค์จักรพรรดิ

ดูบทความหลักที่: ประวัติศาสตร์ของราชวงศ์ฮั่น

เมื่อจักรพรรดิฮั่นฮุ่ยเสด็จสวรรคตใน ฤดูใบไม้ร่วง 188 ปีก่อนคริสตกาล พระราชโอรสของพระองค์ (บันทึกเรื่องชาติกำเนิดยังเป็นข้อถกเถียง) ขึ้นสืบราชบัลลังก์เป็น จักรพรรดิฮั่นเฉียนเฉ่า. อย่างไรก็ตามไม่มีการอ้างสิทธิ์ในความจริงข้อนี้; พระราชมารดาของจักรพรรดิฮั่นฮุ่ย จักรพรรดินีลฺหวี่จื้อ ในฐานะ ฮองไทเฮาลฺหวี่ (ถึงแม้พระนางจะไม่เคยเป็นสมเด็จพระอัยยิกาเจ้าของจักรพรรดิ) เป็นหนึ่งในผู้ที่ควบคุมและมีอำนาจทางการเมืองอย่างเป็นอิสระ.

ใน ฤดูหนาว 188 ปีก่อนคริสตกาล ลฺหวี่ไทเฮาต้องการสถาปนาพี่น้องของพระนางเป็นองค์ชาย ถึงแม้จะมีกฎมณเทียรบาลของพระสวามีของพระนาง จักรพรรดิเกาจู่ ที่กำหนดให้สมาชิกราชสกุลหลิวเท่านั้นที่จะได้รับการสถาปนาเป็นองค์ชาย โดยกฎมณเทียรบาลฉบับนี้พระนางเป็นผู้ตราขึ้นด้วยพระองค์เอง. พระนางถูกคัดค้านโดยเสนาบดีขวา หวังหลิง แต่พระนางได้รับการสนับสนุนโดยเสนาบดีซ้าย เฉิน ผิง และผู้บัญชาการทหารสูงสุด โจว ปั๋ว. เมื่อหวังหลิงตำหนิ เฉิน ผิง และ โจว ปั๋ว ในที่ลับตาคน พวกเขาจึงอธิบายให้หวังหลิงเข้าใจว่าเป็นการปฏิบัติตามพระบัญชาของจักรพรรดินีลฺหวี่เพื่อปกป้องจักรวรรดิและราชสกุลหลิว.

ลฺหวี่ไทเฮาจึงได้เลื่อนหวังขึ้นเป็นราชครู (太傅; taifu) แต่หวังได้ปฏิเสธไปโดยอ้างว่าป่วย. ลฺหวี่ไทเฮาจึงปลดหวังออกจากตำแหน่งเสนาขวาและมีพระบัญชาให้เขาเดินทางกลับไปบ้านเกิดและได้เลื่อนเฉินให้เป็นเสนาขวาและชู้รักของพระนาง, เฉินอี้จี้ (審食其), ปี้หยางโหว, เป็นเสนาบดีซ้าย.

จักรพรรดินีลฺหวี่จึงดำเนินตามแผนเพื่อทำให้สมาชิกของตระกูลของพระนางเป็นเจ้าชาย (หวัง). ในฤดูร้อน 187 ปีก่อนคริสตกาล, หลังจากที่พระธิดาของพระนาง, เจ้าหญิงลฺหวี่ยฺเหวียน สิ้นพระชนม์, พระนางสถาปนาพระโอรสของเจ้าหญิง, จาง หยัน (張偃), ลฺหวี่หวัง, สวามีของเจ้าหญิงลฺหวี่ยฺเหวียนและบิดาของ จาง หยัน, จาง อ้าว (張敖), ในรัชสมัยเกาจู่, มียศเป็น จ้าวหวัง, แต่ถูกถอดออกโดยเป็นส่วนหนึ่งของนโยบายต่อต้านเจ้าชายที่ไม่ใช่หลิว, ดังนั้นจักรพรรดินีลฺหวี่อาจรู้สึกว่าการทำให้ จาง หยัน เป็นเจ้าชายจะถือว่ามีเหตุผลมากขึ้น; เมื่อ จาง อ้าว เสียชีวิตใน 182 ปีก่อนคริสตกาล, เขาได้รับพระราชทานยศเจ้าชายย้อนหลังเป็นเกียรติยศ.